Senyoraj, paranın üretim maliyetiyle facevolue ( üzerinde yazılı değerin) arasındaki farktır. Senyoraj Geliri, para basan devletlerin elde ettiği gelirdir. KKTC para basma gücüne sahip bir ülke değildir. Biz Türkiye Cumhuriyeti parası olan Türk lirasını kullanmaktayız. Geçen haftaki yazımda da bahsettiğim gibi KKTC’de bir dolarizasyon mevcuttur. Para basan ve emisyon gücü olan taraf Türkiye Cumhuriyeti’dir. Dolayısıyla Türkiye Cumhuriyeti bir Senyoraj Geliri elde etmektedir. KKTC ise dolarizasyondan dolayı ( Yani TC’nin parasını kullanmamızdan) ve Türk lirasının satın alma gücünün reel olarak azalmasından, enflasyon vergisini öder durumdayız.
KKTC’de yaşanılan enflasyon her devirde ilan edilen resmi enflasyonun üzerinde olmuştur. KKTC’de toplam arzın talebi karşılamamasıyla aynı zamanda Türk lirasının değer kaybetmesi piyasadaki fiyatların yükselmesine yol açmaktadır. Yani genel ekonomik istikrar bozulur ve ekonomik büyümede artmaz ve/veya beklendiği ölçüde büyümez.
Biraz önce yukarıda Senyoraj Vergisini anlattım. Bu vergi türü devletin emisyon işlemi neticesinde elde ettiği bir gelirdir. Devletin geliri olan bu vergide Türk lirasını kullanan insanlarında gideridir. Yani bizlerin emisyon yapma durumumuz olmadığına göre Türkiye Cumhuriyeti bütçesine kullandığımız Türk lirasından dolayı vergi veriyoruz.
( senyoraj vergisi ve/veya enflasyon vergisi)
Bizim KKTC olarak ödemede bulunduğumuz Senyoraj Vergisinin veya Enflasyon Vergisinin bu güne kadar hesaplanmış resmi bir veriye rastlamak mümkün değildir. Zaman zaman bazı akademik hesaplamalar yapsak da bu hiçbir zaman resmiyete girmemiştir.
Gerçekleştirdiğim çalışma sonucunda 2013 yılından sonra Enflasyon Vergimizde sürekli yükseliş olduğunu görüyoruz. 2016 yılında 211,000,000.00 ,2017 yılında 346,000,000.00 , 2018 yılında 750,000,000.00 , 2019 yılında 838,000,000.00 enflasyon vergisi yaşamışız. Tabi ki yıllar itibariyle hükümetlerin bunu gündeme getirmemeleri ve ödenen enflasyon vergisinin KKTC’deki ekonomik kalkınmayı büyük oranda etkilediğini belirtmemeleri manidar bir durum teşkil etmektedir. Her ne kadar TC yardım ve hibelerinin gerçekleşen enflasyon vergisini örtse de iki unsurun birbirleriyle hiçbir ilgisinin olmadığını belirtmekte fayda var.
