Bu sorunun elbet rutin bir cevabı vardır. Mutlaka bir yasası ve o yasadan kaynaklanan görevleri, idarecileri, bölümleri, amirleri vardır muhakkak.
Benim merak ettiğim bu değil!
Tarihten günümüze, Vakıflar ya da Evkaf nasıl, ne şekilde ve kimler tarafından yönetiliyor idi?
Bu soru nereden mi aklıma geldi?
Havadis Gazetesi kaç gündür Vakıflar İdaresi hakkında iddialar ortaya koyuyor. Önemli iddialar. Mutlaka soruşturulması ve hesap alınması gereken iddialar.
Bugünü anlamak için geçmişe bakmalı diye düşündüm. Tarih tekerrürden mi ibaret? İnşallah değil!
Bu konuda, merakımı gidermek için, müracaat edilecek en önemli kaynak, sanırım Mustafa Haşim Altan’ın 2 cilt olarak hazırladığı, “Belgelerle Kıbrıs Türk Vakıflar Tarihi” adlı eseridir. Eser 1986 tarihlidir.
Birinci cildin 199’uncu sayfasında; Kıbrıs Evkaf Müdürü Müderris EL-HAC Mehmet Efendi’nin, zimmetine para geçirdiği iddiası ile görevden el çektirildiği, kısa bir süre içinde EL-HAC İsmail Efendi’nin, Evkaf-ı Humayun Nazırı Kemal Bey’in direktifiyle, Kıbrıs Evkaf Müdürlüğü’ne atandığı yazılıdır. Bu bilgiler, Kıbrıs Evkaf Arşivinde bulunan 43 No’lu ve (1269-1270) tarihli Şer’i Mahkeme Sicili’nin 55’inci sayfasında yer alır. Yıl 1861…
1874-1877 tarihli, Kıbrıs Mutasarrıflığı katına gönderilmiş olan emirnamelerden; Kıbrıs Evkaf Müdürü Ahmet Rifat Efendi’nin zimmetine para geçirdiği anlaşılmakta, ilgili konuda Kıbrıs Evkaf Muhasebeciliği tarafından Kıbrıs Meclisi’ne ve onaylanan bir karar süretinin de Evkaf-ı Humayun Nezareti’ne ulaştırıldığı anlaşılmaktadır (sf.217).
- 242’de, Evkaf Müdürü Arif Efendi’nin görevinden el çektirilmesinde, zimmetine para geçirdiği iddiasının yaygınlaşması önemli bir neden olarak gösterilebilir. Önceleri suç zanlısı olarak bir süre görevinde bekletilen Arif Efendi’nin uzun süren araştırmalar ve sıkıştırmalar sonucu suçluluğu saptanarak görevine son verilmiştir. Yıl 1867…
- 250’de, Mehmed Behaeddin Efendi’nin zimmetine para geçirmek nedeniyle görevine son verildiğini gösteren belge mevcuttur. Yıl 1871…
- 252’de, Mehmed Salim Efendi’nin, 340 kuruş 10 para kendisine zimmet kaydolunmuş olduğundan ve muhasebe aksaklıkları nedeniyle 1874 yılında görevine son verildiği anlaşılmaktadır.
- 258’de, 1878 yılında, Abdulhalim Efendi’nin ilgili yazısına göre, Kıbrıs Evkaf Muhasebecisi Hüseyin Edip Efendi’nin 4377 kuruş 2 para’yı zimmetine geçirdiği anlaşılmaktadır.
Kıbrıs Kadılığı’nca, Kıbrıs Osmanlı Evkaf Murahhaslığı’nda bulunan Musa İrfan Efendi hakkındaki şikayetler sf. 359-435 arasında uzun uzadıya anlatılmaktadır. 1909-1915 yılları arasında yoğunluk kazanmaktadır. Sonuçta Musa İrfan Efendi görevden çekilmiştir.
Sör Münir zamanı da çok ilginç bilgilerle doludur.
Bu bilgiler bana çok ilginç geldi… Umarım ve dilerim ki bu örnekler, Vakıflar (Evkaf) idaresinde bir kültür oluşturmamıştır.
Hesap verin ki böyle olup olmadığını anlayalım!
