Maya, iki yıldır özellikle genç kadınlarda görülen; yemek yememek, çok az uyumak, buna rağmen çok aktif olmakla beliren psikolojik bozukluk olan anoreksiyanın pençesinde. Hastalığına rağmen hayatına devam etmek istiyor. Bu yüzden üniversite sınavlarına hazırlanmaya karar verdi. BBC muhabiri Sarah Bowden sınav sonuçlarının alınmasına kadar geçen süreçte Maya’nın çabalarını takip etti.
Maya mutfağa gidiyor. Annesi akşam yemeğini zamanında hazırlamak için telaş içinde uğraşıyor. Çünkü Maya’nın istediği zamanda yemek hazır değilse, yemeyi reddedebilir.
Fırını yakmak için geç kalan annesi iki vejetaryen sosisi yağsız tavada kızartıyor.
Maya bunu görünce donup kalıyor. “Neden kızartıyorsun?” diye soruyor panik içinde ve ekliyor:
“Fırında pişirmen gerekiyordu.”
Maya annesiyle tartışmaya başlıyor. Öfke içinde odasına dönüyor.
Akşam yemeği berbat oldu.
Maya anoreksiyaya yakalandığından beri evdeki durum bu.
Bir yıldır okula gitmiyor
“Hastalığımdan nefret ediyorum” diyor Maya. “Sadece yemekten mahrum olmuyorsun. Arkadaşlarından, ailenden, eğitiminden, her şeyden mahrum oluyorsun.”
Maya neredeyse bir yıldır okula gitmiyor. Şimdi üniversiteye gidebilmek için sınavlara girmek istiyor. Bu Maya’nın gerçekten yapmak istediği bir şey, bu nedenle baskı büyük.
“Bu sınavlar bu hastalık dışında da bir hayatım olduğunu ve bunu yenebileceğimi kendime ispatlayacağım bir fırsat. Kuşku duyduğum zamanlar çok korkuyorum. Eğer sınavlarda başarısız olursam nasıl iyileşeceğim, hayatta nasıl başarılı olacağım” diyor, Maya.
Maya için ders çalışmak oldukça zor. Açken konsantre olması zorlaşıyor, yemek yedikten sonra ise kendini egzersiz yapmak zorunda hissediyor.
Maya, “Sadece oturup hareket etmemek çok stresli. Hayatımda her şey, yediğim yemeği yakmak için mümkün olduğunca fazla enerji harcamaya odaklanıyor” diyor.
Maya’nın annesi sınavlarının onun iyileşmesine yardımcı olabilecek bir odaklanma sağlayacağını düşünüyor:
“Sınavlar nedeniyle büyük bir baskı var ama bu onun motivasyonu oldu. Eğer bunu ondan alırsam bütünüyle kaybolacak.”
Maya çalışabilmek için beynini beslemesi gerektiğinin farkında ama kilo alma düşüncesi onu dehşete düşürüyor.
“Bu iyileşmenin sonuçlarının sürekli korktuğunuz bir fobi. Sürekli yediğim her şeyin bir zaaf, bir başarısızlık olduğunu hissediyorum” diyor
Maya’nın yemekle ilgili takıntıları 2015 yılında Orta Öğretim Genel Sertifikası sınavlarına hazırlanırken ortaya çıkmış. Annesine her akşam 7’de, çikolata, dondurma ya da et değil sebze ve balık gibi sadece “enerji gıdaları” yemek istediğini söylemiş.
Önce besin değeriyle başladığını söylüyor, Maya. “Kendime sağlıklı yemek yediğimi söylüyordum” diyor. Mesele sonra kaloriye, daha sonra da yediği her kaloriyi yakmaya dönüşmüş:
“Odamda gizlice egzersiz yapıyordum. Tartışma olunca evden çıkıp koşmaya giderdim”.
Bir süre sonra sadece buharda pişen sebze yiyen Maya, kilo kaybetmeye başlamış. Annesi onun boyunun uzadığını düşünüyormuş.
Maya’nın reglleri durunca bunu kimseyle paylaşmamış.
Kilo alması gerekse de bunu yapmıyor
O dönem eski bir aile dostu Maya’nın ne kadar kötü göründüğü söyleyince aile bir şeylerin ters gittiğini anlamış.
Aile hekimi Maya’yı uzman bir doktora yönlendirmiş.
Doktor, Maya’yı fazlasıyla zayıf bulmuş. Tansiyonunu bile ölçememiş çünkü nabzı son derece düşükmüş.
Doktor tam zamanında geldiklerini ve Maya’nın hayatta olmasının büyük bir şans olduğunu söylemiş.
O zamandan bugüne Maya’nın annesi katı kurallar çevresinde kızına bakmaya başlamış.
Maya’nın iyileşebilmesi için yeniden yemesi ve kilo alması gerekiyor ancak anoreksiya nedeniyle Maya bunu yapamıyor. Annesi “Bu hapis hayatı gibi. Bütün zamanımı doğru gıdaları yesin diye harcıyorum. Bu çok yorucu” diyor.
Maya’nın her gün 6 küçük öğün yemesi gerekiyor. Eğer yemeği istediği gibi değilse panikliyor ve ruhsal dalgalanmalar yaşıyor. Salatalık, elma, ekmek gibi yiyecekleri yerken memnun ancak krema, çikolatalı kekler, pilav onu korkutuyor.
Maya ve annesi mutfakta bir öğün üstüne saatlerce tartışıyor.
“Anoreksiya manipülatif ve hilekar. Onun bağırışlarına karşı koyduğumda evden koşarak çıkıyor. Kendine zarar veriyor ve bunu bir tehdit olarak kullanıyor. En zoru da bu” diyor annesi.
