Bu makale 2019’un sonuncusu, 2020’nin birincisi. Devinim bitmiyor; yaşam devam ettiği sürece bitişler yeni başlangıçlar olacak. İlkokul yıllarında arkadaşlarla sohbetlerimizi hatırlattı 2020. Çocuk aklımızla ‘Acaba 2000 yılında neler olacak?’ sorusunu tartışırdık. Hayaller, fantaziler kurardık; otomobiller havada uçacak, uzayda yaşamaya gideceğiz, insanların telefonları saatlerinde olacak derdik.
Bazı hayaller gerçek olmuş; insan taşıyan dronlar, cep telefonları gibi teknolojik araçlar 1980’lerde hayaldi. Teknoloji ve bilim hızla ilerlemekte.
Ne isterse olsun, bizlerin ilkokul yıllarından günümüze değin, hatta ilk insandan beri değişmeyen tek bir şey var; insanın eğitimi. Nasıl eğitirsen o olur!
Homosapiens’ten günümüze eğitim hep var oldu. Çocuk doğduğu toplumda eğitim aldı. İlk başta informal sonraları formal. Kültür geliştikçe çocuğa kazandırılacak davranışlar arttı. Anne-baba ve yakın çevre söz konusu davranışları bilmediği için, kendi çocuklarına da aktaramayacak hale gelince informal eğitim yerini planlı, kontrollü olan formal eğitime bıraktı.
Çocuklar için evde başlayan informal eğitim, okulda formale dönüştü. Akademik dersler yanında çocuğun ‘kişiliği’ de şekilleniyor. Ne yazık ki ilkel insandan günümüze değin kişilik gelişiminde büyük bir hata süregeldi. İnsanlık için pozitif kişiliklerin desteklenmesinde sorunlar yaşandı.
İnsanlık pek çok probleme çözüm bulamadı. Problemlere yenilerini ekledi. İşsizlik, ekonomik problemler, çevre kirliliği, terör, savaşlar, ülkeler arasında duvarlar inşa edilmesi, biz ve ötekiler, mülteci sorunu, şiddet, tecavüzler, politik baskılar, dini baskılar, ırkçılık ve daha pek çok problem çözülemedi ve yenileri eklendi.
Bebek doğduğu anda tertemizdir. Kişiliğin doğuştan getirilen yanı olan mizaç dışında tutumları, yetenekleri, karakteri oluşmamıştır. Kişiliği bembeyaz bir sayfadır. Oraya ne yazılırsa, neler kazanırsa o kişilik oluşur. İyiler yazılırsa iyi insan, kötüler yazılırsa kötü insan yetişir.
Karakter kişiliğin ahlaksal yanıdır. Kişiliğin neyin doğru-yanlış, güzel-çirkin, hangi davranış yapılmalı-yapılmamalı bölümünü oluşturur. Bu tür davranışlar eğitimle oluşur. Evde ve okulda çocuğa kazandırılır.
Karakterin gelişmesinde anne-baba ve çocuğun çevresindeki diğer kişiler çok etkilidir. Çocuk anne-babadan ne görürse onları taklit ederek öğrenir. Dünya karakter gelişiminde sınıfta kalmış durumda. Evrensel değerleri içselleştiren karakterleri yetiştirememiş. Şiddet, savaş, yıkıcı davranışlar, bencillik ve daha pek çok yıkıcı karakter özelikleri desteklenmiş.
Kişilik de bundan nasibini aldı. Olumlu kişiliği destekleyecek karakter eksikliği kendini kişiliklerde göstermiş. Halbuki var olan pek çok problemin çözümü için pozitif kişiliklere ihtiyaç var.
Denklem de çok basit aslında; bebek temiz bir kağıt gibi oraya ne yazılırsa ya da kazınırsa kişilik de öyle olur. Tutumları ve davranışları da onların güdümünde gerçekleşir. Yıkıcı davranış ve tutumlar ile bezenmiş kişilikler problem yaratmaya devam eder.
Bu denklemde anne-baba olarak özeleştiri yapmak şart. Bebekler tertemiz ve saftır. Aslında onları kirletenler anne-babaların da içinde olduğu çevreleridir.
Toplumların tarihsel gelişim sürecinde Dünya yaşanılacak güzel bir yer olmaktan çıktı. Bu olguda en büyük rolü çocukların kişiliklerini şekillendirme oynar.
Ebeveynler bu amaçla kendi kişiliklerini sorgulamalı. Gerekirse kişiliklerinde törpülemeler yapmalılar. Kendi kişiliklerindeki olumsuz tarafları silmeli.
Eğer yetişkinler kendi başlarına yaşam becerileri sergilemekte başarısız ise çocukları da öyle olacaktır. Çocukların bağımsız yaşayabilmeleri, problemlerin üstesinden gelebilecek kişilikler olarak yetiştirilmesi için bu davranışları önce ebeveynler yapmalı.
Çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına göre ebeveynler kendilerini düzenlemeli. Her çocuk aynı olmadığı için onların isteklerine göre kendimizi yeniden düzenlemek de çok önemli. Bazı çocuklar içine kapanık ise onu sabırla beklemek; bazıları dışa dönükse onlara da anında tepki vermek en doğrusu. Çocuklara sevgi, neşe ve mutluluğun hakim olduğu bir ev ortamı oluşturmak kişiliklerini olumlu yönde etkileyecektir. Gülmek, neşe ve mutluluk dolu bir ev ortamı olumlu kişilikler için gereklidir.
Yeni ve yazılışındaki güzellik gibi 2020’den umut, çocukların kişiliklerinin pozitif yönde şekillendirilmesidir. Herkesin yeni yılı kutlu olsun, yeni yılın mutluluklar getirmesi umuduyla, sevgiyle kalınız.
