Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşan seçim, İngiltere’de yargının Brexit yorumu ve Türkiye’de siyasi gerginlik birleşince döviz kurlarındaki dalgalanma fırtınaya dönüştü
TARİHİ ZİRVE: KKTC Merkez Bankası verilerine göre Dolar 3.12 TL’den günü kaparken Euro, 3.46 TL’den işlem gördü. Her iki döviz kurunun serbest piyasa değeri ise bu rakamların üzerinde oldu. Tarihi zirvesine ulaşan Dolar, serbest piyasada 3.19’dan alıcı buldu
STERLİN TIRMANIŞTA: İngiltere halkının Brexit kararının ardından ciddi değer kaybıyla 4.50 TL civarından 3.70 TL’ye kadar gerileyen Sterlin yargının “Brexit meclisten onaylanmalı” kararıyla yeniden tırmanışa geçti. Sterlin dün KKTC Merkez Bankası’nda 3.86’dan serbest piyasada ise 3.98’den işlem gördü
TL ERİYOR: Dövizde şiddetlenen dalgalanmayı Havadis’e değerlendiren ekonomist Mahmut Sezinler ile Necdet Ergün, Türkiye’de risk bildirimlerinin artmasının TL’nin değer kaybında etkili olduğuna vurgu yaptı. TL’deki erimenin bir diğer nedeni ise bölgedeki terör tehdidi
OLUMSUZ ETKİLEYECEK: Havadis yazarı ekonomist Necdet Ergün, kurdaki sert dalgalanmanın KKTC ekonomisine etkisinin olumsuz olacağına dikkati çekti. Ergün, KKTC ekonomisinin ithalat ve hizmet ihracatına dayalı olması nedeni ile dalgalanmanın sektörlere olumsuz yansıyacağını kaydetti
Duygu ALAN
KKTC Merkez Bankası’nın verilerine göre Dolar kuru, Temmuz ayından itibaren hızla yükselişe geçti. Temmuz’da 2.88 TL olan Dolar, Ağustos’ta 3.01 TL oldu. KKTC Merkez Bankası verilerine göre ABD Dolar’ı dün 3.12 TL’den işlem görürken serbest piyasada 3.19’dan alıcı buldu.
Euro, Haziran ayı itibari ile tırmanışa geçti. Ekim ayında 3.38 TL olan Euro, dün 3.46’TL’den işlem gördü.
Ocak ve Haziran ayları arasında 4 TL’nin üzerinde olan Sterlin kuru, Temmuz ayında 3.82 TL’ye düşmüş, Ağustos ayında yeniden yükselerek 4 TL’yi görmüştü.
Eylül ayı itibari ile 4 TL altında seyreden Sterlin kuru yeniden yükselişe geçti. Sterlin, dün 3.86 TL’den işlem gördü.
Türkiye’de son bir yıl içerisinde yaşanan siyasi gerginlik ise TL’de değer kaybına neden oldu.
Sterlin yükselişte
Ekonomistler, İngiltere halkının Brexit kararının ardından ciddi değer kaybına uğrayan Sterlin yargının “Brexit meclisten onaylanmalı” kararıyla yeniden tırmanışa geçtiğini ifade etti.
Havadis yazarı ekonomist Mahmut Sezinler, Sterlin’in geleceği konusunda kısmen de olsa belirsizlik söz konusu olduğuna vurgu yaptı, Necdet Ergün, kısa vade de Sterlin’in Türk Lirası karşısında diğer döviz cinslerine göre daha fazla artışına yansıdığını ancak bunun geçici olduğunu düşündüğünü ifade etti.
Dolar zirveye oynuyor
Ekonomistler, ABD’deki seçim savaşı, suçlamalar ve bu savaşın neticenin bilinmemesinin, ABD Federal Fon’un Çarşamba günü toplanacak olması ve her hangi bir faiz artırımının olup olmayacağının bilinmemesinin, Amerika’nın buna bağlı koalisyon güçlerinin Irak, Sureye ve Orta Doğu’da savaşın sonucundaki galibiyetin de Dolar’daki yükselişin nedenlerinden olduğunu belirtti.
Ekonomistler, Amerika’da işsizlik oranlarının düşmesinin de Dolar’ı yukarı çıkaran işaretlerden olduğunu ifade etti.
