Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmut Kanber, gerekli tüm sağlık tedbirlerinin alınıp ekonomik alanda gereken koşulların sağlanmaması halinde yeniden açılımın, krizi daha da derinleştireceği uyarısında bulundu.
Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmut Kanber, sektörlerin 11 Mayıs’a kadar aşama aşama açılmasının muhtemel olduğunu belirterek, krizin daha da derinleşmemesi için sağlıkta tüm sağlık tedbirlerinin alınıp ekonomik alanda gereken koşulların sağlanmaması gerektiğini kaydetti.
Salgınla ilgili ciddi kaygılarının olduğunu dile getiren Kanber, “Ülkemizde 1 haftadır vaka tespit edilmiyor ama ekonomide normalleşmenin planlanabilmesi için uluslararası verilere göre nüfusun yüzde 15’i bir test referans kabul ediliyor. Virüs, nüfusun yüzde 65’ine bulaştıysa yine kanaate varabilirsiniz. Fakat ülkemizde bunlarla ilgili net bir bilgi yok. Tabiî ki temennimiz ülkemizde bu işin bitmiş olmasıdır. Çünkü normalleşmeye ihtiyacımız var. Sosyal, psikolojik, sağlık ve ekonomi ile ciddi endişe yaşıyoruz. Bugün ülkemizde 10 bin işletmenin yüzde 80’i kapalı, evinde oturuyor. Çalışma yaşamının hangi şekilde başlayacağı ile ilgili beklentileri var. 45 günü bulan kapalılık sürecinde hükümetten bu sektörlere herhangi bir ekonomik katkı olmadı. 50 gün sonra olacağı planlanıyor. Bu da çalışana verilecek olan 1500 TL maaş desteği. Bu desteğin de 50 gün için neye yeteceğine ilişkin bir kanaatimiz yok” diye konuştu.
“Esas kriz ve işyeri kapatmaları şimdi ortaya çıkacak”
Kanber, ülkede pandemi sürecinin başladığı ilk günlerde Sterlin’in 7.5 TL civarında iken şuanda 9 TL’ye yaklaştığını, TL’nin döviz karşısında hızla değer kaybettiğini söyledi. Ülkede her şeyin ithalata dayandığına vurgu yapan Mahmut Kanber, şunları kaydetti: “Bu ülkeye hemen her şey ithal ediliyor ve gerek dövizdeki yukarı doğru seyir gerekse fırsatçılıktan dolayı temel girdi ürünleri de pahalılaştı. Üyelerimiz bu anlamda da oldukça zor günler geçiriyor. 10 bin işetme, ortalama 4 çalışanla 40 bin kişi çalışıyor. Bu 40 bin kişinin yüzde 70’inden fazlası yerel istihdamdır. Her çalışanı aileleri ile hesapladığımızda 150 bin kişinin, 10 bin işletme üzerinden yaşamlarını sürdürdüğü ekonomik örgütün 45 gündür katkı görmediğini ve sektörde ekonomi ile ihtiyaçların birbirleri ile dayanışma, borç ile sürdürdüğünü görüyoruz. Artık sonuna geldik. Kimsenin cebinde para kalmadı. Esnaf kredilere ulaşamıyor. Çünkü kredi alma kriteri değişmedi. Yüksek faiz devam ediyor. Bu çerçevede de sektörler, artık çaresizlik içinde işyerlerinin açılıp bir an önce ekonomik yaşamın başlamasını bekliyor. Daralan ekonominin şuan ki hacminin yüzde 50’ye dayandığı bir dönemde kazanç ta yüzde 50 düşecek. Esas krizin ve işyeri kapatmaların şimdi ortaya çıkacağı açıktır.”
“Kriz derinleşecek, hukuk sistemi de zora girecek”
Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmut Kanber, ekonomik alanda krizin derinleşmemesi adına bir takım önerileri olduğunu ve bunu hükümetle de paylaştıklarını belirterek sözlerine şöyle devam etti: “hükümete, açılacak işletmelerin ilk 6 ay sosyal sigorta giderleri, çalışana maaş desteği, kiraların TL’ye çevrilmesi noktasında bir takım önerilerde bulunduk. Vergi sisteminin işletmeleri ayakta tutacak şekilde düzenlenmesini önerdik. Esnafın tüccarlarla arasındaki ticari ilişkinin de bir hakem heyeti üzerinden çözüleceğine inanıyoruz. Aksi halde 100 binleri bulan alacak verecek dosyaları ve mazbatalar mahkemeye gidecek, hukuk sistemi de zora girecek. Esnaf herhangi bir ticari kaynaktan da faydalanamayacağını ve hükümet önlem almazsa krizin daha da büyüyeceğini öngörüyoruz.
“Hijyen kuralları sektörlere eğitim yolu ile öğretilmeli”
Sağlığın da birinci dereceden önemli olduğunu biliyoruz. Bu bağlamda, açılmaya başlarken pandemi ile ilgili hijyen kurallarının sektörlere eğitim yolu ile öğretilmesi gerektiğine inanıyoruz. “Hijyen malzemelerini esnafa hükümet sağlamalı” Maske, eldiven, galoş ve dezenfektan gibi hijyenle ilgili malzemelerin maliyetlerinin yüksek olduğu ortada bu maliyetler, işyerleri açılınca artan talep doğrultusunda daha da artacaktır. Hükümetin sektörlere bu malzemeleri sağlamakla mükellef olması gerekir. Esnafın zaten parası yok. Bu sorumluluğu hükümetin alması lazımdır. Çok yakın temas olan meslek kolları var. İş yaşamı başlarken onlara test yapılacak mı? İşletmelere girip çıkanlarla ilgili kayıt tutulacak mı? Bunlar da önemlidir. Kıbrıs Türk Esnaf ve Zanaatkârlar Odası, sorumluluk alarak kurallara uygun çalışma yaşamına başlanması ve tedarik zincirinden de makul şekilde faydalanılması için elinden gelen mücadeleyi yapacaktır.”
