Koronavirüsü pandemisinin merkezinin gelişmekte olan ülkelere kaydığını, bu ülkelerin bir döviz krizine gireceğini belirten Atilla Yeşilada, Türkiye’nin döviz sorununu çözme yolunda vatandaşlara özel yüzde 5 faizle döviz cinsi tahvil ihraç etmesi formülünü önerdi
Yeşilada: Temerrüt ve iflas dalgası gelebilir
Ekonomist Atilla Yeşilada, Türkiye’nin önündeki en büyük riskin, ikinci corona salgını dalgası olduğunu, salgının 2021’e sarkması durumunda sosyal bir deprem yaşanabileceğini vurguladı. Gelişmekte olan ülkelerin corona nedeniyle bir döviz krizi yaşayacağını belirten Yeşilada, ekonomide çıkışın IMF ya da faiz artırımında olduğunu söyledi.
“Türkiye’ye kredi veren yabancı bankalar, karşısındaki şirket ve bankanın bilançosu kadar Merkez Bankası’nın bilançosuna da bakıyor” diyen Yeşilada rezerv hesabında rakamların ortada olduğunu belirtti.
“Vahşi bir salgın var”
– Corona pandemisinde ikinci dalga tehlikesinden bahsediliyor. Türkiye’de de ikinci bir dalganın olmasını bekliyor musunuz?
Önlemleri gevşeten ülkelerde ikinci dalganın geldiğini görüyoruz. En yakınımızda İran örneği var. Maalesef bu Türkiye’de de yaşanacak. Özellikle AVM’lerin açılması büyük bir hata. Turizm tesisleri açılıyor. Oralarda sosyal mesafe kuralının uygulanmasına imkan yok.
Bir yandan bir “zafer kazandık” söylemi, diğer taraftan halka ‘Dikkatli olun’ çağrıları… Bu iki söylem çelişiyor ve halkımız tehlikenin büyüklüğünü tam kavrayamıyor.
Hükümetin, elindeki tüm kanallarla halkı sosyal mesafeyi korumaya çağırması gerekiyor. İran, Irak ve Suriye’de vahşi bir salgın var. O ülkelere komşu illerde sıkı bir denetim yapılması gerekiyor.
– Türkiye ekonomisi bu ikinci dalgayı kaldırabilir mi sizce?
Kaldıramaz. Bunun imkanı yok. Yaz aylarına geldiğimizde 4-5 milyon insan işsiz kalmış olacak. Bu işsizlik sonbahara kadar devam edecek. Türkiye’nin milli gelirinin yüzde 60’ı iç tüketim.
Peki nasıl dönecek bu ekonomi? İhracat da yapamıyorsunuz. Moody’s raporuna göre Avrupa’da tüketim üçte bir düşmüş. Orada tüketim normale dönmüyor. Bizde hâlâ günlük 1700 yeni vaka var, nasıl insanların eskisi gibi tüketim yapmasını bekliyoruz?
“Krizin merkezi kaydı”
– Bu krizin gelişmekte olan ülkeler krizine dönüşmesi riskinden bahsediliyor. Size göre böyle bir risk var mı?
Krizin merkezi gelişmekte olan ülkelere kaydı. Arjantin, Endonezya, Hindistan, Rusya, Afrika’nın pek çok ülkesi… Bu ülkelerin bu salgınla başa çıkacak, salgından etkilenen vatandaşlarını destekleyecek güçleri yok. Dolayısıyla bazı ülkelerin dövizleri bitecek ve ödemeler dengesi krizine girecekler.
Önce Arjantin, sonra Lübnan patladı. Yine Moody’s, raporunda gelişmekte olan ülke tahvillerinde temerrüt oranının yüzde 13’e kadar çıkmasını beklediğini açıkladı. Yani her 6 tahvilden biri patlayacak. Türkiye de bu grubun içinde. Yani bir temerrüt ve iflas dalgası geliyor.
Türkiye’nin de ödemeler dengesinde kriz tehlikesi bitti denilemez. Belirli önlemler alındı ama önümüzdeki 12 ayda 170 milyar dolar dış borç çevrilmesi gerekiyor. Bunun 40-50 milyar doları proje kredisi olarak alınan, tünellere, rezidanslara gömülen para…
Bunun ne kadarını yeniden borçlanacağız, hangi faiz oranından borçlanacağız, ödemeye karar verirsek Merkez Bankası’nda bu kadar rezerv var mı? Bunlar Türkiye’ye para yatıranların kafasındaki sorular.
