Çocuklarımızın günlerinin büyük bir kısmını geçirdiği okullarda ve kantinlerinde ise ne tür ürünlerin satışının yapılabileceğine ilişkin yönetmelik de mevcut. Ancak bazı kantinlerin bu yönetmeliğe uymaması büyük şikayet konusu…
BARDAK: “OBEZİTE SORUNU ARTIYOR”: Yrd. Doç. Dr. Nazal Bardak: Dünyada olduğu gibi KKTC’de de çocuklarda obezite büyüyen bir sorun haline geldi. Evlerde her ne kadar sağlıklı besinler tercih edilse de bazı okullarda çocuk, bu gıdalara okul kantinlerinden kolaylıkla ulaşabiliyor. Bu hususta gelişmiş ülkelerin politikaları örnek alınmalıdır
ELCİL: “YÖNETMELİK VAR AMA…”: KTÖS Genel Sekreteri Elcil; Okul kantinlerinde nelerin satılıp satılmayacağına ilişkin yönetmelik var. Eğitim Vakfı’nın çalıştırdığı kantinlerde yönetmeliğe uyuluyor fakat bazı okul kantinlerinin işletmesini alan vatandaşlar, ihale bedelini ödeyebilmek adına yönetmeliğe uymayan gıdalar da satıyor. Ailelerden bu konuda sıkça şikayet alıyoruz
ÇAĞIN VEBASI OBEZİTE: Obezite, günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer alıyor. Obezite, insüline bağımlı olmayan şeker hastalığı, kalp-damar hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, kas-iskelet sistemi hastalıkları ve benzeri kronik hastalıkların yanı sıra ruhsal sorunlar, toplumsal uyumsuzluk problemlerinin oluşmasına da zemin hazırlıyor
Eniz ORAKCIOĞLU
Son yıllarda ülkemizde obezitenin artması ile birlikte, çocukların beslenme alışkanlıkları da sürekli konuşulup tartışılmaya başlandı. Uzmanlara göre, fastfood yiyecekler, cips, şekerleme, çikolata gibi ürünler, sağlık açısından zararlı. Uzmanların ifadelerine göre, bu tip gıdalar, obeziteye yol açıyor, obezitede en tehlikeli dönem ise çocukluk çağı.
Havadis, okul kantinlerinde satılan gıdaları inceledi, konu ile ilgili Lefke Avrupa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Nazal Bardak ve Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası (KTÖS) Genel Sekreteri Şener Elcil’den görüş aldı.
Yrd. Doç. Dr. Nazal Bardak, sağlıklı beslenme bilincine sahip kişilerin mutfağına fastfood yiyecekler, cips, şekerleme, çikolata gibi ürünler sokmamak konusunda hassas davrandığını ancak sadece anne ve babaların hassasiyetinin yeterli olmadığını benzer hassasiyetin okul kantinlerinde de gösterilmesi gerektiğini belirtti.
Yrd. Doç. Dr. Bardak, arkadaş etkisi ve kolay ulaşılabilirlik faktörüne dikkat çekerek, çocukların yağlı ve şekerli gıdalara okul kantinlerinde daha kolay ulaştığını söyledi.
KTÖS Genel Sekreteri Şener Elcil, okul kantinlerinde hangi ürünlerin satılıp satılamayacağı konusunda yönetmenlik olduğunu ancak kantinlerin çoğu bu yönetmeliğe uyarken bazı okul kantinlerinde bu yönetmeliğe uyulmadığı yönünde şikayetler de aldıklarını söyledi.
Elcil, Eğitim Vakfı’nın çalıştırdığı kantinlerde yönetmeliğe uyma noktasında bir sorun yaşanmadığını ancak bazı okul kantinlerinin işletmesini alan vatandaşların ihaleyi ödeyebilmek için yönetmelikte bulunmayan gıdalar da satabildiğini dile getirdi
Elcil: Bazı ailelerden şikayetler var
Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası (KTÖS) Genel Sekreteri Şener Elcil, Okul kantinleri ile ilgili neler satılıp neler satılmayacağı ile ilgili düzenleme yani yönetmenliklerin bulunduğunu aktararak, okulların bu konuda hassas olduğunu söyledi. Birçok okulda bu yönetmenliklere uyulduğunun altını çizerek bazı okullarla ilgili cips, şekerleme gibi şeylerin satıldığı kendi bilgilerine de geldiğini aktardı. Birçok okulun kantinlerini Eğitim Vakfı’nın çalıştırdığını vurgulayan Elcil, bazı kantinlerin ihalesini ise vatandaşların aldığını ve sırf aldığı ihaleyi ödeyebilmesi adına şekerleme ve cips sattıklarını vurguladı. Kendilerine ailelerden gelen bu yönde bazı şikayetler olduğunu aktaran Elcil, Aydınköy İlkokulu, Haydarpaşa Ticaret Lisesi, Hala Sultan İlahiyat Koleji gibi okul kantinleri ile ilgili bazı şikayetlerin geldiğini aktardı.
Elcil, bu konuya müdahale etme hakları olmadığını söyleyerek, gelen şikayetleri bakanlığa ilettiklerini vurguladı.
