Elektrik Sektörü Özelleştirilmeli mi? - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Çarşamba, Nisan 24, 2024
Köşe Yazarları

Elektrik Sektörü Özelleştirilmeli mi?

Yrd.Doç.Dr Erdem ÖNCÜ, erdem öncü,Yrd.Doç.Dr Erdem ÖNCÜ, erdem öncü,

Özelleştirme, temel olarak devletlerin mülklerinin veya ekonomik üretim birimlerinin yönetiminin özel sektöre devredilmesi anlamına gelir. Özelleştirmeler, devletler tarafından benimsenen liberal ekonomi politikalarının genel bir sonucudur. Özelleştirme, devletin ekonomideki sınai ve ticari faaliyetlere katılımını en aza indirmeyi amaçlamaktadır.

British Gas 1986’da Margaret Thatcher’ın hükümeti altında özelleştirildi sonrasında ise elektrik sektörü özelleştirilmiştir. Mart 1992 tarihine kadar 46 temel kamu kuruluşu özelleştirilmiş ve özelleştirilen şirketlerde çalışan 920.000 çalışan özel sektöre devredilmiştir. Başlangıçta özelleştirmeler olumlu sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Örnek olarak Mart 1992’de, British Gas’ın sanayi müşterilerine vermiş olduğu gazın fiyatı, son 5 yıl içinde reel olarak %29 oranında düşmüştür. Ayrıca büyük elektrik tüketicileri daha iyi ve daha ucuza elektrik sağlayan kuruluşlardan mal ve hizmet almaya başlamışlardır.


İngiltere’de yapılan özelleştirmeler zaman içerisinde başarısız olmuşlardır. Özelleştirme neden başarısız olmuştur? Aslında cevap basittir; problem enerji sektöründeki oligopolistik yapılar ile ilgilidir. Altı büyük olarak anılan bu oligopolistik yapılar, Birleşik Krallık hanehalkı enerji pazarının %77’sini kontrol etmektedirler. Özelleştirmenin amaçlarından biri, enerji üretimi ve perakende satışını ayırmaktır. Ancak beklenen şekilde gerçekleşmemiştir. Regülasyonlardaki eksikliklerden dolayı hem üretici hem de perakendeci olan enerji şirketleri tüketicilere olması gerekenden daha yüksek fiyatlar yüklemektedirler. Ayrıca yüksek kar marjları, dış kaynak kullanımı, işten çıkarmalar ve temettü ödemeleri yoluyla hissedarlara halkın refahı aktarılmaktadır.

Günümüzde savaş ile yaşanmaya başlayan enerji krizi sonrasında ülkeler enerji sektörlerini devletleştirme yoluna gitmektedirler. Örnek olarak Fransa’da devlet daha önce bir kısmı özelleştirilen ülkenin en büyük elektrik dağıtım şirketi EDF’yi tamamen kamulaştırmak için 9,7 milyar Euro bütçe ayırmıştır. Aslında özelleştirme geliri iskonto edilerek tahsil edilmiş vergi geliridir. Doğru regülasyonlara dayanmayan özelleştirmeler halkın refah kaybına neden olmaktadır. KKTC’de hem hizmet hem de ücret bakımından enerji sektörü halkın ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Adada elektrik vasıtası ile evlerin ısınma ve soğuma ihtiyaçları sağlanmaktadır. Çok sayıda yapılan kesinti yurttaşları zor durumda bırakmaktadır. Ayrıca ortalama bir ailenin elektrik giderleri de neredeyse gıda harcamalarına ulaşmaktadır. Lakin bu sorunun çözümü için özelleştirmeye başvurmak da günün koşullarında akılcı gözükmemektedir. Bununla birlikte yapının tekrardan gözden geçirilmesi ve halkın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde düzenlenmesi de zaruridir.

 

 

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar