DEĞİŞİM ANAYASASIZ OLAMAZ:
2016-2018 ekonomik programında yargı sisteminde bazı değişiklikler öngörülmesini yorumlayan Erginel: Hukuk sisteminde bir değişiklik yapılması için Anayasanın değişmesi şarttır. KKTC Anayasasının değişmesi ise son derece zordur. Referandumsuz değişmez. Protokole böyle bir konuyu koyarak tartışmak doğru değil
[dropcap style=”circle” color=”#ffffff” bgcolor=”#0065ad”]E[/dropcap]rginel, “Ekonomik protokolü henüz okumuş değilim. Ancak hukuk sistemimizin değişmesinin doğru olmadığını söyleyebilirim. Bunun için referandum şarttır. Bu konuların protokolde tartışılması doğru değildir.” dedi.
“KKTC hukuk sisteminde hatalarvardır. Bu hatalar Yüksek Adliye Kurulu veya Yüksek Mahkemenin inisiyatifi ile giderilebilir. Bazı hataları düzelteceğiz diye tüm sistemi bozmamız doğru değil. Çünkü sistemimiz bir çok ülkenin sisteminden daha iyidir” dedi.
Soru: KKTC’deki hukuk sisteminden biraz söz edebilir misiniz. Nasıl bir hukuk sistemimiz var?
Erginel: “Havadis gazetesinde yazdığım yazı dizisinde bu soruya detaylıyanıt vermeye çalıştım. Bu dizi Web sayfamda yayınlanmıştır. Dünyada iki hukuk sistemi vardır. Birisi AngloSakson dediğimiz sistemdir. Bu sistem İngiltere’de ve eski İngiliz kolonilerinde uygulanan sistemdir. Amerika, Kanada, Avustralya ,Hindistan dahil dünyanın yarıya yakın ülkesinde uygulanmaktadır. Diğeri ise dünyanın diğer yarısında uygulanan ve Kontinental, Kıta Avrupası veya Sivil Hukuk denilen sistemdir. Bu da kaynağını 1804 Fransız Medeni Kanununda bulmaktadır. Bu iki sistemde Mahkemenin fonksiyonu farklıdır. Yargılama farklıdır.
AngloSakson sistemde yargı iki tarafın mücadelesi olarak kabul edilir. Yargıç bir hakem konumundadır. Davaya müdahale etmemelidir. İki tarafın eşit koşullarda mücadele etmesini denetler, birinin diğerine haksızlık yapmasını önlemeye çalışır. Yargıcın tarafsızlığı bu açıdan çok önemlidir. Bir yargıcın tarafsızlığından şüphe ediliyorsa , bunun ima edilmesi bile yargıcındavadan çekilmesini gerektirir. Ancak sonuçta dava bittikten sonra verdiği kararda yargıcın yetkileri artar. Diğer sisteme göre daha fazladır. Yargıç yasaların boşluklarını adil kararlar vererek doldurarak gerekçelikararını verir.
Kontinental sistem ise böyle değildir. Bu sistemde yargıcın yargılama prosedüründe yetkisi fazladır. Fakat dava sonunda takdir yetkisi azalır. Her şeyi yasaların düzenlemesi beklenir.. Gerçeği arayan taraflar değil mahkemedir. Bu nedenle Kontinental sistemde yargıç daha otoriter bir rol üstlenir. Tarafların rolü daha azdır. Pratikte biz iki sistemi de Kıbrıstauyguladık ve Anglosakson sistemin daha adil olduğunu gördük. Bu nedenle uyguladığımız Anglosakson sistemi bozmanın doğruolmadığı görüşündeyim.
1974’den sonra Türkiyehukuku ile temaslarımız başladı. Daha önce 1963’den sonra Rum tarafından farklı olarak biz kendi hukukumuzu uygulamaya başlamıştık. Temel kurallarve ,daha sonra Anayasalar kabul edildi. Bu metinler geçmiş Anglosakson sistemin uygulanmaya devam edeceğini belirtmektedir. Türkiyede ise Kontinentalsistem uygulanmaktadır. Her yönüyle farklılıklar ortaya çıktı.
[testimonial image=”http://resimler.havadiskibris.com/wp-content/uploads/2016/04/taner-erginel01.jpg” name=”Taner Erginel” title=”Yüksek Mahkeme eski Başkanı” font=”helvetica” font_style=”normal” font_size=”16″ background=”#ffffff” color=”#959595″ border=”#0065ad” img_border=”#0065ad” name_color=”#0065ad” title_color=”#959595″]TÜRKİYE HUKUKÇULARININ ÖVGÜLERİ VAR: Erginel, ekonomik protokolle değişiklik yapılması talep edilen yargı sisteminin çeşitli platformlarda Türkiye hukukçuları tarafından beğenildiğini ve övgüyle söz edildiğini anlattı. Erginel, “Türkiye’nin en üst düzey hukukçuları bize ‘hukuk sisteminizi değiştirmeyin, sizdeki daha adil’ diyorlardı” dedi[/testimonial]
Soru: Yargı neden ekonomik programa dâhil edildi?
Erginel: Yargı ile ilgili ne söylendiğini henüz okumuş değilim. Bu konunun protokolde tartışılmasının doğru olmadığı görüşündeyim.Yargıyı protokolde tartışarak değiştirmek mümkün değildir. Çünkü bizim hukuk sistemimiz Anayasamızda düzenlenmiştir. Bir değişiklik yapılması için Anayasanın değişmesi şarttır. Anayasanın değişmesiise son derece zordur. Referandumsuz değişemez. Demek ki protokole böyle bir konuyu koymak doğru değildi.
Doğru olan daha adil olan AngloSakson hukuk sistemini uygulamaya devam etmemiz ve eksiklikleri bu sistem içinde gidermemizdir.
