İkinci Dünya Savaşında Hitler ve Musollini’ye karşı, İtalya cephesinde omuz omuza savaşan Kıbrıslı Türk Kemal Salih Pilli (95) ve Kıbrıslı Rum Menelaos Kouzoupis (92) yetmiş yıl sonra bir araya geldiler anılarını tazelediler:
Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türk iki eski gazi, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ilk kez Lefkoşa’da bir araya geldi. Bu buluşma, geçmişin hatıralarıyla dolu duygusal bir araya geliş idi. İki eski asker Kıbrıs Haber Ajansı’na savaşta yaşadıklarını oldukça ayrıntılı biçimde anlattılar.
Kıbrıslı Rum Menelaos Kouzoupis ve adanın batı kıyısındaki Baf’tan Kıbrıslı Türk Kemal Salih (Pilli), ortak düşman Nazizm ve Faşizme karşı Müttefiklerin yanında, İkinci Dünya Savaşı’nda Britanya ordusunda savaşmak üzere askere alındılar.
Ayios Photios köyünden 92 yaşındaki Menelaos Kouzoupis ve Kıbrıs Türk köyü Falya’dan 95 yaşındaki Kemal Salih, birbirlerinden 3 kilometre uzaklıkta, aynı bölgede yaşıyorlar.
İkinci Dünya Savaşı sona ermesinden sonra 1946’nın ortalarında Kıbrıs’a dönen iki eski asker, birbirinin izini kaybetti. Kader onları 70 yıl sonra bir araya getirdi ve kendilerine, insanlığın bugüne kadar yaşadığı en korkunç ve en berbat savaşında birlikte yaşadıklarını hatırlattı.
Ortak arkadaşları tarafından ayarlanan görüşme, Lefkoşa’daki Kıbrıs İkinci Dünya Savaşı Gazileri Derneği ofisinde yer aldı. Kıbrıs Haber Ajansı da oradaydı ve savaşın mahrumiyetini ve zorluklarını hatırlayan bu iki askerin hatıralarını kayıt altına aldı.
90’larında olmalarına rağmen zaman iki gazinin zihinlerindeki görüntüleri silmemiş, hatıraları bugüne kadar canlı kalmış. Askere alındıkları günden itibaren olanları ve daha sonra özgürlük ve demokrasi için savaş alanlarında verdikleri mücadeleyi etkileyici ayrıntılarla anlattılar.
Her ikisi de, o zaman Britanya Krallığı kolonisi olan Kıbrıs halkının gönüllü olarak askere alınacağını yazan yerel gazetedeki haber üzerine başvuru yaptıklarını ve 29 Haziran 1944’te, Baf’ın Choulou (Hulu) köyündeki Ezousas panayırındayken askere alındıklarını hatırlıyorlar.
Kouzoupis ve Salih, köyleri Choulou’den askere alınacakları yere kadar yürüdüklerini de unutmadılar. Menelaos Kouzoupis, yanında kaldığı dedesine Britanya ordusuna gönüllü olma kararından bahsetmediğini, genç yaşından dolayı ki o zaman 16.5 yaşındaydı, kendisine izin vermeyeceğini düşündüğünü; askerlik şubesine de gerçek yaşını söylemediğini anlatıyor.
Hikâyesine devam eden Kouzoupis, askere alındıktan sonra eğitim için Polemidya’daki bir İngiliz kampına nakledildiklerini, oradan da Suriye ve Filistin’e gittiklerini ve sonra İtalya’ya gittiklerini söylüyor. Menelaos Kouzoupis, Kemal Salih’le aynı çadırda kaldıklarını, kendisine verilen numarayı hala hatırladığını – 21139 – Kemal Salih’in numarasının da 21142 olduğunu ifade ediyor.
1974’te sonra Kemal Salih Pilli köyünü terk etmek zorunda kaldı. Kemal Salih Pilli şimdi Girne bölgesinde yaşıyor ve bunca yaşına rağmen Yunancayı hala çok iyi konuşuyor.
İki eski asker, KHA’nın İkinci Dünya Savaşı’nda ortak düşmana karşı savaşmış kişiler olarak 1974’te kendilerini farklı taraflarda bulmalarını nasıl yorumladıkları ve Kıbrıs’taki şimdiki durum için ne düşündükleri sorusuna şu yanıtları verdiler:
“Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler birlikte barış içinde yaşadılar. Biz kardeş gibiydik” diyen Kemal Salih Pilli, ülkeyi yeniden birleştirme, Kıbrıs sorununa bir çözüm bulma umutları konusunda kötümser görünüyor, daha yıllarca çözümsüz kalacağını söylüyor.
Kouzoupis da cevabında, 1974’teki yabancı müdahalenin kendilerini birbirleri arasında çekişmeye götürdüğünü, Kıbrıslı Rumlarla Kıbrıslı Türkler arasında bir fark olmadığını, birlikte iyi yaşadıklarını, ancak yabancı güçlerin müdahalesinin kendilerini ayırdığını kaydetti.
Menelaos Kouzoupis, “İşte bu yüzden Kıbrıs sorununa bir çözüm, hatta federal bir çözüm bulunması gerektiğine inanıyorum. O zaman tekrar birlikte yaşayabiliriz ve güzel günler geri gelir” dedi.
Kouzoupis’i onaylayan Salih, Kıbrıs’ta çözümünün gecikmesinde Britanya’nın da sorumluluğu olduğunu vurguladı ve şöyle devam etti:
“Eğer Britanyalılar bırakırsa, bizi yalnız bırakırsa o zaman eskiden olduğumuz gibi oluruz.”
Kıbrıs II Dünya Savaşı’nda Savaşan Eski Askerler Derneği’nin, Müttefiklerin zaferinin 50. Yıldönümü dolayısıyla hazırladığı albüme göre, savaşa tüm Kıbrıs toplumlarından 30,000 Kıbrıslı katıldı. Bunlar arasında, Kıbrıs dışındaki ülkelerde yaşayan birkaç bin Kıbrıslı da bulunuyor. Yaklaşık 600 asker savaştan ülkelerine geri dönmedi. Bunlardan sadece 338’inin, savaşta nerede, hangi tarihte öldükleri ve mezarlarının nerede olduğu kayıt altında bulunuyor.
İkinci Dünya Savaşı 1939 yılının Eylül ayı başında başladı ve 5 yıl 8 ay sürdü; 70 ülkeden 50 milyon insanın hayatına mal oldu.
