Geçen hafta son aylarda yatay seyreden döviz kurlarının spekülatif olarak geçen Cuma günü yükselmesiyle ilgili genel değerlendirmelerde bulunmuştuk. Trump’ın Golan tepeleriyle ilgili açıklamalarının hemen ardından gelen saatlerde kurların yükselmesi nedeniyle de siyasi gerginliklerin hassas ekonomik dengelerde her zaman olduğu gibi ilave endişe ile piyasalarda yatırımcılar üzerindeki etkisine değinilmişti ki bu sebep her zaman geçerlidir.. Bir günün yarısı içinde geçen Cuma, 3 geçerli dövize karşı TL’sında önemli oranda % 3.5 ile %6 arasında bir değer kaybı yaşanmıştı.
Bilâhare aynı günde Londra borsasında swap piyasasında, döviz ve hisse senetleri alım satımı yapanların swap işlemleri dolayısıyla TL’sını açığa satmalarından kaynaklanan nedenlerle kurları yükselttiği, % 24 faizle borçlanılan TL ile dolar satın alımına yoğunlaşılmasının, kurların ani ve şok yükselmesine neden olduğunu gördük. Sonrasında hemen TCMB’nın Türk Lirasını Londra borsasına kısmasıyla TL’ye geri dönüş yapılamaması üzerine Türk Lirası faizlerinin, Londra borsasında swap piyasasında birdenbire gecelik % 300-500’lere hatta bilahare %1300’ lere kadar çıkmasıyla -TL bulunmamasından dolayı- bu işlemleri yapanların sıkıştığı ve satın aldıkları dolarların ellerinde kalması sonucu da Pazartesi TL/dolar ve diğer geçerli döviz kurlarında tekrar eski seviyeye birdenbire düştüğünü gördük.
Sonuç olarak Swap –döviz alış satış- işlemleri yapanlar Londra borsasında TL borçlanıp dolar almak suretiyle kurlar yükseldikten sonra tekrar TL’ye dönüp kâr etmek isteyenler TCMB’nın bu önlemiyle Londra borsası ve bilahare borsa İstanbul’da anormal bir şekilde artan döviz ve 5.84 TL’lere çıkan dolar, bu işlemleri yapanların ellerinde kalınca Pazartesi dolar ve diğer 2 döviz kuru düştü. Bu önlemle TCMB amacına ilk etapta ulaşmış oldu. Diğer taraftan TL bulamayan yabancılar ve bu işlemi yapanlar bu defa TL’ye ulaşmak için ellerindeki hisse senetlerini ve tahvilleri satmaya başladılar ve İstanbul borsası düşüşe geçti..
Bu hafta başında tekrar düşen döviz kurları dolayısıyla bu defa da yurt içi yerleşikler gerek özel gerek tüzel kişiler döviz alımına yöneldi. Ve hanehalkı döviz mevduatlarında son hafta itibariyle 3.5 milyar$ artış oldu..Döviz mevduatları toplam 175.8 iken, 179.3 milyar$ oldu. Bu talep artışlarının da hafta içinde kur artışlarına neden olduğu görülüyor.
Londra piyasasında ise bu hafta TL’sına olan alım talebi düştü ve TL faizlerde de sert düşüşler oldu. TCMB da şimdi vadesi gelmemiş swap limitlerini % 20’den %30’a yükseltti. Bir miktar gevşeme getirdi.
Bu haftaki gelişmelerden sonra Perşembe günü TL karşısında döviz kurları yeniden yükselmeye başladı. Ve bir günde dolarda %3.8, euro’da % 3.59 ve sterling’de % 3 küsurlarda kurlar yükseldi. Hafta sonu itibariyle de ortalama %4-4.5 kadar döviz kurları arttı. Borsa ise geçen haftaya göre 104 binlerden hafta sonu 93bin8yüzlere düşerek %10-11 civarında değer kaybı oldu. Tahvil faizleri arttı , risk primi %31 yükseldi. Yabancılardan tahvil ve hisse senetleri satışları dolayısıyla sermaye çıkışları olduğu haberleri vardır. Bu son hafta hareketlerinin spekülatif hareketlerden kaynaklandığı görülüyor.
TCMB Başkanı son olarak hafta sonu yurt dışı piyasalarda oluşan sıra dışı koşulların TL piyasalarının gerçeklerini yansıtmadığı ve arzu edilmeyen fiyat hareketlerine yol açtığı vurgulanarak Borsa İstanbul nezdindeki swap piyasasında ise fiyatlamaların sağlıklı ve olağan şekilde oluşmakta olması dolayısıyla yurt içi organize piyasasına erişim sağlanmasının sağlıklı fiyat oluşumuna katkıda bulunacağını açıkladı. Ve tüm piyasa oyuncularını Borsa İstanbula davet etti.
Geçen ve bu hafta meydana gelen çıkışların spekülatörlerin spekülatif hareketlerinden kaynaklandığı görüldü. Bu tür spekülatif işlemlerden etkilenmemek için ekonomik yapının sağlamlığı çok önemlidir. Gelen fırtınalardan ve depremlerden etkilenmemek için sağlam yapı için reform nitelikli temel ekonomik sorunların giderilmesi ve Yeni ekonomik programa konan hedefler doğrultusunda sağlam ekonomik dengelere ulaşılarak üretime ve döviz kazancına yönelik önlemlerin alınmasına ve açık döviz dengelerinin ters çevrilmesine gidilmesi hedefine odaklanılacağı beklenmektedir.
Haftanın önemli diğer gelişmesi Brexit konusudur;
Perşembe günü İngiltere parlamentosunda oylanan 8 maddenin reddedilmesi sonrasında Brexit’in nasıl gerçekleştirileceği konusunda belirsizlikler devam ediyor. Ancak 8 maddenin teker teker oylamasında alınan ‘evet’ ve ‘hayır’ oylarının sayılarının yakınlığı veya uzaklığı bazı mesajlar veriyor. Örneğin en yakın evet ve hayır oyları İngiltere’nin AB ile Gümrük Birliğinin devamı konusundaki 264 evet’e karşı 272 hayır söz konusu iken(yumuşak bir fark), İngiltere’nin Avrupa Ekonomi Alanı üyeliğinin devamı için 65 evet’e karşı 377 hayır çıkması(sert bir hayır), ayrıca AB’den 12 Nisanda anlaşmasız ayrılma konusunda 160 evet’e karşı 400 hayır olması(sert) ve Gümrük birliği yanında Pazar kurallarına gelecekteki düzenlemeleri kapsayacak şekilde uyması konusuna 237 evet’e karşı 307 hayır ve Brexit’in tek yanlı yürürlüğünün iptal edilmesi konusunda ise 184’e karşı 295 hayır oylarını yorumladığımızda; Parlamentonun anlaşmasız Brexit’e ve tek yanlı İngiltere’nin Brexite gitmesine yoğun çoğunluğun razı olmadığını, ayrıca AB ile Gümrük Birliği’nin devamına olan isteğin karşısında, diğer ekonomik alan oluşturulması tarzındaki ticaret şekillerine hiç bir şekilde sıcak bakılmadığını göstermektedir. Son olarak Başbakan May’in, Brexit için Parlamentoya getirdiği anlaşma haftanın son Cuma gününde 3. defa reddedilmiş oldu. Arkasından AB Konseyi Başkanı bu karardan sonra 10 Nisan’da zirve düzenleme kararı aldıklarını açıkladı. Şimdi belirsizlik nasıl aşılacak önümüzdeki zamanda göreceğiz.