Ekonomistlere göre Dolar kuru orta vadede 3 TL’nin altına düşmeyecek.
Türk Lirası’nda değer kaybı sürüyor
Türk Lirası’nda değer kaybının devam ettiğine dikkati çeken ekonomistler, Türk Lirası’ndaki durumun tamamıyla Türkiye’deki jeopolitik ve siyasi seyre bağlı olduğunu belirtti.
Şuanda Türkiye’nin içinde bulunduğu jeopolitik ve siyasi risklerin Türk Lirası üzerinde yüksek bir baskı yarattığını belirten ekonomistler, bu bakı sonucu yatırımcıların Türkiye finans piyasasında yatırım yapmalarının düşük olasılık olduğunu kaydetti.
En akıllı yatırım gayrimenkul
Döviz kurlarındaki belirsizlik nedeni ile şuandaki en akıllı yatırımın gayrimenkul olduğuna dikkati çeken ekonomistler, eğer parasal bir yatırım yapılmak isteniliyorsa, en doğru parasal yatırımın dolar olacağını dile getirdi.
KKTC’ye etkisi olumsuz
Havadis yazarı ekonomist Necdet Ergün, kurdaki sert dalgalanmanın KKTC ekonomisine etkisinin olumsuz olacağına dikkati çekti. Ergün, KKTC ekonomisinin ithalat ve hizmet ihracatına dayalı olması nedeni ile dalgalanmanın sektörlere olumsuz yansıyacağını kaydetti.
TABLO:
KKTC Merkez Bankası’nın 4 Ocak-4 Kasım tarihlerini kapsayan Sterlin ve Dolar kuru şöyle:
TARİH STG: ALIŞ STG: SATIŞ
4 Ocak 2016: 4.3181 4.3406
4 Şubat 2016 4.2544 4.2765
4 Mart 2016: 4.1050 4.1264
4 Nisan 2016 4.0314 4.0524
4 Mayıs 2016: 4.1178 4.1393
4 Haziran 2016: 4.2411 4.2632
4 Temmuz 2016: 3.8289 3.8489
4 Ağustos 2016: 4.0038 4.0247
4 Eylül 2016: 3.9187 3.9391
4 Ekim 2016: 3.8615 3.8816
4 Kasım 2016: 3.8451 3.8651
TARİH DOLAR: ALIŞ DOLAR: SATIŞ
4 Ocak 2016: 2.9181 2.9233
4 Şubat 2016 2.9478 2.9531
4 Mart 2016: 2.9215 2.9267
4 Nisan 2016 2.8197 2.8248
4 Mayıs 2016: 2.8065 2.8116
4 Haziran 2016: 2.9462 2.9515
4 Temmuz 2016: 2.8846 2.8898
4 Ağustos 2016: 3.0075 3.0129
4 Eylül 2016: 2.9586 2.9639
4 Ekim 2016: 3.0036 3.0090
4 Kasım 2016: 3.1104 3.1228
TARİH EURO: ALIŞ EURO: SATIŞ
4 Ocak 2016: 3.1838 3.1896
4 Şubat 2016 3.2189 3.2247
4 Mart 2016: 3.1783 3.1840
4 Nisan 2016: 3.2146 3.2204
4 Mayıs 2016: 3.2501 3.2560
4 Haziran 2016: 3.2841 3.2900
4 Temmuz 2016: 3.2044 3.2102
4 Ağustos 2016: 3.3686 3.3747
4 Eylül 2016: 3.3096 3.3155
4 Ekim 2016: 3.3743 3.3804
4 Kasım 2016: 3.4543 3.4605
Sezinler: ABD’deki gelişmeler Dolar’ı yukarı taşıdı
Ekonomist Mahmut Sezinler, dövizdeki yükselişin KKTC’den kaynaklanan bir nedenden olmadığına vurgu yaparak, ABD’deki seçim sürecinin, seçim savaşının ve bu savaşın neticesinin bilinmemesinin yanı sıra ABD Federal Fon’un Çarşamba günü toplanacak olması ve her hangi bir faiz artırımının olup olmayacağının bilinmemesinin dolar kurunu yukarı çektiğini belirtti.
