Yazıma başlamadan önce “Bütçe nedir?” sorusunun cevabını kısaca vermenin daha doğru olacağına inanıyorum.
Bütçe, gelecek dönemler için gelir ve gider tutarlarının hesaplanan dönemden önce planlanması ve raporlanması sonucu oluşan belgedir.
Bütçe düzenlemek gerek devlet gerekse kamu kurum ve kuruluşları açısından yol gösterici bir öneme sahiptir. İçerisinde bulunduğu ilkeler doğrultusunda açık, anlaşılır, gerçeğe uygun bir biçimde düzenlenmesi gerekmektedir.
Bütçe bir yasadır ve her sene Anayasanın tanımladığı süreler ve usuller sonucu KKTC Cumhuriyet Meclisi’nden geçerek yürürlüğe girer.
Bütçemizin hazırlanması ve uygulanmasına yönelik “Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanmasına ilişkin Kurallar Yasası’na” göre de Bütçe Yasası şu şekilde tanımlanmıştır.
“Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanlığı ve Başbakanlığa bağlı daireler, bakanlıklar, bakanlıklara bağlı daireler ve müstakil kuruluşların gelir ve gider tahminlerini gösteren ve bunların uygulanmasına izin veren Yasayı anlatır.”
İşte tüm bu mevzuat çerçevesindeki süreçlerin tamamlanması ile yürürlüğe giren bütçe yasasına binaen gerçekleşme rakamları da KKTC Maliye Bakanlığı sayfasında aylık olarak yayınlanmaktadır. Aynı uygulama Türkiye Cumhuriyeti için de geçerli olup onlar da aylık olarak bütçe gerçekleşme rakamlarını yayınlamaktadırlar.
İşte bu yayınlanan rakamlara baktığımızda ciddi bir anomali ortaya çıkmaktadır.
Aşağıdaki tabloda da gördüğünüz üzere TC Bütçe Gerçekleşme verilerinde Türkiye’nin KKTC’ye verdiği kredi miktarı Temmuz ayında ve toplam 11 aylık dönemde 400 Milyon TL olarak görülmektedir. Oysa yine aşağıdaki tabloda gördüğünüz üzere ise KKTC’nin Temmuz ayında ve toplam 11 ayda aldığı kredi miktarı sadece 66 Milyon TL olarak görülmektedir.
Türkiye Bütçesinde, KKTC’ye verilen ve kredi olarak gerçekleşen bir gider kaleminin KKTC Bütçesinde de kredi olarak gerçekleştiğini göstermemek imkansız bir şeydir. Yani düşünün ki size biri kredi veriyor ama siz kredi almadığınızı iddia ediyorsunuz. Hele de bu ilişki Devletler öznelindeyse bu durum ciddi ciddi açıklamaya muhtaç bir durum arz etmekte olup KKTC Maliye Bakanlığı’nın bu konuda acilen açıklama yapması gerekmektedir.
Ayrıca Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanması Yasası’nın 32(3) maddesi uyarınca Sayıştay’ın, denetim yasalarının koyduğu yöntem ve kurallarla, bu yasada öngörülen kuralları göz önünde bulundurmak suretiyle harcamalar ile gelirlerin bütçeye ve bütçe prensiplerine, karar ve belgelere uygun olup olmadığını denetleyip, her üç ayda bir Cumhuriyet Meclisine rapor verme zorunluluğu vardır.
İşte bu yasa maddesi de yukarıda izah ettiğim kredi ilişkisinde de görüldüğü gibi yasa kurallarına aykırı bir bütçeleştirme olup olmadığının denetlenmesi içindir ki bu da Sayıştay’a ne kadar büyük bir görev düştüğünü bize bir kez daha göstermektedir.
Ancak üzülerek görmekteyiz ki Sayıştay, yasanın kendisine verdiği görevi yapmamakta, KKTC Cumhuriyet Meclisi’ne yasanın ön gördüğü sürelerde raporlarını sunmamakta ve başta Meclis Başkanlığı olmak üzere Meclisteki hiçbir siyasi parti de bu duruma ses çıkarmamaktadır.
