CTP Girne Milletvekili Ekonomi Maliye Bütçe ve Plan Komitesi Başkan Vekili Fikri Toros, 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nı eleştirdi:
“FAKİRLEŞECEĞİZ”: Fikri Toros: Bütçenin geneli yüzde 14.4 arttı. Hayat pahalılığı için ise yüzde 11.9’luk bir öngörü var. Sabit ve dar gelirli vatandaşın alım gücü düşecek. Genel bir fakirleşme yaşanacak. Ekonomik aktiviteler de buna bağlı olarak azalacak
AÇIK BÜYÜYECEK: Toros: Bütçe hayali beklentiler üzerine bina edildi. Türkiye’den 1 milyar 400 milyon TL kaynak bekleniyor. Ama şu an bunu sağlayacak bir protokol zemini yok. Hayali beklentiler bütçe açıklarının artarak büyümesine neden olacak
“30,4 MİLYAR TL BORÇ”: Toros: Maastricht kriterlerine göre, kamu borcunun, GSYİH’nin, en fazla 60’ı olabilir. DPÖ verilerine göre, KKTC’nin şu andaki toplam kamu borcu, 30.4 milyar TL. Bu rakam GSYİH’nın yüzde 125’ine denk geliyor
Pınar BARUT
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı, Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nden 10 milyon TL’lik artışla, 8 milyar 824 milyon TL oldu. Komiteden oy çokluğuyla onay alan bütçe Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlandı. Bütçenin geneli üzerindeki ilk gün görüşmelerinde muhalefet ağır eleştirilerde bulundu. Ana muhalefet Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin Girne Milletvekili Ekonomi Maliye Bütçe ve Plan Komitesi Başkan Vekili Fikri Toros, 2020 Mali Yılı Bütçe Tasarısı’na ilişkin Havadis’e değerlendirmelerde bulundu.
Öncelikli olarak, Meclis Genel Kurulu’nda, muhalefetin hazırlanan bütçeye yönelik eleştiri ve önerilerini sunduğu sırada, Başbakan ve Başbakan Yardımcısı dâhil, hükümetten hiç kimsenin salonda olmamasını saygısızlık olarak niteleyen Toros, bütçenin hayali beklentiler üzerine bina edilmiş olduğu eleştirisini getirdi.
Bütçedeki sorunun ne kadar büyük olduğunu, AB standartları ve Maastricht kriterlerini örnek göstererek açıklayan Toros, Devlet Planlama Örgütü’nün resmi verilerini hatırlatarak, “Maastricht kriterlerine göre, sağlıklı bir ekonomideki kamu borcu, GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla)’nın, azami yüzde 60’ı olabilir. KKTC’de şu andaki toplam kamu borç stoku, 30.4 milyar TL’dir. Bu da GSYİH’nin yüzde 125’idir” dedi.
Toros: Muhalefete yapılan bir saygısızlıktır
KKTC 2020 Mali Yılı Bütçe Tasarı’nın Meclis Genel Kurulu’na gelmesiyle başlayan hararetli bütçe görüşmelerinde, partisi CTP adına kürsü de konuşma yapan Girne Milletvekili Fikri Toros, hükümeti, muhalefeti dinlememekle suçladı.
4’lü koalisyon döneminde muhalefette bulunan Ulusal Birlik Partisi’nin, dönemin bütçe görüşmelerinde, iktidar milletvekillerini, salonu boşaltmak ve muhalefete gereken ilgiyi göstermemekle suçladıklarını hatırlatan Toros, “Bütçe görüşmelerindeki açılış konuşmalarında, eleştirilerimizi ve yapıcı önerilerimizi sunmaya başladık. Ama Başbakan ve Başbakan Yardımcısı başta olmak üzere, Maliye Bakanı hariç, hükümetten hiç kimse salonda yoktu” dedi.
“Bu makamlar, bizim mesajlarımızı iletmekte olduğumuz adreslerdir” diyen Toros, konuşmasına bu durumu protesto ederek başladığını, bunun, muhalefete yapılan bir saygısızlık olduğunu ifade etti.
“İşletmeler de vatandaş da fakirleşecek”
Bütçe ile ilgili ağır eleştirilerde bulunan Toros, 2020 Mali Yılı Bütçe Tasarısı’nın, yüzde 14.4 oranında bir artış sunarken, hayat pahalılığı için sadece yüzde 11.9 gibi bir oran vaat ettiğini söyledi.
Türkiye’deki finans ve ekonomi uzmanlarının, Türkiye’deki enflasyonun, gelecek sene yüzde 15 olacağını ön gördüğünü hatırlatan Toros, “Türk Lirası’nın dövize karşı değerinin hala dalgalanır olduğunu ve bu dalgalanmanın sebebi olan jeo-politik zorlukların da hala devam ettiğini göz önüne bulundurduğumuzda, ortaya çıkacak olan risklerin getireceği pahalılığı, yüzde 11.9 ‘un karşılamayacağı iddiasında bulundum” dedi.
