Türk Dil Kurumu tüketiciyi “mal ve hizmetlerden yararlanan, satın alıp kullanan, tüketen kimse, müstehlik, üretici karşıtı” olarak tanımlamaktadır. Birer tüketici olarak aslında bir çok hakkımız hakkında bilgi sahibi ne yazık ki değiliz. Dünya’daki çoğu ülkede olduğu gibi KKTC’de de tüketicinin korunması konusu üzerinde önemle duruluyor ve yasalarla tüketicinin yaşayabileceği her türlü anlaşmazlığa karşı korunmasına yönelik önlemler alınıyor. Açıkçası ben 11 mayıs tarihindeki Tüketici konseyine katılana kadar KKTC’de tüketicilerin düzgün bir şekilde hakklarının savunulduğundan emin değildim.
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı içerisinde çalışan yetkililere teşekkür ederek aldığım notların bir kısmını paylaşmak istiyorum.
Avrupa Birliği Mevzuatına Uyum Çalışmaları” kapsamında “Fasıl 28” başlığı altında Tüketicileri Koruma (Değişiklik) Yasası hazırlanıp, 2010 yılında yürürlüğe girmiş. Bu yasa ile tüketiciler aşağıdaki hakları kazanmışlar.
- Kusurlu mal ve hizmetlerde iki yıl garanti hakkı.
- Kapıdan satışlarda 7 gün içerisinde sözleşmeden dönme hakkı.
- Devre Tatil Sözleşmelerinde 14 gün içerisinde cayma hakkı.
Mal ve hizmet hakem heyeti 1 Ocak 2021- 31 Aralık 2021 dönemi arasında 31 defa toplanmış. Bu toplantılarda 89 dosya incelenmiştir. Hakem heyetine gidilmeden 29 dosyada karşılıklı anlaşılmış, 25 karar Tüketici Lehine verilmiş, 12 karar tüketici şikâyetinin ret ve iptal ve 7 dosyada karar yazılmadan Hakem Heyeti sırasında uzlaşmıştır. İstatistiklere göre çok az kişi şimdiye kadar hakem heyetine başvurmuştur. Özellikle orta yaş ve üzerindeki kişiler haklarının farkında olmamakla beraber çoğunlukla başvurular gençler tarafından gerçekleştirilmiştir. Kusurlu bir mal aldığınızı düşünüyorsanız ALO 171 ücretsiz tüketici ve şikayet hattına ulaşabilirsiniz.
Konseyde bir çok Tüketici Derneği başkanını da dinledim. Çok makul ve insanların hayatlarını kolaylaştıracak öneriler ortaya çıktı. Aklımda kalanlar:
- Tüketicilere online (e-devlet) olarak mal ve hizmet hakem heyetine başvuru sağlanması.
- Tüm ilçelerde mal ve hizmet hakem heyeti kurulması.
- Petrol ve gaz ürünlerinde olduğu gibi temel ihtiyaç ürünlerinde de fiyat belirleme işlemlerinin yapılması ve maliyetlerin halka teşhiri.
Özellikle 3 numaralı önerinin hızlı bir şekilde yapılması gerektiğini düşünmekteyim. Aynı marka ürünler örnek olarak yağlar her markette farklı ücrete satılmaktadır. Bazı marketler arasında ise çok büyük fiyat farklılıkları gözlenmektedir. Domates gibi sebze ürünlerinde de fiyat farklılıkları gözlenmektedir. Yasa koyucular tarafından yapılacak düzenleme ile temel gıda ürünleri için her ürünün maliyeti halka teşhir edilmeli ve azami kar marjı belirlenmelidir. Regülasyon ile birlikte yüksek enflasyon dönemi içerisinde tüketiciler bir nebze rahatlatılabilecektir.
