Boşanma yazı dizisinde bu hafta 6-14 yaş grubu çocukların boşanmaya yükledikleri anlamları ve anne-babalarının kararına verdikleri reaksiyonları ele aldım. Serinin bir sonraki yazısında çocuklarınıza boşanma kararınızı nasıl söyleyeceğinizi, söylerken nelere dikkat etmeniz gerektiğini ele alacağım.
6-11 Yaş Dönemi
Bu yaş dönemi çocukları duygularının daha fazla farkındadırlar ve duyguları hakkında konuşabilirler; ancak boşanmanın altında yatan dinamikleri tam olarak anlayamazlar. Evden ayrılan ebeveyn hangisiyse onu kaybediyor olduklarını düşünebilir, anne ve babalarının bir gün yeniden bir araya gelebileceğine yönelik hayaller kurabilirler. Bu hayalle yola çıkan çocuklar genelde anne ve babalarının evliliklerini kurtarabileceklerini düşünüp, bunu kendilerine görev edinebilirler. Bu yönelimleri ise durumu kabullenip iyileşme sürecine geçişlerini zorlaştırır.
Okul dönemi çocukları streslerini kaygı, korku, öfke ya da hüzün şeklinde yansıtabilirler. Ayrılığın sebebini ebeveynlerinden birine yükleyebilir ve “kötü ebeveyn” e karşı “iyi ebeveyn” yanında yer alma eğiliminde olabilirler. Yaşam düzenlerini bozdukları için ebeveynlerini suçlayabilir ve öfkelerini çeşitli şekillerde yansıtabilirler. Bu yansımalar erkeklerde öfke ve kızlarda içe kapanma şeklinde kendini gösterebilir. Yaşadıkları strese bağlı olumsuz duygular mide ya da baş ağrıları şeklinde fiziksel olarak dışa vurabilir.
6-11 Yaş döneminde geçişi nasıl kolaylaştırabilirsiniz?
Ayrılık süreci yaşanırken bu yaş grubu çocukları kendilerini kaybolmuş ve reddedilmiş hissedebilirler. Anne ve babalar olarak çocuklarınızın yeniden güvende hissetmelerini sağlayabilir ve özgüvenlerini destekleyebilirsiniz. Bunun için çocuklarınızla ayrı ayrı, kaliteli zaman geçirmenizi ve bu sürede duyguları hakkında konuşmaları için onları teşvik etmenizi öneririm. Hiç birinizin onları terk etmediğini ve boşanma kararının onların suçu olmadığını anlamalarını sağlamalısınız. Eşler olarak birbirinizle ilgili olumsuz düşünce ve duygularınızı -ayrılık kararınızla ilgili eşinizi sorumlu tutsanız bile- çocuklarınızla paylaşmamalısınız. Boşanmak üzere olduğunuz eşinizin çocuklarınızın hala anne/babası olduğunu unutmayın!
11 yaş civarındaki çocuklar duyguları hakkında konuşmada daha başarılıdırlar. Ancak bu beceri onların bunu yapmak isteyecekleri anlamına gelmez. Birlikte geçirdiğiniz zamanlarda “Bazı çocuklar anne ve babası boşandıkları zaman üzülebilir, korkabilir ve hatta öfkelenebilirler. Sen nasıl hissediyorsun?” şeklinde konuyu gündeme getirmeniz onları rahatlatacaktır. Okulun, arkadaşlıkların ve sosyal aktivitelerin giderek önem taşıdığı bu yaş döneminde çocuklarınızı kendilerini eğlendirecek aktivitelere katılmaları için teşvik etmeli, kendi içlerine kapanmalarının önüne geçmelisiniz.
12-14 Yaş Dönemi
Ergenliğe geçiş dönemi olan bu yaşlarda çocuklar artık boşanma ile ilişkili dinamikleri anlayabilirler. Sizinle bu konuları tartışabilir ve yaşananları anlayabilmek için sorular sorabilirler. Ancak durumla ilgili rahatsızlıkları ve öfkeleri devam eder. Bu yaş dönemi ile gelen huysuzlukların ve gerginliklerin ne kadarının boşanma ile ilişkili olduğunu kestirmek zordur. Bu değişimin nedenlerini kestirebilmek için ayrılık süreci öncesi çocuklarınızın hal ve davranışlarını düşünüp şimdiki hal ve davranışları ile mukayese edebilirsiniz. Bu ip uçları bile çocuğunuzun sergilediği gergin ve öfkeli tutumların boşanma ile alakalı olmadığı anlamına gelmeyebilir.
12-14 Yaş döneminde geçişi nasıl kolaylaştırabilirsiniz?
Bu gelişimsel basamaktaki çocuklara erişmek pek de kolay değildir ve genelde yaşananları önemsemiyormuş gibi davranabilirler. Sizinle iletişim kurmak istemiyormuş gibi görünseler de bu yaş grubu çocuklar ve ergenler, anne ve babalarıyla iletişime geçebilmek arzusundadırlar. Bu nedenle iletişimi açık tutmak için çabalamalısınız. Her fırsatta onları önemseyip önemsemediğinizi öğrenebilmek için sizi sınayacaklardır. Yaşananlar ve bu süreçte kendi duygularınız hakkında konuşmayı denemenizi, konuşmak istemiyor gibi görünseler de ne hakkında konuşmak istediklerini sorarak konu açmayı denemenizi öneririm.
Çocukların anne ve babaları ile güçlü bir ilişkiye ihtiyaçları vardır. Eşinizin -belki de artık eski eşinizin- onunla geçireceği zamana saygı göstermeli ve onların bir araya gelmelerini sağlamak için çocuğunuzu teşvik etmelisiniz. Eğer iş birlikçi bir eşiniz yoksa görüşme rutinlerini sağlıklı bir hale dönüştürmek sizin elinizde olmayabilir. Kimi zaman çocuklarınız da sizi zorlayabilir. Ancak elinizden geldiğince çocuklarınızla olan ilişkinizi samimi ve yakın tutmak için çabalamalı ve yaşananlar ne kadar can sıkıcı olsa da çocuklarınız önünde eski eşinizle ilgili olumsuz yorumlar yapmamalı ve onu kötülememelisiniz. Bu durumla baş edemediğinizi düşünüyorsanız bu alanda çalışan uzmanlardan yardım almanız bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatabilmenizi sağlayacaktır.
