KKTC’de kalan mallarının karşılığını alamayan veya başvuruları kabul edilmeyen Rumların AİHM’de açtıkları 65 davadan pilot dava sayılan 3’ünün görüşülmesine bir ay kaldı. Taşınmaz Mal Komisyonu “yok hükmünde” sayılabilir
15’İ ÇÖZÜME RAĞMEN ÖDENMEDİ: Rumların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) açtıkları 65 davadan 15’i, dostane çözüme rağmen paraları çok uzun zamandan beridir ödenmeyen kişilerle ilgili. Diğer 50’si ise Maraş ve Taşınmaz Mal Komisyonu’ndan hiç görüş gelmeyen davalarla ilgili
TÜRKİYE’DE ÜST DÜZEY TOPLANTI: Davacılar lehine karar alınırsa Türkiye büyük zarar görecek. Türkiye makamları, 18 Haziran’a kadar dostane çözüm yönüne gidip gitmemeye karar vermek üzere toplantılar yapıyor. Ankara’daki üst düzey toplantıya KKTC’den emekli Başsavcı Zaim Necatigil de davet edildi
TMK YOK HÜKMÜNDE SAYILABİLİR: AİHM huzurunda 18 Haziran 2019 tarihine kadar dostane bir çözüm yolu bulunmazsa, talepler, dava olarak AİHM organlarına aktarılacak. Bu duruşmalarda “Kuzey Kıbrıs’ta iç hukuk yolu tükendi” sonucuna varılırsa, Taşınmaz Mal Komisyonu’nun hükmü son bulacak
Öntaç DÜZGÜN
Kuzey Kıbrıs’ta kalan mallarının iadesi, parasal karşılığının verilmesi veya takas edilmesi amaçlarıyla KKTC Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvuran ancak karara rağmen parası ödenmeyen, müracaatları kabul edilmeyen veya kabul edilmesine rağmen yıllarca görüşülmeyen Rumların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) açtıkları 65 davadan pilot dava sayılan üçünün görüşülmesine sadece bir ay kaldı.
Taşınmaz Mal Komisyonu ve KKTC makamlarının olumsuz uygulamaları sonucu “Kuzey Kıbrıs’ta iç hukuk yolunun tükendiği” iddiasında bulunan 65 Rum’un müracaatlarını değerlendiren AİHM, 18 Haziran 2019 tarihine kadar dostane çözüm yönüne gidilmezse, davaların aslını görüşeceğini açıklamış ve durumu Türkiye makamları ve davacılara geçtiğimiz Nisan ayı başında iletmişti.
Davalarda neler var?
KKTC makamları ve/veya Taşınmaz Mal Komisyonu tarafından haklarının gasp edildiğini ileri sürenler arasında, karara rağmen parası ödenmeyenler, mülkleri Maraş bölgesinde olan ancak Maraş’ın Türk vakıf malı olduğu gerekçesi ile müracaatları reddedilenler ve davaları yıllardan beridir görüşülmeyenler var. Edinilen bilgilere göre, AİHM’e aktarılan davaların 15 tanesi, dostane çözüme rağmen paraları çok uzun zamandan beridir ödenmeyen kişilerle ilgili. Diğer 50 tanesi ise, Maraş ve komisyondan hiç görüş gelmeyen davalarla ilgili.
Ankara’da hazırlık toplantısı
AİHM’nin davacılar lehine kararlar alması halinde bundan en büyük zararı görecek olan Türkiye makamları, 18 Haziran’a kadar dostane çözüm yönüne gidip gitmemeye karar vermek üzere bir dizi toplantılar yapıyor. Güvenilir kaynaklardan edinilen bilgilere göre, önceki hafta Ankara’da gerçekleşen üst düzeyde bir toplantıya KKTC’den emekli başsavcı Zaim Necatigil de davet edildi.
Pilot davalarda neler var?
18 Haziran tarihine kadar dostane çözüm yolunun bulunabilmesi için gündemde olan üç pilot davada talep edilenlerin karşılanması veya neden karşılanmadığının hukuki gerekçelerinin ortaya konması gerekiyor. Talepler arasında yıllar önce, dostane çözüme rağmen iade ettiği mülkünün parasını alamayan ve dönemin bakanlık makam araçlarına haciz kararı çıkarttıran Kıbrıslı Rum’un alacakları da var. KKTC Yargıtay, komisyon marifeti ile oluşan alacaklar için haciz kararı verilemeyeceği hükmüne varmış ve söz konusu Kıbrıslı Rum, 430 bin Sterlin tutarındaki parasını alamamıştı. Bu para şimdi faizleri ile birlikte talep ediliyor.
Öte yandan, Türkiye tarafından atılacak adımların dostane çözüm sayılabilmesi için Mağusa Kaza Mahkemesi’nin 2005 yılında verdiği ve Maraş’ın tümünün Vakıflar İdaresine ait olduğu yönündeki kararın iptal edilmesi gerekiyor. Maraş’taki mülkleri için komisyona başvuran fakat reddedilen ve sayıları 450-500 civarında bulunan Rumların iddialarına göre, kendi mülkleri hakkında oturum düzenleyen fakat mülk sahiplerinin görüşlerine başvurmadan mülklerini başkalarına devreden bir mahkemenin yasallığı yok. 18 Haziran’da AİHM’de görüşülecek pilot davalardan birisi olan Maraş şirketi KV Mediteranean LTD, dostane çözüm için 51 milyon Euro talep ediyor.
“İç hukuk yok” denirse ne olur?
18 Haziran tarihine kadar AİHM huzurunda dostane bir çözüm yolu bulunmazsa, talepler, dava olarak AİHM organlarına aktarılacak. Bu duruşmalarda “Kuzey Kıbrıs’ta iç hukuk yolu tükendi” sonucuna varılırsa, Taşınmaz Mal Komisyonu’nun hükmü son bulacak. Hatırlanacağı gibi Taşınmaz Mal Komisyonu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin “Xenides-Arestis v. Turkey” davasında vermiş olduğu hükümler uyarınca 2005 yılında kurulmuş ve 1 Mart 2010 tarihli “Demopoulos ve Diğerleri” davasının sonucunda Kuzey Kıbrıs’ta bulunan Rumlara ait mallarla ilgili talepler için etkin bir iç hukuk aracı olarak nitelenmişti.
Rum müracaatçıların talepleri haklı bulunup Taşınmaz Mal Komisyonu’nun artık bir iç hukuk yolu olmaktan çıktığı yönünde karar alınırsa, komisyon huzurunda bulunan 6 bine yakın müracaat geri çekilerek Türkiye’ye karşı “tazminat ve kullanım kaybı” davaları açılabilecek. Bağımsız bilirkişiler bu rakamların milyarlarca Euro cezalara dönüşebileceğini ve KKTC’deki mülkiyet rejimini sarsabileceğini ileri sürüyorlar.