Öğünlerle ilgili kavgalar tüm aileyi kötü etkiliyor. Maya’nın babası Maya’nın erkek kardeşi üzerindeki etkisinden o kadar endişeli ki oğluyla taşınıp başka bir ev kurmayı planlıyor.
“Hastalık çok bencil. Stresli olduğum anlarda ailemi düşünmüyorum. Erkek kardeşim depresyonda ve çok üzgün. Bu çok manipülatif bir hastalık ve seni bir canavara dönüştürüyor” diyor Maya.
2 yıllık bir sürenin sonunda Maya’nın annesi kendini sıkışmış hissediyor:
“Kendimi işe yaramaz hissediyorum ve moralim bozuk. Ufacık bir umut ışığı gördüğümde hemen kayboluyor ve karanlık bulutlar, fırtına yaklaşıyor”.
Maya’ya tehşis konduktan sonra her gün öğün ve terapi için hastaneye gitmiş.
“Diğer genç insanları bu kadar hasta görmek beni zorladı. Eğer biri benden daha zayıfsa hastalıklı bir rekabet içine giriyordum. Kendimle kıyaslayıp o kızın benden daha zayıf olmasından nefret ediyordum. Orada bulunmaktan nefret ettim. Ama bir bakıma iyiydi çünkü iyileşmek için motivasyon sağladı” diyor Maya.
Nisan 2016’da biraz daha iyileşince annesi işe geri döndü. Ancak işler daha kötüye gidince işinden istifa edip Maya’ya tam zamanlı bakmaya başladı.
Maya şimdi hastalığına daha farklı yaklaşıyor.
“Geçen sefere kıyasla zihniyetim daha farklı ve bunu başarmak istiyorum. Anne ve babam kilo alamadığım için iyi olmadığımı düşünüyor. Zayıf olmak bence bir sorun değil ama çevremdeki herkes bunu düşünüyor. Benim çok tehlikeli biçimde hasta olduğumu düşünüyorlar.”
‘Her öğünü yemek istemiyorum’
Annesi Maya’nın onun okulda yemesi için hazırladığı sandviçleri atıp atmadığını bilmediğini söylüyor. Ama aynı zamanda Maya’nın çok çalıştığını, üniversite ve bağımsızlığın onu motive ettiğini söylüyor.
“Maya istekli ve disiplinli. Bence iyileşebilir ana bunu sürdürebilir mi bilemiyorum. Anoreksiya çatlaklardan sızan bir hastalık. Eğer bir erkek ya da bir öğretmen yüzünden üzülürse bir çatlak oluşabilir” diyor, annesi.
Evdeki atmosfer ayrı öğünler yemeye başladığından beri daha olumlu. Ancak Maya hala daha ebeveynleri tarafından izlenmediği zamanlarda yemek yemiyor.
“Sorumluluk onlarda çünkü kilo kaybedersem onlar daha çok üzülüyor. Her öğünü yemek istemiyorum” diyor.
Sınavlar geçtikten sonra Maya’nın arkadaşları bir gece onsuz dışarı çıkıyor. Maya kendini dışlanmış ve üzgün hissediyor.
“Hastalığım beni kimsenin birlikte olmak istemeyeceği birine dönüştürdü. Bu hastalık sizi alıkoyuyor. Arkadaşlarınızla değil onunla olmanızı istiyor” diyor.
Zorlu bir yaz döneminden sonra Maya 18 yaşına giriyor. Hastane artık ona yetişkin muamelesi yapıyor. Bu büyük bir değişiklik. Annesi Maya’nın eskisi kadar destek alamayacağından endişe ediyor.
Maya ise tedavisinden umutlu.
‘Sıradan bir genç gibi görünmek istiyorum’
17 Ağustos 2017’de üniversite sınav sonuçları açıklanıyor. O gün Maya çok gergin. Okul dışında arabanın içinde ağlıyor elindeki mektubu açtığında ise şaşırıyor. Maya istediği üniversiteye girme hakkını kazandığını öğreniyor.
Annesi, “Bu inanılmaz. Bu kadar hasta olan biri nasıl bu kadar başarılı oluyor” diyor.
İyi haberlerin yanısıra kötü haberler de var. Kilosu konusunda beklenen ilerlemeyi sağlayamıyor, Maya.
Sınavlara hazırlanırken aldığı kiloları yaz aylarında yine veriyor.
Üniversiteye gidişini bir yıl ertelemeye ve iyileşmesine odaklanmaya karar veriliyor.
Annesi bu yılın getireceklerinden endişeli.
“Şu sıralar oldukça yitik. Bu kara bir tuval gibi. Kara tuval korkutucudur. Her şey önümüzde ama nereden başlanacak.”
Eylül’de Maya’nın arkadaşları üniversiteye gitmeye başlıyor. Bu onun için zor bir dönem. Ancak bir süre sonra birkaç arkadaşının daha üniversiteyi ertelediğini öğreniyor ve onları görmeye başlıyor.
İki işe başvuruyor. Bir tanesine kabul ediliyor.
Maya, “Annem evde daha fazla zaman geçirmem, dinlenmem gerektiğini düşünüyor. Ama bana bir başarma hissi veren uğraşım olmayacak. Yorulana kadar merdivenlerden yukarı aşağı koşacağım” diyor.
Maya yeniden kilo almaya başladı. Yeni gelişmeleri kabul etmeye çalışıyor çünkü gerçekten iyileşmek istiyor.
“Bir erkek arkadaşım var” diyor, Maya. “18 yaşında sıradan genç gibi görünmek istiyorum.”
Maya’nın önünde ilişkileri, üniversite, çalışma hayatı gibi pek çok şey var. Eğer hastalığını yenerse…
Bu haberde geçen genç kadının adı Maya olarak değiştirildi.
KAynak/BBC Türkçe
