Yardım edelim düşüncesiyle aslında gençlere hiç yardım etmiyoruz. KKTC kültürünün tamamı böyle. Konuştuğunuz pek çok ailede, konu gençlere geldiğinde şok oluyorsunuz. Genç karşılaştığı sosyal problemlerde sorun yaşamakta. Aile perişanları oynamakta. Durum bundan ibaret.
Aile ve okul, çocukların kişiliklerini belirleyen iki temel kurumdur. KKTC kültüründe, okullardan bir şey beklemek hayalden öteye geçmez. Çünkü ‘çocuk ve genç odaklı’ değildirler. Toplum, öğretmen ve sınav odaklıdırlar. Öğrenciler okullarda ‘bilişsel’ davranışları öğrenebilirler; ama o da genel olarak ‘ezber’ niteliğini taşımaktadır. Öğrenciler ezberledikleri davranışlar ya da diğer bir ifadeyle bilgileri kullanarak sınavlarda başarılı olabilmektedirler. Örneğin aileleri sömüren kolej sınavı, sonrasında fen lisesi, daha sonra da üniversite sınavlarında başarılı olabilmekteler.
Ancak yaşam bilişsel bağlamda bilgileri ezberlemekle başarılamaz. Belki onlardan daha da önemlisi psikolojik ve sosyal problemlerle başa çıkabilmektir aslında hayat. Çocuklar gençliğe adım attıklarında, daha öncesinde kazanamadıkları olumlu psiko-sosyal davranışların eksikliği nedeniyle tökezlemeye başlamaktalar.
KKTC kültüründe okulöncesinden ortaöğretime kadar özgürlük, özerkliğin destekelenmesi, bağımsızlık kazanma, başarılı olmayı sağlama, okul-aile işbirliği, özdeşim kurulacak model problemi, kariyer seçimi, boş zaman değerlendirmesi, kimlik geliştirmedeki karmaşalar vb öğrencilerin psiko-sosyal gelişimlerinin olumlu sonuçlanmasının önünde engel oluşturmaktadır.
Öğrenciler gençlik yıllarına geldiklerinde de kişilik geliştirme gereksinimlerini tam anlamıyla yerine getirememektedirler. İlk karşılaşılan kız-erkek arkadaş, üniversite problemleri, kariyer seçme ve keriyer gelişimi gibi, yaşamlarının uzun bir dönemini kapsayacak olgularda problem yaşamaktalar. Ve en önemlisi de bu problemlerin üstesinden gelemiyorlar; duvara tosluyorlar. Burada bilişsel bilgiler işe yaramıyor çünkü; psiko-sosyal bilgilere ihtiyaç var ki o da eksik, önceden kazanılamamış.
Okulun duvara toslama nedenini herkes biliyor, yukarıda da genel olarak belirtmeye çalıştık. Ancak biz aileler bu amaçla ne yapıyoruz ya da yaptığımızı zennedip, çocuk ve gençlerimizi problem çözemeyecek duruma nasıl getiriyoruz?
Çocuk adına biz düşünüyoruz, ödevini biz yapıyoruz, sorumluluk vermiyoruz, onların sorumluluklarını biz üstleniyoruz, arkadaşlarını biz seçiyoruz, kendilerinin yapması gereken küçük işleri bile biz yapıyoruz. İnsan yaşamında en önemli beceri olan ‘karar verme’ becerilerini böylece köreltiyoruz. Karar verme insan için en önemli psiko-sosyal beceridir.
Boş zamanın nasıl değerlendirleceği, hangi okula gidileceği, hangi mesleğin kişiye uygun olduğu gibi hayati problemleri çözmede birey hep karar verir. Karar vermeye dayalı olarak da gelecekteki yaşam şekillenir.
Karar verme, önceden edinilmiş bilgilerin, yaşam tecrübeleri ile sentezlenerek bir sonuca ulaşılmasıdır. Aileler olarak, KKTC okullarında hiç müsade edilmeyen, dolayısıyla çocuk, ergen ve gençlerin köreltilen ‘karar verme’ becerilerini edinmeleri için çok çaba göstermek lazım. Çocukluktan karar verme özgürlüğü elinden alınmış bireylerin, zor dönemeçlerde başarılı olması beklenemez.
Zaten gençler de psikolojik ve sosyal problemlerde karar verme sorunu yaşamaktalar. Bu olgu hemen hemen her ailede görülmekte. Üniversiteyi bırakıp geri dönen, kız-erkek arkdaş problemini çözemeyen, kişilik sorunu nedeniyle ailesinden uzaklaşıp istenmeyen arkadaş çevresine girme, uyuşturucu ve kötü alışkanlıklara alışan, gençlerimizin en büyük problemi ‘karar verme’ becerilerindeki engellenmelerdir. Onlar adına karar vermekten vazgeçmek lazım. Onlara acıyarak, onlar adına karar vermemek lazım. Onlara acımak onları kurtarmaz. Tam tersi onları özerk bireyler yapmak için, karar verme ile baş başa bırakmak lazım. Bu açıdan acımasız olmak onlara yapılacak en büyük yardımdır.
