Tatil için en yararlı etkinlik çocuklara ‘hayal kurma’yı öğretmektir. Hayal kurmak için masallar, edebi eserlerden oluşan kitaplar, şiir, müzik dinlemek gibi etkinliklere başvurulabilir. Çocuklar için en önemli güdü ‘merak’tır. Çocuğun merağı bu tür etkinliklerle harekete geçirilmelidir. Çocuklar için en önemli duygu oynamakten elde ettiği mutluluktur; paha biçilmezdir.
Biraz internette gezinildiğinde ‘hayal kurma’ ile ilgili bazı bilgilere ulaşılabilir. ‘Hayal çocukların yemeğidir’ diyenler yanında; ‘Onların besin kaynağıdır’ diyen uzmanlar da var. Hayal kurmanın % 30 – 40 kadarı biyolojiktir. Geriye kalan % 60-70 kadarı ise sosyal öğrenme ile elde edilir. Demek ki hayal kurma öğretilebilir ve öğrenilebilen bir yetidir. O halde çocuklara bu müthiş yeti için hemen harakete geçmeli, onlara hayal kurma öğretilmelidir.
Hayal kurma ile bir başka istatistiki bilgi, çocuklar anaokula başlarken % 98 hayal kurma oranına sahipken, üniversite birinci sınıfa geldiğinde bu oran % 2’ye düşmektedir. Türkiye Hayal Araştırması’na göre insanların % 49’u çocukken hayal kurmaya başlıyor. Yaş ilerledikçe dramatik olarak hayal kurma azalıyor ve yetişkinlerin sadece %14’ü hayal kurduğunu belirtiyor*.
Dünya genelindeki kültürler ya hayali öldürmekte ya da hayali desteklemektedirler. Hayalin desteklendiği kültürlerde genelde yaratıcı insanlar ortaya çıkar. Mesleklerinde yaratıcı ürünlere imza atarlar. Sanat, bilim, edebiyatta bunların örnekleri çok. Buralarda yaratıcı ürünlerin ortaya çıkmamasının nedenlerinden bir tanesi de budur.
Hayal kurma zihinde imgelemedir. Bireyin zihninde imgeler bir başka deyişle fotoğraflar görmesidir. Küçük çocukların daha çok hayal kurması zihinlerinin bilgilere hapis olmamasından kaynaklanır. Yaş ilerledikçe bireyler pek çok ‘bilgi’ edinmektedir. Bu bilgiler de onun beynine örülen duvarlar oluyor. Böylece hayal kurma engellenmiş oluyor.
Tüm hayvanlar gibi insanların hayatta kalmasının tek güdüsü meraktır. İnsanın doğduğu çevreye ve daha geniş olarak kültüre adapte olup, yaşamını sürdürebilmesi için merağının peşinden gitmesi şart. Merağını giderirken zamanla soruların yanıtlarını oluşturur. O yanıtlar da bireyin beynindeki filtreler olur.
Ve insan böylece kendi bilgilerinin esiri oluyor. Zaman ilerledikçe bilgiler artar ve soruların kesin yanıtları oluşur. Halbuki küçük çocukların zihinleri bilgiler ile örülmüş duvarları yoktur. Çocuk oyunlarında kendi kurgularını oluşturur. Oyuncaklarla kendi dünyasını oluşturur. Örneğin insanlar ile hayvanlar aynı evde yaşatır; keçi, inek hatta at aynı evi paylaşır.
Halbuki yetişkin birey bilgilerinin esiri olduğundan at, inek ve keçi ile aynı evin paylaşılamayacağı kesin yargısına sahip olduğundan, bu tür bir hayal kurmaz.
Kadın ve erkek beyinlerinin anatomisi farklıdır. Buna bağlı olarak bilinenler hayal kurmanın sağ beyinde gerçekleştiğidir. Kadınlarda sağ beyin daha fazla nörona sahiptir. Bu nedenle kadınlar erkeklerden daha çok hayal kurarlar. O nedenle estetik bağlamdaki üretimler genelde kadınlar tarafından yaratılır.
Hayal kurma ile ilgili çelişki gibi duransa daha çok yaratıcı biliminsanlarının erkek olmasıdır. Bu durum da kültürlerin geleneksel olarak kadınları engellenmesinden kaynaklanmaktadır. Kadına yüklenen toplumsal roller farklı olduğundan, kadınlar biliminsanı olma yolunda engellenmektedir.
Çocukların gerçeklikle bağının olmaması, hayal kurma için muhteşem bir şanstır. Büyüdükçe gerçeklikle bireylerin bağı arttığından hayal kurma da engellenmektedir.
Ailelere düşen çocuklar ile hayal kurma oyunları oynamaktır. Masal anlatıp masal ile ilgili sohbet etmek. Sen olsaydın bu masalda neleri değiştirirdin? Masalın sonunu nasıl bitirirdin? Masalın hangi zamanda ve yerde olmasını isterdin? Ya da okunan bir kitaptaki kahramanı tarif etmesini isteyebilirsiniz.
Çocukların duvarlarla örülmüş bir dünyanın içerisine kendilerini hapsetmesine müsade etmeyiniz. Hayal kurmalarını öğretiniz. Geleceğin daha aydınlık olmasının tek yolu şimdiki çocukların hayalleridir. Hayaller için tatili kullanınız. Asla çocukları yaz okullarına, dershanelere ve etütlere esir etmeyiniz; yazık olur.