Sezinler, Amerika’nın buna bağlı koalisyon güçlerinin Irak, Sureye ve Orta Doğu’da savaşın sonucundaki galibiyeti ve ABD’deki işsizlik başvuru oranlarının düşmesinin de Dolar’ı yukarı çıkaran etkenler olduğunu ifade etti.
Sezinler, Sterlin’in yükselmesindeki nedeni ise referandum sonrasında İngiltere’nin AB’den çıkma neticesinin İngiltere Parlamentosu tarafından onaylanması sonucu geçerli olacağının İngiltere mahkemeleri tarafından karara bağlanması, bu oylama sonucunda parlamentonun AB’den çıkmama kararı vermemesinin büyük olasılık olduğunun sonucunda piyasaların bunu satın alması olarak değerlendirdi.
“Yabancı sermaye çekildi TL değer kaybetti”
Türk Lirası’nın süratli bir şekilde değer kaybetmesinin nedenleri ise şöyle sıraladı: “Türkiye’de şuanda olan ekonomik durgunluk, Türkiye’ye dış sermaye yatırımlarının azalması, Türkiye’deki risk bildiriminin yüksek olması. Türkiye’de baş gösteren yüksek oranda siyasi gerginlik ve Türkiye siyasetinin nereye gideceğinin bilinmezliklerle dolu olmasının sonucunda yabancı sermayenin ülkeye gitmesi. Yabancıların ellerinde bulundurdukları devlet tahlili ve hisse senetlerini satıp Türkiye finans piyasalarından çıkmaları.”
Sezinler, yabancıların Türkiye finans piyasalarından çıkmalarının dövize talebi arttırdığını ve diğer gelişen ülke para birimlerinin Dolar karşısında artmış olmasına rağmen TL’nin Dolar karşısındaki değerinin düşmesine sebebiyet verdiğini söyledi.
Mahmut Sezinler, “Bu süre zarfında gelişen ülkelerin para birimlerinin Dolar karşısında değer kaybeden TL ile Meksika Pesedosu’dur. Diğer gelişen ülke para birimleri dolar karşısında kısmen de olsa değer kazanmaktadırlar. Bunun da sebebi Türkiye’nin kendi içsel sorunlarındandır” dedi.
“Sterlin’de kısmen de olsa belirsizlik var”
Ekonomist Mahmut Sezinler, Dolar’ın 3.5 ve 3.10 arasında sabitlenir gibi gözüktüğünü, Sterlin’de ise daha oynak bir seyir izleme olasılığı olduğunu kaydetti.
Sezinler, “Şuanda İngiltere’de de Brexit kararından sonra enflasyonda yükselme ve dünyanın finans merkezi olan İngiltere’nin finans yapısında da kısmen çıkışlar gözlemlenmekte dolayısıyla Sterlin’in geleceği konusunda kısmen de olsa belirsizlik söz konusu ama bugünkü ulaşmış olduğu değerin kısmen altına gelme olasılığı var. Fakat Brexit sonrası değerine düşme olasılığı çok zayıftır” dedi.
Türk Lirası’ndaki durumun ise Türkiye’nin jeopolitik ve siyasi seyrine bağlı olduğunu ifade eden Sezinler, “Şuanda Türkiye’nin içinde bulunduğu jeopolitik ve siyasi riskler TL üzerinde yüksek bir baskı yaratmaktadır. Bu bakı sonucu yatırımcıların Türkiye finans piyasasında yatırım yapmaları düşük olasılıktır. Dolayısıyla şuanda en akıllıca yatırım gayrimenkuldür. Eğer parasal olarak düşünüyorsak da Dolar’dır” diye konuştu.
AYRI KAREDEErgün: Sterlin baskı altından çıkacak
Ekonomist Necdet Ergün, Dolar ve Euro bazında son günlerdeki artışın eş zamanlı global-bölgesel ve Türkiye’ye özgün dinamikleri- sebepleri olduğunu söyledi.
Bütün bu dinamikler birleşince, haliyle şu anda dövizde yukarıya doğru bir trend oluştuğunu belirten Ergün, Sterlin’de BREXIT ile ilgili kafaları karıştıran yeni bir durum oluştuğunu bunun da kısa vade de Sterlin’in Türk Lirası karşısında diğer döviz cinslerine göre daha fazla artışına yansıdığını ancak bunun geçici olduğunu düşündüğünü ifade etti. Sterlin’in baskı altında kalmaya devam edeceğini düşünmediğini söyledi.
