Lefke’de, Osmanlı mimarisinin istisnai örnekleri arasında yer alan 100’den fazla konak bakımsızlık nedeniyle yıkılmaya yüz tutu
Gürsel KARAGÖZLÜ
Lefke’de, Osmanlı mimarisinin istisnai örnekleri arasında yer alan 100’den fazla konak bakımsızlığa kurban oluyor.
41 tanesi eski eser nitelikli ve koruma altında olan konakların büyük çoğunluğu böyle giderse yerle yeksan olacak. Ülkemizde Lefkoşa’dan sonra en fazla konağa sahip olan Lefke’de, 26 Aralık 2013 tarihinde, çarşı merkezindeki bir tarihi ev ilgisizlik ve bakımsızlık nedeniyle yıkıldı.
Lefke’nin tarihi konaklarının bazıları mal sahipleri tarafından ve Şeyh Nazım ve müritleri tarafından restore edilip ilçeye kazandırılırken, yıkılmaya yüz tutmuş çok sayıda konağın mal sahipleri vefat etti, çok sayıdaki hissedarları ise bir araya gelemedi, hal böyle olunca da gerekli izinler alınamadığından yapılar restore edilemiyor.
Lefkeliler müze yapılmalarını istiyor
Lefkeliler, ilçe tarihinin aynası konumundaki özel mekânların bir an önce açık hava müzesi şekline dönüştürüp kültürel ve tarihsel miras hanesine katılmasını istiyor.
Havadis’e konuşan Lefke Turizm Derneği Başkanı Hasan Karlıtaş, Kıbrıs’ta, yerleşim yerleri arasında, tarih sürecinde Lefke’nin apayrı bir önemi bulunduğunu söyledi.
Karlıtaş, bunun en önemli nedeninin Lefke’nin benzersiz konumu olduğunu kaydetti.
Lefke’nin geçmişte daha fazla sayfiye (dinlenme) merkezi olarak kullanıldığını anlatan Karlıtaş, Lefke’nin, tarihi değeri yüksek, çok sayıda Osmanlı eserine ev sahipliği yaptığına dikkat çekti.
Karlıtaş, özellikle de Osmanlı mimarisiyle inşa edilen çok sayıdaki konağın günümüzde yıkılma tehlikesi yaşadıklarını açıkladı.
Karlıtaş, Lefkoşa’dan sonra en fazla tarihi eve ve konağa ev sahipliği yapan Lefke’de, birçok tarihi yapının ne yazık ki iyi durumda olmadıklarını, her gün biraz daha fazla yok olduklarını ve bu tarihi Lefke evlerinin kurtarılmayı beklediğini söyledi.
Hükümet gerekeni yapmalı
Karlıtaş, “Başka ülkelerde hükümetler mal sahiplerinin ilgisizliği, paralarının olmadığı veya başka nedenlerden bu gibi tarihi eserlerin bakımı tamiri onarımı yapılmıyorsa devlet bu konaklara el koyar ve kendiler gerekeni yaparlar. KKTC de de bu şekilde gereken yapılmalıdır” dedi.
Vezir Osman Paşa’nın konağının yıkılmak üzere olduğunu söyleyen Karlıtaş, “Tarihi bir önemi olan Vezir Osman Paşa’nın mezarı Piri Paşa Camisi avlusunda bulunuyor. Mezarın da tarihi önemi var. İlgililer gereken hassasiyet göstermezse bu konağı da kaybetmiş olacağız” dedi.
“Tarihi konakları kurtarmak mümkün”
Karlıtaş, Lefke’nin dağ ve deniz arasındaki konumu, rutubetsiz havası, yeşili, verimli toprakları, bol su kaynakları, bakır-maden yataklarına olan yakınlığı, zeytin, portakal, ceviz ve hurma ağaçları ile tarihinin her döneminde ayrıcalıklı bir cazibe merkezi olarak nam saldığını söyledi.
Karlıtaş, bu nedenle tarihi Lefke konaklarının geçmişin zenginliğini gösteren en önemli eserler arasında olduğunu kaydetti.
Karlıtaş, Lefke’nin, günümüzde, Cittaslow, turizm, eğitim ve üretim alanlarında yeniden çıkış aradığını belirtti.
Lefke de çok iyi restore edilip kurtarılan konaklar ve tarihi evler olmasına karşın, geçmiş yıllarda yıkılan konaklar olduğuna vurgu yapan Karlıtaş, Lefkelilerin temennilerinin, yetkili mercilerin bu önemli ve hassas konuya gerekli ilgiyi gösterip, konakları kurtarmak için girişim başlatmaları olduğunu dile getirdi.
Proje dosyada kaldı
14 Ocak 2014 tarihinde, dönemin Cumhuriyet Meclisi Başkanı Sibel Siber, Lefke’de Ahmet Paşa’dan torunlarına miras kalan Osmanlı tarzı bir konağın, müze veya kültür evi yapılması için girişim başlatmıştı. Ahmet Paşa’nın mirasçılarından Harid Fedai, binanın kültür evine dönüştürülmesiyle binanın korunmuş olacağını söylemişti.
Ancak bu proje de mal sahiplerinin hissedarlarının tümünden gerekli izinler alınamadığından hayata geçirilememişti.
