Bazen bıçak gibi keskin, bazen keskin olmayan yaygın bel ağrıları oluyor. Dünya üzerindeki insanların %80’i hayatlarının bir döneminde (er ya da geç) bel problemi yaşıyorlar. Ve bizde adettendir, hastalığımızın bedenimizdeki mevcudiyet süresine veya çevremizde bulunma durumuna göre diğerlerine üstünlük sağlamak. Buna bağlı olarak, kaygı ve endişe yaratan ve ağrılarımızı olumsuz yönde etkileyen, hatta zaman zaman psikolojimizi bozan bir takım söylentiler geziyor sonra ağızdan ağıza… Bunların içerisinde yanlış bir takım yönlendirmeler de bulunuyor. Şimdi gelin isterseniz, bel ağrısı ile ilgili beynimizde bulunan kalıp kayıtları yeniden düzenleyelim.
Yanlış: “Daima dimdik oturmak gerekir”
Evet kamburlaşarak oturmak oldukça kötü bir postür… Ancak çok aşırı dik oturmak da belinizi zorlayabiliyor. Özellikle uzun saatler sabit pozisyonda kalıyorsanız, dik oturacağım diye kasılmanız önerilen bir şey değil. Sıklıkla karşılaştığımız başka bir tablo da; “dik” olmak adına kendini aşırı kasan bireylerin, bel bölgesinde “lordoz” adını verdiğimiz doğal omurga kavisinin bozulması. Kambur oturun demiyorum tabi ki de… Sadece bütün gün boyunca sabit bir şekilde dimdik oturmak yerine, arada bir arkanıza yaslanıp belinizi ve omurganızı serbest bırakmanız iyi gelecektir; hatta ayağa kalkıp-dolaşıp-oturmanız daha da faydalı olabilir diyorum.
Yanlış: “Ağır şeyler taşınmamalıdır”
Esas mesele ne kadar ağırlık kaldırdığınız değil, ağırlığı nasıl kaldırdığınızdır aslında. Taşımanız gereken şeyin önüne gitmeniz, ve objeye doğru yaklaşarak çömelmeniz ve bu esnada sırtınızı ve belinizi düz başınızı dik tutmanız gerekiyor. Taşıyacağınız objeyi kollarınız orta hatta bedeninize yakın kavrayıp, yükü bacaklarınızı düzelterek yukarıya itiyorsunuz. Bu sırada, bedeninizi döndürmemeye veya bükmemeye dikkat ediyorsunuz; çünkü bu belinizi incitebilir. Tabi ki kastedilen spor salonunda ağırlık kaldırmanız ya da buzdolabını sırtınıza vurmanız falan değil.
Yanlış: “Yatak istirahati en iyi tedavidir”
Yakın zamanda meydana gelen bir bel sakatlanması ya da şiddetli bel ağrısı durumunda tabi ki istirahat öneriliyor. Ve oldukça iyi de geliyor. Ancak, 2 veya 2’den fazla yatarak geçirilecek gün demek, bel ağrınızın kötüleşmesi demektir.
Doğru: “Ne kadar kiloluysanız beliniz o kadar zorlanır”
Formda olmak bel ağrısından korunmak adına iyidir; ve tahmin edebileceğiniz üzere kilo aldıkça beliniz üzerindeki yükü artırıyorsunuz. Bel ağrısı, vücut şekli bozulmuş kişilerde daha yaygın görülmekle birlikte, en çok da bütün hafta boyunca oturup hafta sonu kendini bahçe işi, dağ gezisi vs. gibi fiziksel aktivitelerle zorlayan bireylerde çok sık rastlanan bir durumdur.
Yanlış: “Zayıfsanız bel ağrınız olmaz”
Yok öyle bir dünya. Zayıf olmanız bel ağrınız olmayacağı anlamına gelmiyor maalesef. Beslenme düzensizliğiniz varsa, bu kemik dokuda da kayıplara neden olabiliyor. Dolayısıyla, kemiklerin güçsüz kalması durumu kırık ve çökme riskini özellikle omurgada artırabiliyor. Zayıf olmanız ağrınız olmaması ve bel problemi yaşamayacağınız anlamına gelmiyor.
