Dipkarpaz ve Sipahi’de yaşayan Rumlarla, Pile’de yaşayan Türkler, savaş sonrası ortaya çıkan statüko sonucunda hiçbir surette elektrik parası ödemiyor. Tahsil edilemeyen tüketim miktarları ise diğer tüketici fiyatlarına yansıtılıyor
RUMLAR 19 MİLYON TL’LİK TÜKETTİ: Dipkarpaz ve Sipahi’de Rumlara ait 194 elektrik sayacı bulunuyor. Kıb-Tek, bu sayaçlardan yapılan tüketimi ölçebiliyor. Kıb-Tek’in Dipkarpaz ve Sipahi’de Rum tüketicilerden tahsil edemediği miktar, 19 milyon TL’yi aştı
TÜRKLERİN TÜKETİMİ ÖLÇÜLEMİYOR: Rum Elektrik Otoritesi, Pile’de yaşayan Türklere ait toplam 218 elektrik sayacının tüketim miktarlarını belirleyemiyor. Hal böyle olunca Pile’de ödeme yapmayan Türk tüketicilerin oluşturduğu borç miktarı da bilinmiyor
TAHSİLAT DİĞER TÜKETİCİLERDEN: Dipkarpaz ve Sipahi’de yaşayan Rumlar ve Pile’de yaşayan Türklerden tahsil edilemeyen miktar, herhangi bir kurum tarafından karşılanmıyor. Kıb-Tek de Rum Elektrik Otoritesi de tahsil demedikleri miktarları 1974 yılından beri diğer tüketici fiyatlarına yansıtıyor
Öntaç DÜZGÜN
Kıbrıs’ın hem kuzeyinde hem de güneyinde elektrik fiyatlarının yüksekliğine yönelik tartışmalar yaşanırken, üç köyde yaşayan kimi Kıbrıslılar 1974 yılından beridir elektrik parası ödemiyorlar. Karpaz bölgesindeki Dipkarpaz ve Sipahi köylerinde yaşayan Rumlarla, Pile köyünde yaşayan Türkler, savaş sonrası ortaya çıkan statüko sonucunda tüketimleri her ne kadar olursa olsun, hiçbir surette elektrik parası ödemiyorlar. Hatta tükettikleri elektrik için fatura bile çıkmıyor.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (Kıb-Tek), Dipkarpaz ve Sipahi köylerinde yaşayan Rumlara ait 194 elektrik sayacından ne kadar elektrik tüketimi yapıldığını ölçebilirken, Rum Elektrik otoritesi, Pile’de yaşayan Türklere ait toplam 218 elektrik sayacının tüketim miktarlarını belirleyemiyor.
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun Dipkarpaz ve Sipahi köylerindeki Rum elektrik tüketicilerden tahsil edemediği miktar ise, 19 milyon lirayı aşmış bulunuyor. Bu para, herhangi bir kurum tarafından Elektrik Kurumu’na ödenmiyor.
Pile’de ödeme yapmayan Türk tüketicilerin oluşturduğu borç miktarı ise bilinmiyor. Her iki kurum da, tahsil edemedikleri miktarları diğer tüketici fiyatlarına yansıtıyorlar.
Bu duruma nasıl gelindi?
1974’te yaşanan savaştan sonra, 1975 yılında dönemin liderleri Denktaş ve Kliridis arasında imzalanan ve parçalanmış ailelerin birleştirilmesini öngören Viyana Anlaşması sonrası, Karpaz Yarımadası’nda yaşayan Rumların köylerindeki varlıklarını sürdürebilecekleri ve savaş nedeni ile güneyde kalan aile mensuplarının köylerine dönüp yerleşebilecekleri sonucuna varılmıştı. Aynı haklar Kıbrıslı Türkler için de tanınmış ancak dağınık küçük bir azınlık hariç herkes kuzeye göç etmeyi tercih etmişti.
