Bu yazıya nasıl başlanır bilmem. Hangisi doğru cümle olur. En iyisi gerilere gitmek. Ta 1991 yılına. Yani Mormenekşe Kadınlar Birliğinin kuruluşuna. 1991 yılında ilk ve kurucu başkan Gülsün Mani tüm köylü kadınları (18 yaşını geçmiş herkesi) kulüp binasında toplar. Orada fikrini açıklar. Mormenekşe gibi potansiyele sahip bir köyde kadınlar aktif çalışmalar yaparak hayata katkı sağlayabilirler görüşü var herkeste. Ben henüz 18 yaşını geçmiş bir genç kız olarak, içimdeki yaşam enerjisi ile büyük bir arzu ile dahil oldum bu kuruluşa. Ablamla birlikte ilk yönetiminde yer aldık. Şimdi ise anneciğim hala bu birlikte çalışıyor. Tüm köy nerdeyse bu birlikte görev aldı. Birlikte çok güzel çalışmalar yaptık. Bu bir bayrak yarışıydı. Köydeki üretken ve müthiş kadınlarımız bu birliği alıp çok güzel yerlere taşıdılar. İkinci başkanımız Figen Çağakanlı zamanında da dışarıya açılan ve başarılı çalışmalar gerçekleştiren bu birlik, şimdiki başkan Erşen Ummanel’in uzun yıllar gayretlerinin ardından artık tüm ülke çapında çalışmalar yapan, Kıbrıs’ın en önemli ve aktif birliklerinden bir tanesi haline gelir.
Geçen hafta birliğimizin 25. Kuruluş yılında bu dinamik ve çalışkan insanlardan oluşan Mormenekşe Kadınlar Birliği büyük ve geniş bir çalışmanın ürünü olan CİNARA (CYNARA) kitabını çıkararak başarılarına bir yenisini daha ekledi.
Bu kitap aslında Mormenekşe Enginar Festivali’nin de bir ürünü. Mormenekşe Kadınlar Birliği öncülüğünde gerçekleşen festivalin en can alıcı etkinliği her yıl geleneksel olarak yapılan Enginar Yemekleri yarışmasıdır. O yarışma sonrasında dereceye girsin girmesin ülkeye pek çok yeni tat ve yemek kazandırıldığı bir gerçektir. Festival sonrasında kadınlarımız farklı yemeklerin yanı sıra ENGİNAR TURŞUSU, ENGİNAR MACUNU, ENGİNAR LOKUMU gibi tarifleri Kıbrıs’a kazandırdılar. Geleneksel mutfağın ve özgün tatların azaldığı, gençlerin fastfood alışkanlıkları ile yemek yediği bir zamanda bu yemekler bulunmaz bir nimettir. Bu çalışma aynı zamanda geçmişe de sahip çıkılan bir kitap. İçinde nenelerimizden öğrendiğimiz tatların zenginleştirilmiş halleri olduğu gibi, hiç bilmediğimiz ve aklımıza getirmediğimiz tarifler de mevcut.
Bu kitap kendi alanında çok başarılı bir çalışma. Birincisi çok özenli ve nerdeyse hatasız. Öncelikle kitap kapağı bir harika. Emine Sorun imzasını taşıyan bir çalışmayı kapak olarak seçen Mormenekşe Kadınlar Birliği çok güzel bir karar vermiş. Kitabın ismi ise yine halk arasındaki kullanışıyla, harika düşünülmüş. Yemek kitabı deyip geçmeyin. Kapağını açar açmaz bir şiirle seslenir bize kadınlar önce. Hem kadın inceliği, sanatsal bakışı hem de vefa örneği sayılacak bu şiire yer vermeleri beni müthiş etkiledi. Bölgemiz köylerinden Atlılar, Sandallar ve Muratağa’nın şehit kadınlarına adanmış bu kitap. Toplu katliamlarla nüfusu azalmış, yıllar sonra bile o karanlık örtüyü üzerine atamayan bu köylerin kadınlarının unutulmaması büyük bir vefa örneği.
Kitapta enginar hakkında verilen bilgiler, tarihsel süreç, Birlik Başkanı Erşen Ummanel’in yazısı, hepsi de çok çalışılmış ve başarılı. Kitabın içinde küçük bir yere takıldım. O da nazar boncukları olsun. Erşen Ummanel’in yazısının çevirisinde Başkanı CHAIRMAN olarak çevirmeleri benim hoşuma gitmedi. Kadınların mücadelesini en güzel veren birliklerden bir tanesinin başkanını sözcük olarak cinsiyetten kurtarmak daha iyi olurdu . Belki çeviri CHAIR veya alternatif bir sözcükle olsaydı daha uygun olabilirdi. Türkiye şimdi kadınların önerisi ile TÜSİAD’ı TÜSİİD olarak değiştirmeyi konuşuyor. Ufak şeyler ama cinsiyet içeriğinden uzak olan kelimeleri ben şahsen daha çok severim.