Biz her iki hukuk sistemini Kıbrısta uyguladık ve Türkiye’deki sistemle kıyaslama olanağına kavuştuk. Bizim Askeri Mahkememizde Anglosakson hukuk sistemi uygulanmaktadır. Kolordu Askeri Mahkemesinde ise Kontinental sistem uygulanmaktadır. Bu nedenle kıyaslama olanağını bulduk . Bunun gibi bir çok konuda Türkiyedeki yargı ile KKTC deki yargıyı kıyaslayabildik. Bizdeki sistemin çok daha süratli ve çok daha adil olduğunu gördük. Bunu yurt dışındaki konferanslarda anlattığım zaman TürkiyeninYargıtay Başkanları görüşlerimin doğru olduğunu teyit ettiler . Daha iyi olan sistemimizi bozmamızın doğru olmadığını söylediler.
KKTC de yargı sisteminde bazı hatalar oldu ve karma bir sisteme doğru gidiş oldu. Mümkünse bu hataları düzeltmemiz doğru olacaktır. Bunun için Anglosakson sistemin temel ilkelerine geri dönmemiz doğru olabilir.Geçmişte mahkemelerimizin verdiği kararlardan şikayetler yapılmıyordu. Herkes yargının en güvenilir kurum olduğunu kabul ediyordu.Türkiye’deki hukukçular “hukuk sisteminizi değiştirmeyin, sizin sisteminiz daha adil ” diyorlardı.
Geçen süre içinde bazı hatalar yapılmışsa bunları düzeltmemiz lazım. Sistemi kökten bozmak doğru değil.
Soru: Nedir bu hatalar?
Erginel: AngloSakson sistemin temel ilkelerini bilmek lazım. Bu ilkelerden uzaklaşmak doğru değildir. Anglosakson sistem devam ederken Kontinental ilkeleri de uygulamaya başlarsak bazen yolun sağında bazen solunda gitme gibi bir durumla karşılaşabiliriz.
Soru: Bu protokolde yargının tarafsızlığını güçlendirmek ibaresine yer veriliyor. KKTC’de yargı tarafsız değil mi? Niye yargının tarafsızlığını güçlendirmek hedefleniyor?
Erginel: Bence KKTC de yargı tarafsızdır. Birçok ülkedeki yargıçlardan daha tarafsızdır. Neden protokole böyle bir talep konduğunu anlamıyorum.
Soru: Neden geçmişte uygulamanın daha iyi olduğunu söylüyorsunuz?. Bugün değişim mi var?
Erginel: Bence hukuk usulünde bir takım hatalar olmuştur. Aynı hataların İngilterede de olduğunu görüyoruz. Bu nedenle her iki ülkede geçmişe özlem duyuluyor ve geçmişte daha fazla adalet olduğu söyleniyor.
İngilteredebozulma İngilterenin AB’ye girmesi nedeniyle olmuş olabilir. AB İngiltereyi kendi sistemi içine almak istedi. Bunun bir sürü sorun yaratacağını gördükleri için geri adım atılar.
Soru: KKTC yargı sistemine getirilen en önemli eleştiri hızlı çalışan bir mekanizmaya sahip olmaması. Nedenleri nedir?
Erginel: Eskiden böyle bir eleştiri yapılmıyordu. Aksine Türkiyedeki yargıdan daha süratli olduğu kabul ediliyordu. Olumsuz değişikliğin kaynağını bulup ortadan kaldırmamız gerekiyor. Ortaya çıkan sorunların nasıl giderilebileceğini tartışıp doğru yolu bulmamız gerekiyor. Buradaki sistemi bozmadan daha iyiye gitmesi için mücadele etmemiz gerekiyor.
Soru: Ekonomik protokolde yargının hesap verebilirlik ve şeffaflığını artırmak üzerinde duruluyor. Böyle bir gereksinim mi var?
Erginel: Halkta yargıdan şikâyetlerolabilir. Bu tür şikayetleri dikkate almak ve giderecek çalışmalar yapmak lazım. Ben protokoldebelirtilen şikayetlerin nedenini tam olarak anlayabilmiş değilim. Ancak bir şikayet varsa bunu dikkate almak ve çözüm aramak gerekir.Dünyanın en adil Mahkemelerini oluşturmaya çalışmalıyız. Düzelteceğiz diye yargımızın iyi yönlerini bozmamaya dikkat etmeliyiz.
Soru: Bugünün eksiklikleri nelerdir?
Erginel: Bence sorun AngloSakson sistemin temel ilkelerinden bazı alanlarda uzaklaşmış olmamızdır. Sistemin temel ilkeleriniöğrenmemiz ve doğru uygulamamız halinde geçmişte olduğu gibi halkın güven duyduğu bir yargıya kavuşabiliriz.
Soru: Adaletin geciktiği eleştirileri var. Özellikle İcra konularında
Erginel: İcra sistemini düzeltmek için 2002’de girişimde bulunduk Maalesefsonuç alamadık. Çünkü beklediğimiz yasal değişiklik yapılmadı.Bu konuyu Havadis Gazetesinde yazdığım yazı dizisinde anlattım. Web sayfama da koymuş bulunuyorum.
Yazı dizisinde yargının önemli sorunlarını gidermek için görüşler öne sürmüş bulunuyorum. Şunu da ekleyeyim ki bu görüşleri kesin doğrular olarak kabul etmemek gerekir. Bunlar tartışılıp doğru yol bulunsun diye öne sürülmüş görüşlerdir. Tartışarak sorunları çözmeye gayret edelim.
Mümkünse Üniversitelerin düzenlediği bir sempozyumda yargının durumu ve sorunları tartışılabilir. Protokolde tartışılmasının doğru olmadığı görüşündeyim.
