Bilim insanları esrarengiz bir şekilde kaybettiği atmosferinin yerine ikinci bir atmosfer yaratan lavla kaplı bir gezegen keşfetti.
GJ 1132 b adlı gezegenin daha önce Neptün’e benzer bir şekilde kalın bir hidrojen atmosferine sahip olduğu düşünülüyordu fakat yörüngesinde bulunduğu güneşten gelen ısı hidrojeni ve helyumu sıyırarak gezegeni Dünya büyüklüğünde çıplak bir çekirdeğe dönüştürdü.
Bununla birlikte, ardından gelişen olaylar astronomları şaşkına çevirdi: Hubble teleskopu gezegende moleküler hidrojen, hidrojen siyanür ve metandan oluşan, aynı zamanda Dünya’daki endüstriyel sise benzer aerosol duman içeren “ikinci bir atmosfer” oluştuğunu tespit etti.
Bilim insanları ilk atmosferdeki hidrojenin gezegenin magma mantosu tarafından emildiğine ve bu ikinci gaz katmanının oluşumu için volkanik süreçlerle salındığına inanıyor.
Çalışmanın NASA’nın Kaliforniya’da Pasadena’da bulunan Jet Tahrik Laboratuvarı’nda (Jet Propulsion Laboratory, JPL) çalışan ortak yazarı Raissa Estrela şu ifadeleri kullandı:
Bu çok heyecan verici çünkü şu anda gördüğümüz atmosferin yeniden canlandığına inanıyoruz, bu yüzden ortada ikinci bir atmosfer olabilir.
Önce bu kadar yüksek miktarda ışımaya maruz kalmış gezegenlerin epey sıkıcı olabileceğini düşünmüştük çünkü atmosferlerini kaybettiklerine inanıyorduk. Ama Hubble’ın bu gezengene dair mevcut gözlemlerine baktık ve ‘Ah hayır, orada bir atmosfer var’ dedik.
GJ 1132 b gezegeninin Dünya’yla bazı önemli benzerlikleri var; her ikisi de benzer boyutlara sahip ve yaklaşık 4,5 milyar yaşında, hidrojen ağırlıklı bir atmosfere sahip ve hatta iki gezegen de yüzeyde benzer atmosferik basınçlara sahip olabilir.
Ne var ki GJ 1132 b’nin yörüngesinin kırmızı cüce güneşine yakınlığı gezegeni kavuruyor, gelgit ısınması da dahil yerçekim kuvvetleri sıcaklığı daha da artırıyor. Gelgit ısınması bir gezegenin yörüngesinden ve dönüşünden gelen enerjinin gezegenin içinde ısı olarak dağılmasına verilen isim.
GJ 1132 b eliptik bir yörüngede olduğundan gezegen yerçekim “pompalaması” yoluyla sıkışır ve gerilir. Bu, mantoyu sıvı halde tutarak volkanik aktiviteyi kesintisiz kılar.
Bu nedenle, gezegenin daha soğuk olan kabuğu yalnızca yüz metreye yakın bir kalınlıkta olabilir (herhangi bir dağ taşıyamayacak kadar ince) ve bir yumurta kabuğu gibi kırılabilir.
JPL’de çalışan baş yazar Mark Swain “Karasal gezegenlerin kaçı karasal olarak başlamıyor? Bazıları alt-Neptün’ler olarak başlayabilir ve ilkel atmosferin foto-buharlaşma geçirdiği bir sürecin sonucunda karasal hale gelebilir. Bu süreç yıldızın daha sıcak olduğu bir dönemde, gezegenin hayatının erken dönemlerinde gerçekleşir” ifadelerini kullandı ve ekledi:
Sonra yıldız soğur ve gezegen orada öylece kalır. Yani ilk 100 milyon yılda atmosferi kavurup yok edebileceğiniz bir mekanizma vardır ve sonra her şey sakinler. Ve atmosferi yeniden canlandırabilirseniz, belki onu koruyabilirsiniz.
