Kıbrıs’ın yakın tarihinin, hiç kuşkusuz en önemli tanığı, tarihi Kıbrıs evleridir. Özellikle Osmanlı Döneminin karakteristik mimari dokusunu yansıtan evlerin, mimari dokusu yanında, yaşanmış hikayeleri de oldukça etkileyicidir. Bazıları çok iyi durumda olan tarihi evlerin ya da konakların önemli bir bölümü, ne yazık ki yıkılma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Mülkiyet ve çok parçalı hisse sorunu nedeniyle, paramparça bir yapıda olan bu değerli yapılara devletin yasal güç ile elini uzatması elzemdir. Ülkemizin her köşesinde ama özellikle, Lefkoşa, Büyükkonuk ve Lefke bölgelerinde yaygın olan bu özel yapılar, göz bebeğimiz gibi korunarak, geleceğe taşınmalı…
LEFKE’DEKİ TARİHİ KONAKLAR
Kıbrıs’taki yerleşim yerleri arasında, tarih sürecinde Lefke’nin, apayrı bir önemi bulunmaktaydı. Bunun en önemli nedeni kasabanın benzersiz konumuydu. Geçmişte, daha ziyade sayfiye merkezi olarak kullanılan Lefke’deki, tarihi değeri yüksek çok sayıdaki Osmanlı eseri yanında, birçoğu günümüzde yıkılma tehlikesi ile yüz yüze olan, İngiliz Dönemi ve daha sonraki dönemlerde, Osmanlı mimari etkisi ile inşaa edilen çok sayıda konak bulunmaktadır. Lefkoşa’dan sonra en fazla, tarihi eve ve konağa evsahipliği yapan Lefke’deki, birçok tarihi yapı ne yaqzık ki iyi durumda değildir. Tarihi Lefke evleri kurtarılmayı bekliyor..
Lefke, benzersiz özelliklerinden dolayı çok sayıda farklı medeniyete evsahipliği yapmış bir kasaba özelliğindedir. Dağ ve deniz arasındaki konumu, rutubetsiz havası, yeşili,verimli toprakları,bol su kaynakları, bakır maden yataklarına olan yakınlığı, zeytin, portakal, ceviz ve hurma ağaçları ile Lefke, tarihinin her döneminde ayrıcalıklı bir cazibe merkezi olarak nam salmıştı. Tarihi Lefke Evleri, geçmişin zenginliğini gösteren en önemli eserler arasındadır. 1960’lı ve 1970’li yıllarda, oldukça kalabalık ve hareketli bir kasaba görünümü arz eden Lefke, 53 köyün merkeziydi. Hatta Lefke’nin Kıbrıs’taki yedinci kaza olması dahi düşünülmüştür. İki vadi arasına kurulmuş, yeşillikler diyarı eşsiz Lefke, günümüzde, Cittaslow, turizm, eğitim ve üretim alanılarında yeniden çıkış arıyor.
Lefke de çok iyi restore edilip kurtarılan konaklar ve tarihi evler olmasına karşın geçmiş yıllarda, yıkılan konaklar da olmuştu.
KORU, RESTORE ET, GELECEĞE TAŞI, KÜLTÜRÜ YAŞAT
Tarihsel ve kültürel mirasın en önemli tanığı tarihi Kıbrıs Evleri ile alakalı, çözülemeyen hisse ve mülkiyet sorunları, devletin yasal düzenleme yapması ile çözülmeli. Temennim, yetkili mercilerin bu önemli ve hassas konuya gerekli ilgiyi gösterip, tarihi evleri kurtarmak için girişim başlatmalarıdır. Hisse ve mülkiyet sorunları çözümlenip, bu özel mekanları birer açık hava müzesi şekline dönüştürüp kültürel ve tarihsel miras hanemize katabiliriz… “Koru, restore et, geleceğe taşı, kültürü yaşat” felesefesi ile daha fazla geç kalmadan adım atılmalı… Yarın geç olabilir !