Yanlış: “Egzersiz yapmak bel ağrılarını artırır”
İşte en büyük yanlışlardan biri. Tam tersi, düzenli egzersiz güçlü kaslar oluşturarak bel ağrılarını önlüyor. Hatta biz fizyoterapistler olarak bel ağrısını azaltmak için de bir takım egzersizler öneriyoruz. Şiddetli ağrılar hafifleyince de kuvvetlendirme egzersizleri ile devam ediyoruz. Tabi siz “hareket edersem, egzersiz yaparsam ağrım artar” diye şartlanmışsanız, bu ağrınızı tetikleyen bir stres kasılmasına ve ağrılara neden olabiliyor. O yüzden yanlış kayıtları silelim. Doğru ve düzenli egzersizle ağrıların geri dönüşünü önleyebiliyorsunuz.
Doğru: “Fizyoterapiste danışın”
Evet tedavi için, ağrılarınızın rahatlaması için manuel terapi, tetik nokta tedavileri, elektroterapi uygulamaları, ve daha birçok teknik kullanan fizyoterapistler, erken aşamada çok daha hızlı ve etkin bir katkıda bulunabiliyor sizlere. Günümüzde kontrolsüz eğitimlerle spor alanında eğitmenlik sertifikaları maalesef golifa gibi dağıtılıyor; bu hem işini iyi yapan spor eğitmenlerine hem de spor yapmak isteyenleri zor durumda bırakıyor. Dolayısıyla, herhangi bir sportif aktiviteye başlarken doğru ve güvenli egzersiz için iyi bir eğitmen ve fizyoterapistin sizi yönlendirmesi en güzeli.
Doğru: “Bütünsel yaklaşım önemlidir”
Bütünsel yaklaşımdan kasıt, bel ağrısının sadece fıtık, sadece kireçlenme, sadece kas spazmı vb. şeklinde algılanmaması gerektiğini vurguluyor. Vücudumuz bir bütün; iç organlarımız, kas-iskelet sistemi, sinir sistemi, duruş bozuklukları, davranışsal alışkanlıklar, zihinsel etkenler ve stres hepsi bir bütün. Herhangi bir ağrıya da bu şekilde yaklaşılmalı. Tedavi için de aynı bütünsel yaklaşım söz konusu olmalı. Fizyoterapi yanında gevşeme egzersizleri, duruş alışkanlıklarının düzenlenmesi vb. birçok yönden de durumu tamamlamak gerekiyor.
Yanlış: “Sert yatak çok iyidir”
Beli ağrıdığı için gece yerde uyuyanları bilirim. İyi de geliyor onlara ama bazılarında da tam tersi etki yaratabiliyor. Sert yerde yatmak iyidir diye çok büyük bir hurafe var! Çok yumuşak yerde yatmak da iyi değil evet, ama yere yatıp deyimi yerindeyse “kemiklerinizi kurutmanız” da gerekmiyor. İspanya’da yapılan bir çalışmada, orta sertlikte olan yatakları kullanan bireylerin bel problemi yaşama oranı en az olan kişiler oldukları saptanmış. Ancak bu da kişiden kişiye değişen bir şey olduğu için, yatağınızı seçerken uyku alışkanlıklarınızı da göz önünde bulundurmanızda fayda var.
Özetle, internetten okuduğunuz her şeye inanmamanızı, bir hastalık durumunda Google amca ile doktorculuk oynamamanızı öneririm. Ayrıca her hastalıkta olduğu gibi, bel problemi ile ilgili de hemen hemen herkesin bir fikri, bir önerisi ve size akıl verecek kadar da bilgisi olduğuna şüphem yok; ancak yine de onların vereceği fikir, öneri ve bilgiden şüpheliyim! En iyisi “bir bilene” , “bir profesyonele” danışın.
Uzm. Fizyoterapist ve Yaşam Koçu
Pınar Çavlan