Bu sebeplerden dolayı sabit ve dar gelirli vatandaşın alım gücünün düşeceğini ve genel bir fakirleşme olacağını ileri süren Toros, ayrıca, bu alım gücünün düşmesinden kaynaklı ekonomik aktivitenin de azalacağı ön görüsünde bulundu ve “Bu durumda, işletmeler de fakirleşecektir” dedi.
“Hayali bir kaynaktan bahsediyoruz”
Genel olarak 2020 Mali Yılı Bütçe Tasarısı’nın bir takım hayali beklentiler üzerine bina edildiğini öne süren Fikri Toros, bu iddiasını bir örnekle açıkladı: “Örneğin, Türkiye’den beklenen kaynakların 1 milyar 400 milyon TL olarak görünmesine rağmen, şu an bunu sağlayacak herhangi bir protokol zemininin olmadığını biliyoruz. Dolayısıyla kaynak akışı da olamaz”
Kaynak akışı sağlayacak bu protokollerin hazırlık sürecinin uzun soluklu olduğunu olduğunu hatırlatan Toros, “Bırakın az kaynak gelecek çok kaynak gelecek tartışmalarını, bu gün Aralık ayının ortasına geldik. Kaynak akışına yasal zemin olacak bir protokol de olmadığına göre, hayali bir kaynaktan bahsediyoruz” dedi.
2019 yılında gelmiş olması gereken kaynağın gelmediğini ve 750 milyon TL gelecekken, 653 milyon TL geldiğini de anımsatan Toros, bu sebeple 2019 yılından baki olan, Türkiye destekli bir takım harcamaların da yapılmadığına dikkat çekerek, “İşte bütün bunlar, bahsettiğim hayaller üzerine bina edilen bir bütçenin tanımıdır” dedi.
Toros, bu hayalin ve belirsizlik arz eden unsurların varlığı nedeniyle, bütçe açıklarının artarak büyüyeceğini değerlendirdiğini söyledi.
“Asıl risk kamu borç stoku”
Bütçede eleştirdiği noktaların ne kadar büyük bir sorun olduğunu, AB standartlarına ve Maastricht kriterlerine göre açıklayan Toros, Maastricht kriterlerine göre, sağlıklı bir ekonomideki kamu borcunun, GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla)’nın, azami yüzde 60’ı olabileceğini belirtti.
KKTC’de şu anda kamu iç borcunun 8.1 milyar TL, kamu dış borcu ise 22.3 milyar TL, toplamda da kamu borç stokunun, 30.4 milyar TL olduğunu söyleyen Toros, “Bu da GSYİH’nin yüzde 125’i eder. Bu veriler de benim değil DPÖ’nün (Devlet Planlama Örgütü) resmi verileridir” dedi.
Bu bütçedeki gelir kalemlerinin hayali ve geleceğinin belirsiz olmasının, kamu borç stokunu daha da kötüleştireceği anlamına geldiğini belirten Toros, bunun çok önemli bir tespit olduğunu ve asıl riskinde burada olduğunu ifade etti.
“Bütçede makro-ekonomik bir hedef gördünüz mü?”
Meclis Genel Kurulu’nda görüşülen, KKTC 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’ndaki bir diğer tespitinin, bütçede makro ekonomik hedeflerin olmaması olduğunu söyleyen Toros, bütçe denilen programın, makro ekonomik hedeflerin hayata geçirilebilmesi için kullanılan bir araç olduğunu vurguladı.
Toros, “Hangi makro ekonomik hedef gördük ki? Turizm yatak kapasitesinin arttırılacağını mı gördük? Havayolu şirketi Atlas Global’in iflasıyla, Türk Hava Yolları’nın sefer sayılarını artıracağına dair bir adım mı gördük?” diye sordu.
Güney Kıbrıs’taki hükümetin, mülteci geçişlerini kontrol etmeye yönelik aldığı bir takım kararların, üçüncü dünya ülkesi vatandaşlarına ilişkin getirdiği zorluklar olduğunu hatırlatan Toros, Larnaka ve Baf’a gelen turistlerin, kuzeye geçişlerinde, potansiyel bir tehlike meydana getirdiğini söyleyerek “Turizmin büyüyeceğini mi hissediyorsunuz? Bu tehlikelere karşı herhangi bir ekonomik hedef gördünüz mü?” dedi.
Toros, hükümete, “Yeni otel yaptırımları var mı? Üretime yönelik bir yatırım oldu mu? Bu bütçede hastane, eğitim kurumu yatırımları mı var? Biz, mevcut yollarda aydınlatma ışıklarını yakacak bile paramızın olmadığı bir dönemdeyiz. Anayollar dahi karanlık şu anda. Yeni yollar yapılacak mı?” sorularını yönelterek, bütçede makro hedeflerin olmadığına dikkati çekti.