Yeniboğaziçi Belediyesi sakin şehir yolculuğuna çıkarken Slowfood birliğimizi kurma çalışmaları yapıyorduk. Bu yolda bize büyük destek olan Türkiye Yağmur Böreği birlik lideri Sn. Ayfer Yavi’yi bu çalışmalar için beldemizde ağırlamıştık. Enginar festivali zamanına denk getirilen bu ziyarette Ayfer Hanım, Enginar Yemekleri yarışmasını izlemişti. Oradaki birbirinden özgün ve harika tariflerden sonra bizleri toplayarak “bunları lütfen kitaplaştırın” demişti. Bu çalışma Kıbrıs’ın sakin şehirdeki Başkenti sayılan Yeniboğaziçi Belediyesi ve Slowfood Salamis Birliği için de büyük bir başarıdır. Kitabın ön kapağında cittaslow Yeniboğaziçi ve Slowfood Salamis Birliği logoları da olup,sağlıklı, lezziz ve kalıcı tariflerle hepimiz için müthiş bir çalışmanın ürünüdür.
Annem Rahme Balses’le bütünleşen ve annemin nenesinden öğrendiği ENGİNAR LALANGISI da kitabın içinde mevcuttur. Kaybolmaya yüz tutmuş bu tarif şimdi diğer yemekler gibi yaşatılıyor. Bu kendimizi, kültürümüzü yaşatmaya denktir. Geçmişi unutmamak, sahip çıkmak ve bizden sonrakilere güzellikleri aktarmak hepimizin görevidir.
Kitabın sonundaki Mormenekşe Kadınlarının müthiş fotoğrafları ise insanı gerilere götürüyor. Badem toplayan, ayıklayan, macun yapan kadınlar, geçmişi canlandırarak yüzümüze kimliğimize ait çok güzel bir gülümseme yerleştiriyorlar.
Kitap, Zoom Yayınevi tarafından basılmış. Gurme Mustafa Şah’ın ve yemek yarışması jüri üyelerinin bu çalışmada katkıları olmuş. Çektiği fotoğraflarla hemen hemen her etkinliğe destek veren ve genelde gözden kaçırılan eşim Veral Çeliker’e yaptıkları teşekkür de bir incelik taşımakta. Dedim ya ince ince , hiçbir detay atlamadan, özene – bezene hazırlanmış müthiş bir çalışma çıkmış ortaya.
Bu kitabın ortaya çıkmasında uzun yıllardır çalışan Mormenekşe’nin tüm kadınlarını, şu anda görev yapan yönetim kurulunu ve büyük bir aşkla ve şevkle bu çalışmaları hayata geçiren bu birliğin başkanı Erşen Ummanel’i özellikle kutlarım
ÖZEL NOT: Mormenekşe’nin güzel kadınları, yine çok büyük bir iş başardınız. Dilerim ki tüm kadın birliklerine örnek olursunuz. Kadın üretiminin en somut ve güzel örneği ile göğsümüzü kabarttınız.
Sizinle gurur duyuyorum. Bu birliğin kurucu üyesi ve yönetim kurulunda yıllarca çalışan bir kişisi olarak da, bu ülkede sanatı, üretimi destekleyen bir fert olarak da, şu anda yaşına rağmen bu birlikte annesi çalışan bir kız olarak da, birkaç kişi yerine de size teşekkür ederim.
Bu güzel çalışmalarınız hep sürsün. Sizdeki bu menekşe renk, bu azim, bu kararlılık oldukça daha nice güzel işlere imza atacaksınız.
Başarılarınızın devamını dilerim. Rüzgarınız bol olsun.
SLOWFOOD SALAMİS BİRLİĞİ AÇIKLAMASI :
Slow Food Salamis Birliği olarak başlıca görevlerimizden biri “Yerel üretimi desteklemek ve bunların kullanımını teşvik etmek”, “yerel üreticiler ile tüketicileri buluşturmak , aynı zamanda gelecek kuşaklara gastronomik mirasımız olan yerel yemek kültürümüzü geleceğe taşımaktır .
MORMENEKŞE KADINLAR BİRLİĞİ”CİNARA Geçmişten Günümüze Enginar Yemekleri” kitabı ile Slow Food Salamis logomuz ile çıkması ve conviviumda bizlere gastronomik mirasımızın kayıt altına alınmasında destek olan MORMENEKŞE KADINLAR BİRLİĞİ’ nin değerli üyelerinin imzasının olması ve içeriği ile sadece enginar malzemesi kullanılarak hazırlanan tek enginar tarifleri kitabı olması bizler için gurur vericidir.
Tüketen insanın gıda savaşlarının içine sürüklendiği bu çağda , sakince üreten geçmişle geleceğin harmanlandığı yerler olarak gördüğümüz köylerimiz ve doğal yollarla üretim yapan küçük üreticilerini desteklemek hepimizin görevi olmalıdır.
UMUT KURŞUN
Slow Food Salamis Birlik Lideri
