KKTC’yi de ekonomik olarak direkt etkisi altına alan Türkiye’deki depremin etkisiyle birlikte seçimler ve bu iki unsurun ortaya çıkardığı ekonomik sonuçlara paralel olarak enflasyon yine yüksek düzeyde seyrediyor. Ortaya çıkan yeni durumdan dolayı yüksek seyreden enflasyon beraberinde yine kur artışlarını getirecektir. Kurlardaki yükseliş gerek üretimi gerekse ithalata bağımlı ülkemizde ithal mallar maliyetini arttırıyor. Bu maliyet artışları mal ve hizmetlerin artmasına ve dolayısıyla da bir kısır döngü olarak enflasyonun yükselmesine sebebiyet veriyor.
Enflasyon sürekli artarken tüketicilerin satın alma gücü azalmakta alım gücünü korumak isteyen tüketici talep yaratmakta satıcılar ise artan talebi karşılayabilmek için fazla mala yatırım yapmakta bu ise fiyatları ve de dolayısıyla enflasyonu yükseltmekte.
Biz tüketiciler belirsizlik ortamında kendimizi olası fiyat artışlarına karşı korumak isteriz ve hatta şöyle deriz ‘Bugün aldığın yarın yanına kar kalır.’ Bu söylem işte bundan gelmektedir. Dolayısıyla biz tüketiciler talep yaratırız ve mevcut arz talepten fazla veya eşit olduğu zaman fiyatlar yükselir ve bu durumda enflasyonun süreklilik göstermesine sebebiyet verilir.
Dün gibi hatırlayorum1900’lü yıllarda bugün aldığımız bir malın fiyatı bir yıl sonra tam 3 katı oluyordu. Yani hem kullanırdık hem de kullandığımız ve eskittiğimiz halde satarken karlı satıyorduk. Böyle bir ortam vardı. Şu anda o tür ortamlara geri dönüyoruz gibi. Mal ve hizmet satan kişiler, firmalar, şirketler enflasyonun sürekli yükselmesi karşısında 100 liraya alıp 110 liraya sattığı malın yerine yenisini 100 liraya alamayacağını bilerek satış fiyatını 110 lira yerine 140 liraya yükseltiyor. Bu şekilde kendisini garantiye almaya çalışır. Böylece fiyatlar genel düzeyi yükselir.
Bu gibi ortamlarda yani enflasyonist ortamlarda fırsatçılık da ön plana çıkar yüksek karlar yapılır çünkü fiyatlar sürekli yükselir. Enflasyon da hızlanır.
Kurlarda görülen oynaklıktan dolayı belirsizlikten doğan döviz alım-satım arasında ki yüksek marj kur oynaklığını artırıyor. Bu ise fiyatların artış sebeplerinden biri.
Kimse ne tüketiciyi ne ithalatçıyı ne de üreticiyi fiyat artışından dolayı suçlamasın. Fiyat artışlarının doğmasına veya doğmasının önlenememesine sebep yönetimdir. Dolayısıyla yönetimin neden olduğu fiyat artış riskleri sonucu satıcıda tüketicide kendilerini kısmen dahi olsa korumaya çalışmaktadırlar.
Ekonominin çözmesi gereken temel sorunların başında mal ve hizmetlerinin nerede kim tarafından nasıl üretileceği nerede nasıl fiyatlanacağı kimlerin tüketeceği sorunları gelir. Bunları izleyerek bölüşüm sorununu üretiminin veya piyasa arzının artan nüfusa uygun olarak nasıl artacağının sorunu gibi sorunlar ekonominin çözmesi gereken sorunlardır. Yanlış ekonomi yönetimiyle bu sonlar çözülmez.
