Nefesimizi tuttuk ve Cenevre sonucunu bekliyoruz. Ne yazık, 4 başlıkta çok önemli ilerlemeler sağlanmasına rağmen, özellikle garantiler-güvenlik başlığında taraflar arasında büyük farklar var.
Elbette,toprakta da var ama toprak ikincil önemde ve diğer başlıklarda(garantiler dahil) olumlu ilerlemeler olması halinde toprak görece daha kolay çözülebilir.
Sonuçta, mevcut verilere baktığımızda özellikle garantilerle ilgili Cenevre’de farkın kapanması çok mümkün görünmüyor. Cenevre’den çıkabilecek olası sonuçlara ve sonrasında neler olabileceğine geçmeden önce, garantiler-güvenlik konularıyla ilgili bölgesel ve global pencereden bir resim çizmeye çalışalım.
Ne yazık,Rumlar-Yunanlılar ve AB garantiler konusunda hayal görüyor ve bölgesel reel politik verilere göre davranmıyor. Anastasiadis,bugüne kadar,pazarlık amaçlı garantiler konusunda beklentiyi yüksek tutarak ta kendi halkını yanlış yönlendirdi ve şimdi de bu tuzaktan nasıl çıkacağını düşünüyor.
Biz Rumlardan,Rumlar Türkiye’den korktuğuna göre,anlaşmanın olması için bir orta yol bulmamız lazım; aksi halde çözüm olmayacak. Daha da ötesinde,sadece Kıbrıs’ta değil, 500 yıl bu bölgenin egemeni olan ve kendi güvenliği için de çok önemli olan, burnunun dibindeki bir adadan Türkiye’nin elini kolunu sallayarak adadan gideceğini düşünmek komiktir, saçmalıktır.
Binlerce km uzaktaki İngilizlerin adada üssüne dokunmayacaksınız ve burnunun dibinde ve üstelikte soydaşlarının olduğu bir yerde Türkiye’yi çıkaracaksınız.Kesin olan şu,İngilizler adada varsa,o vakit Türkiye 10 katı adada vardır,hatta İngilizler çıksa bile Türkiye’nin hay da hay adada hakkı vardır.
Gelinen aşamada,Rumlar-Yunanlılar ve AB hatta ABD’de çözümün NATO garantisi ile olması yönünde lobi yapıyor ama BM Güvenlik Konseyi üyesi Rusya asla buna onay vermemektedir. AKEL’in de NATO garantisi ile ideolojik sorunu vardır.
Türkiye ile Rusya arasında 100 yıl sonra 15 temmuzda bölgesel ve global dinamikleri değiştirecek çok yeni bir ilişki başladı ve Rusya, Kıbrıs’ta tümden garantilere karşı olsa da kapalı kapılar arkasında Türkiye’nin yeni düzenlemelerle garantisinin Kuzey’de devam etmesini, adanın tümünde olası NATO garantisine tercih etmektedir.
Şimdi,bu bağlamda olası Cenevre sonuçlarına ve sonrasında olabileceklere bakalım.
- Tarafların anlaşması halinde ;
Haliyle referanduma gideceğiz.Bunun pozitif ekonomi-politiği sonuçlarını çok anlattık,o yüzden geçiyorum.Lakin,bu aşamada Cenevre’de bu sonucun çıkması çok zor görünüyor.
- Müzakere sürecinin devam etmesi halinde;
Mevcut verilere göre en pozitif sonuç bu görünüyor.Taraflar,5 başlıkta Cenevre’de yeni yakınlaşmalar sağlar ve Cenevre’de ortaya çıkacak garantiler-güvenlik kağıdı üzerinde(tarafların pozisyonlarının belirtildiği vs),1-2 ay daha çok taraflı mekik diplomasileri ile görüşme devam eder ve sonuca varılır.
Bu bizi rotada tutar ve beklentinin devamını sağlar.Haliyle,bu beklenti KKTC’de tüm ekonomi-politiğini bir nihai sonuca kadar taşır.
- Müzakerelerin bitmediği ama tarafların anlaşamayarak, krizle masadan kalkması halinde;
Bu olasıdır ve muhtemelen etki-tepkiye dayalı yeni gerginliklere(gaz vs) gebedir.Burada iki olasılık var. Ortaya çıkacak kriz ve etki-tepki davranışlarıyla, epey bir süre taraflar bedeller öder, topuz etkisi çalışır ve sonunda ortak akla doğru yaklaşılır. Bu,ekonomi-politiği olarak olumsuz bir dönem yaşayacağımızı ama sonunda olumlu bitecek iyi bir senaryoyu anlatır.
Bu olasılığın ikinci alternatif senaryosu da sürecin uzayarak, gerginliğin artması ve özellikle Türkiye’nin Kuzey’de yeni arayışlara yönelmesi ile sürecin başka bir boyuta taşınmasıdır.
- Tarafların federal çözüm konseptinde anlaşamayarak süreci bitirmesi halinde;
Bir bakıma, mevcut konseptte anlaşamamanın uluslararası deklerasyonu gibi.Bu çok zayıf bir ihtimal ama olursa muhtemelen konfederal bir kurgu üzerine de yönelinebilir.Veya taraflar mevcut pozisyonlarını koruyarak ilerde bazı konularda zoraki işbirlikleri yaparak bir birini tanımadan,Kuzey’in de uluslararası hukukun dışında kalacağı ve yeni açılımlarla yoluna devam edeceği bir senaryoyu anlatır.Günü geldiğinde olasılıkları konuşuruz.
Allah yolumuzu açık etsin diyelim ))
