Geçtiğimiz günlerde, son dönemin en önemli yasalarından biri olan “İyi İdare Yasası” yürürlüğe girdi. İdarenin, gerçek ve tüzel kişilerle olan ilişkilerinde, gerçek ve tüzel kişileri, haksızlıklar karşısında koruyacak olan bir yasadan bahsediyoruz. Bu yasa, Meclis Hukuk ve Siyasi İşler Komitesi Başkanı Tufan Erhürman ve komite üyelerinin özverili çalışmaları ve katkılarıyla ülkemize kazandırıldı.
Bugünkü yazımda, sizlere, İyi İdare Yasası’nın içeriği ile ilgili temel noktaları ana hatları ile aktarmaya çalışacağım.
Bu yasa, özel kişilerle ilişkilerde, idare tarafından uygulanacak kuralları içeriyor. Böylece, İyi İdare sağlanmış olacaktır. Yasa, kişileri, idareye karşı korumakta ve kişilerin idari ihmal ve eylemlere karşı başvuracakları hukuki yolları düzenlenmektedir. Yasada geçen idare kelimesi, bakanlıklar, kaymakamlıklar, belediyeler, kamu tüzel kişileri, kamu hizmeti sunan özel hukuk tüzel kişilerini de kapsamaktadır.
– Mevcut yasanın diğer bir amacı da gerçek ve tüzel kişilerin idareye karşı açabilecekleri davaların açılmasını kolaylaştırmak olacaktır.
– Yasaya göre; İdare, Anayasa, yasalara, tüzüklere ve diğer işlemlere uymakla yükümlü olup, mevzuatta kendisine taktir yetkisi tanınan durumlarda, keyfi davranma yetkisi bulunmamaktadır. Taktir yetkisi, eşitlik ilkesine ve kamu yararına uygun olmalıdır.
– İdare, din, dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, etnik köken veya başka herhangi bir sebeple ayrımcılık yapamaz.
Yasaya göre; İdare, yasal mükellefiyetlerini belirli ve makul bir süre içinde yapmak zorundadır. Ayrıca idare, özel kişilerin hak ve menfaatlerini etkileyen önlemleri, gerekliyse ve ölçüyü aşmamak koşuluyla almalıdır. İdare, orantılılık ilkesine uygun faaliyette bulunmalıdır. İşlemleri ve uygulamaları yaparken de kazanılmış hakları ortadan kaldıracak icraatlardan kaçınılmalıdır.
– Özel kişilerin hak ve menfaatlerini etkileyen işlemlerde, karar üretmeden önce, idare, halkın, katılımıyla açık danışma toplantıları düzenleyecektir. Örneğin, çevre ve imar konularında sıkıntı yaratabilecek olan yatırımlarda halkın görüşü de alınacaktır.
Gerçek ve tüzel kişiler, idari işlemlerin hukuka uygun olmadığı iddiası ile iptal davası açabilir. Ayrıca, ihmal ve eylemle zarar gören gerçek ve tüzel kişiler tazminat davası da açabilir. Böyle bir durumda da, tazminat cezasına çarptırılan İdare, ödediği tazminatı, olayda, kusurlu olduğu saptanan kamu görevlisinden geri almak zorundadır.
– İdareye yazılı başvuruda bulunan yurttaşlara alındı belgesi verilecek ve 30 gün içinde de yazılı olarak gerekçeleri ile birlikte dilekçesine cevap verilecektir. Bu yapılmaz ve kişi zarar görürse, idare bunu tazmin edecektir.
– İdare, mahkeme kararlarını en geç 30 gün içinde uygulamakla yükümlüdür. Bunun uygulanmamasından doğacak zararları idare veya sorumlu kamu görevlisi tazmin etmekten kaçınamayacaktır.
Son tahlilde şunları söylemek istiyorum; Bu yasa çerçevesinde, idare ile yurttaşların ilişkilerinde uygulanacak kurallar belirlenmektedir. Kişiler, İyi İdare Yasası ile kamu gücünü elinde bulunduran idarenin ihmal ve eylemlerine karşı hukuki yollarla kendilerini koruyabileceklerdir.
İyi İdare Yasası, vatandaşların yasaya sahip çıkması, kullanmasıyla anlam kazanacak ve layıkıyla uygulanabilecektir. Yasaya aykırı durumlarda, vatandaşların yargı yolunu kullanması ve davaları kazanması idareyi (kamu) de düzelmeye, kendini toparlamaya, halka, kaliteli ve hızlı hizmet vermeye zorlayacaktır.
Temel amaç, bürokraside ve kamu yönetiminde hizmet almak isteyen yurttaşları memnun etmek olmalıdır. Kaliteli ve hızlı hizmet alamadığı için vatandaşın gözünde kamu yönetimi hakkında oluşan olumsuz algının artık değişmesi gerekmektedir. İyi İdare Yasası, bunun için önemli bir fırsattır ve bu fırsat kaçırılmamalıdır.