Necdet Ergün, şunları söyledi: “Global düzeyde en büyük sorunun ABD’nin Dolar’da faiz artışı beklentisi olmasıdır. Aralık’ta artma beklentisi var. Türkiye’de ise 15 Temmuz’un ekonomi-politiğinin yansımaları var, Cumhuriyet gazetesiyle ilgili yaşananlar, HDP milletvekillerinin tutuklanmasının dış dünyada Türkiye riskini istemesekte arttırıyor, algıyı bozuyor. Bu arada Türkiye’de faiz indirimin devam edeceği beklentisi var, haliyle bu da dövizi kısmen zıplatıyor. Çok uzun zamandan beri zaten Türkiye para politikasına “ yüksek faiz-düşük kur “politikasından “ düşük faiz-rekabetçi kur” politikasına geçti. Tek başına bu politika değişikliği zaten bundan sonra aşırı değerli TL’nin olmayacağını bize söylüyordu. Tabii, bu son atağın en önemli sebeplerinden biri de Türkiye’de ve bölgesindeki terör riskinin artmasıdır. Orta Doğu’da sonucu tam kestirilemeyen ciddi kavgalar-savaşlar var ve bu durum entegre ve iç içe coğrafyalarda olan Türkiye’ye belirsizlikler yaratıyor.”
“Kimse 3’ün altında bir dolar kuru beklemesin”
Necdet Ergün, Dolar’ın kısa vadede 3.2 bandına kadar yükselmesinin olası olduğunu ancak orta vadede 3,15 – 3.20 bandına oturur diye düşündüğünü belirtti.
Ergün, “Öncesinde de zaten uluslararası derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin notunu kırması vardı vs. Sonuçta, bunlar gibi bir çok sebebin birleşmesi ile döviz kurunda son 1 ay içerisinde “ yeni ve kalıcı” bir yukarı trend var. Dolar’ın kısa vadede 3.2 bandına kadar yükselmesi olasıdır, hatta 3,3’e de gidebilir. Ama orta vadede 3,15 – 3.20 bandına oturur diye tahmin ediyorum. Artık kimse 3 TL’nin altında bir dolar kuru beklemesin” diye konuştu.
“KKTC’ye yansımaları olumsuz”
Ekonomist Necdet Ergün, kurdaki artışın KKTC’ye her zaman Türkiye ekonomisinin etkilenmesinden daha fazla yansıdığına dikkati çekti. Kurdaki artışın mal ihracatında da olumlu etkisinin az olduğunu söyleyen Ergün, “hizmet ihracatımızdan (turizm ve üniversite) ise esas talep odaklarımızdan dolayı da çok olumlu değildir.
Kur artışı bize her zaman farklı “ bulaşma kanalları ” ile yansır ve fayda-maliyetine baktığımızda da her zaman bize maliyeti daha yüksektir. Çünkü ithalat bağımlılığımız yüksek ve önemli ölçüde mal ve hizmetleri dövizle fiyatlıyoruz. Yani, hem ithalattan hem de bazı sektörlerdeki geleneksel fiyatlamadan dolayı yansır. Örneğin, emlak-inşaat, araba, beyaz eşya, kira, okul harçları, ithalat vergi-harçları vs. dövizle fiyatlıyoruz” diye konuştu.
Ergün, bu yeni artış trendinin ithalattan gelecek “artan bir enflasyon ve düşen satın alma gücü ” ile yaşanacağının muhtemel olduğuna dikkati çekti ve şunları söyledi: “Çünkü bizim enflasyon sepetimizde kurun duyarlılığı % 60-70 civarında. Kurt artışının indirekt olarak bütçede de açığa neden olma ihtimali var. Bu da açığı kapatmak için, tasarruf veya ilave vergi yükünü gündeme getirebilir. Kurdaki dalgalanma kısa vadede yüksek olursa bu kez ekonomide aktörler yatırım ve tüketim kararlarını da erteler ve bu da bize ilave toplam talepte daralma ve haliyle, “ büyüme ve istihdamda negatif etki yaratır ”. Ama bunu bu aşamada pek beklemiyorum.”
