Freedom House tarafından yayınlanan son rapora göre basın özgürlüğü dünya genelinde düşüş trendi yaşarken, baskıların arttığı ülkelerde alternatif medya platformlarına olan ilgi artıyor.
‘Özgürlük ve Basın 2019’ başlıklı raporda basın özgürlüğünün kısa zamanda ciddi gerilemeler yaşandığı ülkelerde halkın yüzde 75’inin klasik anlamdaki medya mecralarına artık güven duymadığına dikkat çekiliyor.
Türkiye’de alternatif medya güçleniyor
Türkiye’yi de ‘özgür olmayan’ kategoride gösteren rapor internet haberciliğinin ana akım medyanın yerini aldığını aktarıyor.
Türkiye’de 150 yayın kuruluşunun kapatıldığına, çok sayıda gazetecinin terörü destekleme gibi suçlamalara maruz kaldığına ve gazetecilerin kendilerine yeni alternatif mecralar yaratmak zorunda kaldığına değinen rapor Türkiye’den ve yurt dışından yapılan girişimlere örnekler veriyor ve bu anlamda internetin her zamankinden daha hayati bir işleve kavuştuğu vurgulanıyor.
Bu çerçevede Ünsan Ünlü’nün periscope yayınları, Dokuz8 ve Özgürüz habercilik sitelerinin gazetecilik modeli, Yazuz Baydar, Can Dündar ve İlhan Tanır gibi yurt dışında yaşayan isimlerin bulundukları yerlerden habercilik yapma çabaları ve uluslararası medya kuruluşlarının Türkçe servisleri tarafından hazırlanan görüntülü içerikler örnek olarak veriliyor.
Türkiye’nin durumu
Özgürlük Skoru: 31 (0 en düşük 100 en yüksek)
Özgürlük ratingi: 5.5/7 (7 en düşük)
Politik Haklar: 5/7
Sivil Haklar: 6/7
Genel görünüm: “Başlarda özgürlük adına bazı reformlar yapmış olan AK Parti hükümetinin temel haklar alanında giderek artan hoşgörüsüzlüğü 2016’daki darbe girişimi sonrası otoriter doğasının tam anlamıyla konsolide olması ile sonuçlandı. 2017’de yapılan anayasal değişiklikler devlet başkanının elini güçlendirirken seçim koşullarını daha kötü hale getirerek muhalefet partilerinin Erdoğan’ın kontrol gücünü dengelemesini zorlaştırdı.”
Batıdaki gerileme dünyayı olumsuz etkiliyor
Demokratik bazı ülkelerin otoriter rejimlere dönüşmesiyle bağımsız gazeteciliğin büyük zarar gördüğünü belirten organizasyonun yıllık raporunda Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde de basın özgürlüğünde gerileme olduğuna dikkat çekiliyor.
Özellikle ABD Başkanı Donald Trump’ın medyaya yönelik tavrı ve gazetecilere yönelik saldırılarının dünya çapında bir domine etkisi olduğu belirtiliyor. Rapora göre diğer ülkelerde işini yapmaya çalışan gazetecilerin bir çoğu artık hakları gasp edildiğinde batının onları korumak için eskisi kadar çaba sarf etmeyeceğini ve özellikle Washington’ın gerekli baskıyı uygulamayacağını düşünüyor.
Toplumun büyük bölümü tarafsız haber alamıyor
AFP’ye konuşan Freedom House yetkilisi Sarah Repucci “Dünyanın en etkili demokrasilerinde bile bazı popülist liderler medya özgürlüğünü daraltma girişimlerinde bulunuyor. Bunun demokrasiye olan etkileri tehlikeli boyutlara ulaştı.” diyor.
Rapora göre demokratik olduğu varsayılan ülkelerde bile toplumun büyük bölümü artık tarafsız haber ve bilgi alamıyor. Bu da onların yaptıkları seçimlerin sağlıklı olmasını engelliyor.
Durum Rusya ve Çin gibi ülkelerde çok daha vahim olmaya ve daha da kötüye gitmeye devam ediyor. Son olarak Rus hükümetinin ülkedeki en büyük ulusal gazeteyi satın alması ve Çin Komünist Partisi’nin medyada üretilen neredeyse tüm içerikleri kontrol edebilecek güce erişmesi raporda detaylı olarak ele alınıyor.
Popülist siyasetçilerin el kitabı
Raporda ayrıca Macaristan’da Victor Orban, Sırbistan’da Aleksandar Vucic hükümetinin emin adımlarla eleştirel medyayı kendilerine yakın kişilere satın aldırarak gazetecileri kontrol altına aldıkları ve diğer demokratik ülkelerdeki popülist siyasilere bunu yapmanın yolunu gösterdikleri yazıyor.
Hindistan’da Başbakan Narendra Modi hükümetinin de bağımsız medya üzerinde baskı kurduğu, televizyon kanallarının ‘lisans verme’ üzerinden ayıklandığı ve ‘milli olmayan’ görüşlerin yayınlanmasının engellendiği ifade ediliyor.
Etiyopya, Malezya, Ekvator ve Gambiya’da ise az da olsa basın özgürlüğünde iyileşmeler görüldüğü de raporda not edilmiş.
