Birleşmiş Milletler’in (BM) 10 yıl önce Afganistan’daki sivil can kayıplarını belgelemeye başlamasından beri ilk kez ABD ile Afgan hükümet güçlerinin öldürdüğü sivillerin sayısı, Taliban ve diğer militan grupların öldürdüğü sivillerin sayısını geçti.
Afganistan’da bu yılın ilk çeyreğinde öldürülen sivillerin sayısı 2013 yılından beri en düşük düzeye gelmesine rağmen, aynı dönemde Afgan hükümetini destekleyen güçlerin öldürdüğü sivillerin sayısı artış kaydetti.
BM’nin 2019’un ilk çeyreğiyle ilgili raporuna göre sivil ölümlerinin yüzde 53’ünden Afgan hükümetini destekleyen güçler sorumlu. Sivil ölüm ve yaralanmalarının yüzde 54’ünden ise Taliban ve diğer militan gruplar sorumlu.
Afganistan’da bu yılın ilk üç ayında 581 sivil öldürüldü, 1192 sivil yaralandı, yani geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23 azalma sözkonusu. Taliban, IŞİD ve diğer militan gruplar, ilk çeyrekte 227 sivili öldürüp 736 sivili yaraladı ki, bu sayılar 2018’in aynı dönemine göre yüzde 36 azalma kaydetti.
Afgan hükümetini destekleyen güçler ise 305 sivili öldürüp 303 sivili yaraladı ki, bu sayılar 2018’in aynı dönemine göre yüzde 39 artış kaydetti.
EN ÇOK CANI KARA ÇARPIŞMALARI VE EL YAPIMI BOMBALAR ALDI
Sivil can kayıplarının ve yaralanmalarının birinci nedeni, üçte birine yol açmış olan kara çarpışmaları. Örneğin geçen ay başkent Kabil’de IŞİD’in tek top saldırısı, karadan çarpışmalardaki can kayıplarının beşte birine neden oldu.
Sivil can kayıplarının ve yaralanmalarının ikinci nedeni, el yapımı bomba (EYP). Önceki dönemlerden farklı olarak, bu kez EYP kaynaklı can kayıplarının çoğunluğu, intihar bombacılarının patlattığı el yapımı bombalardan kaynaklanmadı.
İNTİHAR SALDIRILARI AZALDI
İntihar saldırılarında hem ülke genelinde hem de başkent Kabil’de azalma saptandı. Hepsi Taliban tarafından düzenlenen 4 intihar bombacısı saldırısı 178 can aldı. Geçen yıl aynı dönemde 19 intihar bombacısı saldırısında 751 kişi ölmüştü.
ABD’NİN HAVA SALDIRILARI ÜÇÜNCÜ NEDEN
Sivil can kayıplarının ve yaralanmalarının üçüncü nedeni, hava saldırıları. ABD’nin hava operasyonlarında 145 sivilin ölüp 83 sivilin yaralanmasıyla 2018’in aynı dönemine göre yüzde 41 artış kaydedildi.
İKİ AYDA 790 BOMBA ATTILAR
BM raporuna göre ABD ocak ve şubat aylarında Afganistan’a 790 bomba ve diğer mühimmattan attı. 2018’de aynı dönemde bu sayı 847 idi.
Raporu aktaran The New York Times gazetesi, Afgan güçlerinin kendilerini karargahlarına kapatıp militanlarla savaşmaya çıkmaktan kaçındığını ve militanların saldırısına uğradığında ABD’nin eğittiği Afgan hava kuvvetlerini yardıma çağırdığını belirtti.
Sivil can kayıplarının ve yaralanmalarının 529’una sivillerin kasten hedef alınmasının neden olduğunu aktaran BM, militan gruplara atıfla “Hükümet yetkilileri dahil olmak üzere sivillerin kasten hedef alınması uluslararası yasalar tarafından yasaklanmıştır ve savaş suçu teşkil etmektedir” dedi.
DOHA’DAKİ BARIŞ GÖRÜŞMELERİNİN ETKİSİ Mİ?
Daha önce BM, sivil can kayıplarını belgelemeye başladığı 2009’dan beri, 2018’i en öldürücü yıl olarak kaydettiğini, 2018’de yaklaşık 4000 sivilin öldürüldüğünü, kurbanlar arasında rekor sayıda çocuk olduğunu duyurmuştu.
BM raporunda Katar’ın başkenti Doha’da Taliban dahil savaşan taraflar arasında yürütülen barış görüşmelerine işaret edilerek “Sivil can kayıplarındaki azalmanın çatışan tarafların aldığı önlemlerden mi ya da Doha’daki barış görüşmelerinden mi kaynaklandığı belirsiz” denildi.
ABD’NİN ÇEKİLMESİ İÇİN ANLAŞMA
Doha’dan ABD ile Taliban’ın müzakerecilerinin çerçeve anlaşmaya vardığı haberi gelmişti. Buna göre Taliban’ın teröristlerin Afgan topraklarında faaliyet göstermesine izin vermemeyi garanti etmesi karşılığı Amerikan ordusunun Afganistan’dan çekilmesini öngörüyor.
ABD’nin 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından işgal ettiği ve 18 yıldır operasyonlarına devam ettiği Afganistan’da 14 bin Amerikan askeri bulunuyor. Bunların yarısı Afgan güvenlik güçlerini eğiten düzenli birlikler. Diğerleri Kaide ve IŞİD’e operasyon düzenleyen Amerikan Özel Operasyonlar Güçleri’nden.