Anlaşmanın imzalandığı tarihte, Karpaz bölgesinde yaklaşık 8-9 bin civarında Rum yaşarken, üretim kısıtlamaları(tarım balıkçılık) seyahat kısıtlaması, eğitim ve sağlık sorunları gibi nedenlerle bu sayı süratle azalmış ve günümüzde 450-500 civarına kadar gerilemiştir. Güneye göçü engellemek isteyen Güney Yönetimi, kuzeyde yaşayan Rumları teşvik etmek için bir dizi ekonomik önlemler almış ve yürürlüğe koyduğu “mahsurlar” programı çerçevesinde Birleşmiş Milletler aracılığı ile para ve yiyecek içecek yardımları başlattı. İşte ne olduysa bu sırada oldu ve “madem mahsur insanlarız, elektrik parası ödemiyoruz veya ödeyemiyoruz” denmeye başlandı. O dönemde kuzeyin tüm elektrik ihtiyacı güneyden sağlandığı için bu duruma kimse ses çıkaramadı.
Bu arada, güney Kıbrıs yönetimi tarafından kuzeyde yaşayan Kıbrıslı Rumlarla birlikte “mahsur” statüsünde görülen ve yardım programları uygulanan Maronitler, elektrik faturalarını ödememe yönünde herhangi bir girişimde bulunmadılar.
Buna karşılık karma bir köy olan ve büyük bir kısmı İngiliz Egemen Üsleri alanında bulunan Pile’de Türklerin neden elektrik parası ödemedikleri anlaşılamadı. Elektrik ihtiyacını halen güney Kıbrıs’tan karşılayan köyde Rumlar, tükettikleri elektriğin parasını öderlerken Tükler ödemiyorlar. Türk tüketiciler, güney Kıbrıs elektrik otoritesinin sayaçları okuyup ölçüm yapmalarına izin vermiyorlar.
Dargın: İstismar yaşanıyor
Elektriğin bedava olduğu bu köylerde acaba bu durum suistimal edilip gereğinden fazla tüketim yapılıyor mu? Ya da bu durumdan çıkar sağlayanlar var mı? Bu soruları, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Genel Müdürü Ahmet Dargın’a sorduk.
Dargın, bu durumu sadece Dipkarpaz ve Sipahi köylerinde gözlemleyebildiklerini ve “maalesef” suistimallere rastlandığını söyledi.
Rumlardan konut veya işyeri kiralayan Türklerin, sayaçlarda isim değişikliği yaptırmadıklarını ve kullanıcı olarak Rumlar görüldüğü için elektrik parası ödemediklerini ifade etti.
Pile’de yaşayan Türklerin herhangi bir istismarına tanık olup olmadığı konusunda ise bu konuda Rum elektrik otoritesinden meslektaşlarının zaman zaman şikâyetleri olduğunu söyledi.
“Tatile çıkan Pileli Türk aileler, geride kalan evcil hayvanları rahatsız olmasın diye günlerce, haftalarca klimaları açık tutuyorlar” mış. Türk tüketiciler her koşulda, komşu Rum tüketicilere oranla daha fazla elektrik tüketiyorlarmış.
“Akıllı sayaç uygulaması büyük tepki gördü”
Genel Müdür Ahmet Dargın’a her iki tarafta da eş zamanlı olarak fatura çıkarıp tahsilata geçmenin önünde ne gibi bir sorun olduğunu sorduk, Dargın, bunu 2013-14 yıllarında, Kıbrıs’ta elektrik alanında işbirliği görüşmeleri yürüttükleri Rum meslektaşları ile tartıştıklarını, hatta bu yönde adım bile attıklarını ancak her iki taraftan yöneticilerin uygulamayı bir süre daha ertelemelerini istediklerini söyledi.
Dargın “Hatta Pile’deki Türk konut ve işyerlerine uzaktan yönetimli akıllı sayaç takmaya karar aldık ancak köylüler tarafından çok şiddetli tepki ile karşılaştık. Biz de uygulamayı sonlandırdık” dedi.