Bardak: Çocukların beslenmesi anne karnında başlar
Lefke Avrupa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Nazal Bardak, çocukların beslenmesinin anne karnında başladığına dikkat çekerek, “Annenin gebe kalmadan önceki beslenme durumu da bebeğin sağlığı için büyük önem taşır. Gebelikten önce yeterli ve dengeli beslenmiş, sağlıklı annelerin gebelikleri daha sorunsuz geçer. Annenin gebeliği boyunca yeterli ve dengeli beslenmiş olması, sağlıklı bebek dünyaya getirebilmenin en temel koşuludur. Sağlıklı olarak dünyaya gelen bebek, yeterli ve dengeli beslenmenin sürmesi ve iyi bir bakım ile (aşılar, banyo, güneşlenme, egzersiz vb) sağlıklı bir çocuk olarak büyür ve gelişir” dedi.
“Beslenme alışkanlıklarının temeli çocuklukta atılıyor”
“Yaşamın en temel gereksinimi olan beslenme, doğru beslenme alışkanlıkları kazanımı ile desteklenmedikçe, yararlanmalarda doku onarımı, hastalıklardan korunma ve hastalıkların iyileşmesi gibi durumları gerçekleştiremez” diye konuşan Bardak, beslenme alışkanlıklarının temelinin çocuklukta atıldığını vurguladı. Yaşamını doğru beslenme alışkanlıkları üzerine inşa eden kişilerin sağlıklı yaşam sürme şansının daha yüksek olduğunu belirten Bardak, bu dönemdeki çocuklar için önemli minerallerin kalsiyum ve demir olduğunu söyledi.
Bardak, sözlerine şu şekilde devam ediyor; “Kalsiyum ve demirin yeterli miktarda sağlayan besinler diğer tüm mineralleri de sağlarlar. Kalsiyum yetersiz alınırsa çocuklarda büyüme geriliği ve raşitizm görülür. En iyi kalsiyum kaynakları, süt, peynir, yoğurt, fındık, fıstık gibi kuruyemişler ve yeşil yapraklı sebzelerdir. Çocuklar yeterli demir alamadıklarında demir yetmezliği anemisi oluşur. Demirden zengin besinler et, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller, kuruyemişler, yağlı tohumlar, pekmez ve kuru meyvelerdir” dedi.
“Çocuk evde yemediğini okulda yiyebilir”
Çocukların grup içinde ve anneden ayrı olduklarında daha farklı davranış sergilediklerini belirten Bardak, çocuğun evde hiç yemediği bir yemeği yuvada ve okulda arkadaşları ile birlikte iştahla yiyen çocuk örnekleri olduğunu kaydetti. Çocuklar için iki öğün arasının 4-5 saatten az olduğunda çocuğun açlık duygusunun gelişemeyebileceğini aktaran Bardak, bu nedenle iştahsız çocuklar daha uzun aralıklarla beslenebileceğini söyledi. Ağırlık artışının üç yaştan sonra yılda ortalama 2,5 kilo, boy artışı ise 5-7 cm olduğuna dikkat çeken Bardak, çocuklar genellikle dört yaşında doğum boylarının iki katına ulaşırlar.
“Okul çağı çocuklarda obezite hızla artan bir sorun”
Bardak, ülkemizde okul öncesi çocuklarda görülen önemli sağlık sorunları arasında protein-enerji malnütrisyonu, D vitamini yetersizliği, anemi, çeşitli vitamin yetersizlikleri, basit guatr ve yaygın diş çürüklerinin yer aldığını söyledi. Bardak, özellikle son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de okul öncesi ve okul çağı çocuklarda obezite (şişmanlık),yaşam şeklinde ve beslenme alışkanlıklarındaki hızlı değişimlere bağlı olarak hızla artan bir sorun haline geldiğini vurguladı. Okul öncesi çocuk grubunun beslenmeleri tamamen başkalarına bağlı oldukları için bu yaş grubunda görülen aşırı yemek yeme yani şişmanlık daha çok anne, baba ve bakıcıların hatası olduğunu söyleyen Bardak, enerji tüketiminin artmasıyla fazla tüketilen bu enerji yağ olarak vücutta depolanır ve aşırı kilo alımı ile kendini gösterdiğini belirtti.
“Çocuk okulda arzu ettiği besinlere ulaşabiliyor”
Bunların yanında bazı okul kantinlerde satılan şekerleme, cips, çikolata gibi yiyeceklere de değinen Bardak, kantinlerde arzu edilen tüm besinlere ulaşımın tartışmasız ileri dönem obezitenin en önemli tetikleyici faktörlerinden olduğunun altını çizdi. Evlerde her ne kadar sağlıklı besinler tercih edilse de hem arkadaş etkisi, hem de kolay ulaşılabilirliliğin cazibesiyle okul ortalarında yağlı ve şekerli gıdaların tercih edilebildiğini kaydeden Bardak, bu konularda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin örnek alınabileceğini belirtti. Bardak, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu konularda politikalar geliştirildiğini sözlerine ekleyerek, okullarda taze sıkılmış meyve suları, mevsimlik meyveler, sağlıklı sandviçlerin satıldığını aktardı
Hacmi düşük besleyici ve doymuş yağ oranı yüksek besinlerin tüketilmesinin karın bölgesinde yağlanmayı tetiklediğini vurgulayan Bardak, bunun da beraberinde obezitenin sebep olacağı kronik hastalıkların gelişmesine zemin hazırladığını ifade etti.
