Bütçe açığının da bu doğrultuda GSYIH’nın % 1.8 oranına düşürme, ekonomide GSYIH’nın büyüme tahmininin % 2.3 olması, enflasyonun % 15.4 düşürülmesi (halen % 21.6), cari açığın azaltılarak 36 milyar$’a getirilmesi(halen Ekim ayında 2.77 milyar$ fazla vermesiyle 39.4milyrTLdir) ve Milli Gelire oranının % 4.7 olması (%5-6’lardan) öngörülüyor..
2018’e göre 2019 Bütçesi %26 artışla (198 milyarTL artış) Toplam Bütçe 960.9 milyar TL olarak öngörülüyor. Genel Gelirler 880.3 milyar TL, bunun içinde vergi gelirleri 756 milyar TL, ve Bütçe açığı 80.6 milyarTL.dır. Faiz dışı Bütçe fazlası ise 36.7 milyarTL.
Çeşitli ayrımlardan ‘ekonomik ayırımı’na veya sınıflandırmasına göre en büyük başlıklar, Genel kamu giderleri 350.8 milyrTL, Savunma 48.8 milyrTL, Kamu Düzeni ve Güvenlik 72.9, Sosyal Güvenlik 221 mlyr TL, Eğitim 121 mlyr TL ve Sağlık 47.5 mlyrTL, ekonomik hizmetler ve çevre için 71.6 milyarTL öngörüldü. Fonksiyonel ayırım ve finansman kaynaklarına göre ve Bakanlıklar itibariyle vb ayrımlar, sınıflandırımlar sözkonusudur.
Başka bir çerçevede bu yıl en çok Eğitim ve Sağlık bütçelerine ağırlık verildiği, bu iki sektöre toplamda (idari, personel dahil tüm giderleriyle) bütçede Eğitime toplam 161 milyonTL yani bütçenin % 17’si ve Sağlığa 161 milyarTL bütçenin % 16.3ü oranında, harcama yapılmasının planlandığını Maliye’den sorumlu Bakan Sayın Albayrak bütçe konuşmasında ifade etmiştir. Eğitim ve Sağlık hizmetlerinde yatırımlar dahil öncelikli sektörler olarak kapsayıcılığın ve ıslahının genişletilmesi yönünde hedefler öngörüldü.
2018’e göre önemli artışlar, Kamu Personel Giderlerinde % 36 artış (kadrolamalar dahil), Sosyal Güvenlik kurumlarına Transferlerde %36 artış, ve geçen yıldan kur değişiklikleri dolayısıyla borçlanmada önemli artış dolayısıyla Faiz Giderlerinde yükseliş oldu. Bütçenin personel giderleri ve cari transferler toplamı 638 milyar TL olarak toplam Bütçenin % 66.5’ını oluşturuyor.
Bütçeden Yatırımlar için ayrılan kaynak ise 65.5 milyar TL, Bütçenin %6.8’i oranında, ancak Bütçe gerekçesi ve Maliye Bakanı sunuş konuşmasında Kamu-Özel İşbirliği ortaklığında Yatırımlar uygulamasına devam edileceği öngörülmektedir. Ayrıca Yap- işlet –devret modelinin de Türkiye’de yatırımlar için yaygın bir uygulama olduğu bilinmektedir. Yatırımlar sadece Bütçeye konan kaynakla sınırlı değildir.
Bütçe kaynaklı Reel Sektör destekleri ödeneği ise 32.8 milyarTL olarak öngörülmüş, 2019 da tarımda üretici geliri ile tüketici refahı, üretimde etkinlik, verimlilik ve kalitenin arttırılması ve ‘Tarımda Milli Birlik Projesi’nin hayata geçirilerek tohumdan sofraya gıda değer zinciri, gıda güvenliği ve uluslararası rekabet önceliğinde yeniden yapılandırılacağı, AR_GE harcamalarına önem verileceği, Vergisel Teşviklerin gözden geçirileceği ve vergi istisna, muafiyet, ve indirimlerin kademeli olarak azaltılacağı öngörüldü. Köylerin alt yapısının geliştirileceği ‘KÖYDES Projesi’nin, su, kanalizasyon ve alt yapı projesi olan ‘SUKAP projesi’nin yürürlüğe konacağı, turizm gelirlerinin arttırılması hedefinde turizm sektörüne önem verileceği Bütçe gerekçelerinde vurgulanmaktadır. Bu yıl en büyük önemin Eğitim ve sağlık sektörüne verileceği konan ödenek paylarıyla ve yapılacak gelişmelerle vurgu yapılmaktadır. Mali alanda tasarrufa riayet, Mali disiplin, vergi takibi, e-fatura ve e-kayıt sistemlerinin geliştirilmesi ile ekonominin kayıt altına alınması hedefi de ön plandadır..
Gelirler; Toplam 880 milyar TL olan Gelirler’in 756 milyar TL’sı Vergi gelirleri olup, bunun 171.8 milyar TL’sı Gelir Vergisi, 74 milyar TL’sı Kurumlar Vergisidir. Gelir vergisinin Toplam gelirlere oranı % 19.5, Kurumlar Vergisinin, toplam gelirlere oranı % 8.4 olmak üzere %28, motorlu araçlarla % 30 olur.. Geriye % 70 oranın en büyük kalemleri dahilde ve ithalde alınan KDV 236 milyar TL, Özel Tüketim Vergisi 162 milyar TL ve gerisi harçlarla hizmet karşılığı ücretler kalemlerinden oluşmaktadır. Dolaylı vergiler ağırlıkta. Halen son 15-20 yıldan fazla bir zamandan beri KKTC Bütçe yapısı gibi, gelirlerin çoğunluğu dolaylı vergiler. Hepimizin bildiği gibi ve bilimsel ekonomik gerçekler olan adaletli olanı tam tersi olup, bu durum gelir dağılımını olumsuz etkilemekte ve devlet gerçek kazanç vergilerinden payını maalesef alamamaktadır.
Halen KKTC Meclisinde de 2019 Bütçesi görüşülmektedir. Geçmiş haftalarda birkaç yazı ile KKTC 2019 Bütçesini genel hatlarıyla değerlendirmiştik. Bu gün de Türkiye Bütçesinin genel özet tablosunu ve temel hedefleriyle öngörüleri paylaştık. 2019 Bütçelerinin ve yılının hepimize hayırlı ve uğurlu olmasını dilerim. Konan hedeflerin kararlılıkla uygulanması durumunda içinde bulunulan sıkıntıların hafifletilmesine yol açacağı beklenmektedir.
