Jüpiter’in uzaydan büyük bir kırmızı leke gibi görünen ünlü fırtınasının çok sayıda küçük fırtınayla beslendiği keşfedildi.
Dünya’dan 1,3 kat büyük olduğu düşünülen Büyük Kırmızı Leke isimli fırtına, 1850’lerden beri düzenli olarak gözlemleniyor. Zamanla küçüldüğü görülen fırtınanın şu anda 19. yüzyılın sonundaki boyutunun yarısı kadar olduğu biliniyor.
Livescience’ın aktardığına göre 1879’da Büyük Kırmızı Leke, yaklaşık 40 bin kilometre genişliğindeydi. 2017’deki ölçümlerde ise lekenin genişliğinin yaklaşık 16 bin kilometreye düştüğü anlaşıldı.
Bu yüzden bilim insanları, son yıllarda bir dizi küçük atmosferik fırtınayla çarpışan Büyük Kırmızı Leke’nin “kan kaybettiğini” hatta önümüzdeki yıllarda parçalara ayrılabileceğini düşünüyordu.
17 Mart’ta hakemli bilimsel dergi Journal of Geophysical Research: Planets’te yayımlanan yeni çalışma işte bu olasılığın araştırılması için yürütüldü. Ancak çalışmanın ardındaki bilim insanları, küçük fırtınaların Kırmızı Leke’yi aslında beslediğini ve varlığını daha yıllarca sürdürmesini sağlayabileceğini keşfetti.
İspanya’daki Bask Bölge Üniversitesi’nde uygulamalı fizik profesörü Agustín Sánchez-Lavega liderliğindeki araştırmacılar, Büyük Kırmızı Leke’nin 2018 ve 2020 arasında çekilen görüntülerini inceledi. Görüntüler NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu, Jüpiter yörüngesindeki Juno uzay aracı ve amatör gözlemciler tarafından kaydedilmişti.
Araştırma ekibi, Büyük Kırmızı Leke’yle daha küçük antisiklonlar (yüksek basınçlı atmosfer kütleleri) arasında çok sayıda karşılaşma tespit etti. Bu karşılaşmaları laboratuvar ortamında simüle eden araştırmacılar, çarpışmaların Kırmızı Leke’ye verdiği hasarın yüzeysel kaldığını tespit etti.
Dahası Kırmızı Leke’nin iç rotasyonundaki hızın, daha küçük fırtınaları “yutmasının” ardından arttığı görüldü. Araştırmacılara göre bu, lekenin diğer fırtınaların enerjisini emdiğini gösteriyor.
Etkileşimler yıkıcı olmak zorunda değil. Aksine Büyük Kırmızı Leke’ye enerji aktararak onu sabit durumda tutabiliyor. Bunlar, lekenin uzun ömürlü olmasını sağlayabilir.
ABD’deki Louisville Üniversitesi’nden fizik ve astronomi profesörü Timothy Dowling, yeni çalışmayı, “Ekip son derece dikkatli, çok titiz bir iş çıkardı” diye yorumladı.
