Bu gün konumuz Bitcoın. Birkaç haftadan beri yazmayı tasarlıyordum, ancak gündeme yükselen enflasyon, faiz, kur ve KKTC’nin döviz ithalatı gibi konular girince bu güne kısmet oldu.
Bu hafta da Thodex isimli Türkiye’de kayıtlı bir firmanın sahipleri tarafından 2 milyar$ değerinde bir paranın yurt dışına kaçırıldığı ile ilgili basında çıkan çeşitli haberler de konuyu değerlendirmeme neden oldu.
Gerçi başka şekilde de dolandırıcılıklar olur, yalnız bitcoinle değil. Ancak bitcoin, kripto para dünya gündemine girdiğinden beri risklere açık olması bakımından soğuk baktığım bir konudur.
Bitcoin kripto-sanal- bir para birimidir ve ilk 2008 yılında geliştirilen teknoloji ile ortaya çıktı. Varlıkları digital dünya üzerinde başlayan ve devam eden Bilgisayar ağları üzerinden işlem gören bir sanal para birimi. Değeri genel olarak kullanıcıları tarafından küresel olarak, arz ve talep dengesine göre belirlenen bir para birimi. Sahibi kim belli değil. Kimliği belli olmayan kişi veya kişiler veya organizasyon tarafından geliştirildiği şeklinde izah ediliyor.
Ve dünyada bunun bir topluluğu olduğu ve bu paranın sanal alemde alınıp satıldığı biliniyor. Kişiden kişiye olarak transferler yapılıyor. Herkes bitcoin üretebilir. Merkezi bir yönetim sistemi olmadan tüm kullanıcıların ortak veriyi paylaşması ile çalışır. Bankalar veya finans kuruluşları olmadan isteyenler bitcoin transferi yaptırır. Sanal bir cüzdanı olur. Daha fazla teferruatına girmeyelim, yani her şey sanal. Aracılık eden siteler kanalıyla da yapılır.
Bitcoin dünyada hiçbir Ülkenin Merkez Bankası ile ilgisi olmadığı gibi genelde Merkez Bankaları tarafından desteklenmeyen bir sanal varlık ve benimsenmiş değil. Hatta bazı ülkeler Hindistan gibi ve daha başka ülkelerde yasaklanmıştır. Merkez Bankalarının Örneğin Almanya Merkez bankası yetkililerinin verdiği açıklamalarda da ‘spekülatif oyuncak’ olarak bakılıyor. AB Merkez Bankası yetkililerinin yaptığı açıklamalarda ise digital para birimlerine yapılacak yatırımların riskleri olduğunu ve ‘balon’ olduğu yönündedir. ABD’de merkez bankası FED’in sanal para birimlerine karşı bakış açısı ise, şüpheli olduğunu ifade eden ve araştırmalarının yeterli olmadığı yönündedir.
Dünyada hiçbir ülkenin merkez bankalarının arkalarında olmayan ve sanal dünyada piyasa bulan bir topluluğun arasında yapılan alış veriş aracı olan kripto para alımı, parası olan insanlar özellikle de alın teri ile para kazananların paralarını nasıl sanal dünyaya havale eder hep şaşmışımdır. Çünkü bir şans oyunu gibi görüyorum ben de.
Özellikle son zamanlarda bilgisayarı açarken hemen önümüze gelen ve çok artan bitcoinle ilgili sanal ortamdaki reklamların bile, mantıklı olmayan, ‘bitcoin aldı garson iken kısa sürede lokanta sahibi’ veya ‘otel sahibi’ veya işçi iken ansızın ‘fabrika sahibi oldu’ gibi reklamlar hep dikkatimi çekiyordu.!
Çünkü bu gibi reklamlarda bir kumar kokusu olduğu şüphelerinin, insanları tedirgin etmesi lâzım. Kısa sürede kim bu kadar kazanabilir? Kazandığı gibi aynı hızla kaybedebilir de. Nitekim birkaç yıl önce kendi piyasasında bile %30 değer kaybı olmuştu. Ancak ya çok para hırsı veya saf olan insanların kandırılmalarına açık bir pencere olarak iyi niyetli olmayan açıkgözlerin de sahaları olarak bakıyorum konuya . Arkasında devlet gücü ve kanunu olmayan sanal dünyada üretilen bir sanal para .. Gerçi büyük şirketler de son zamanlarda bir miktar rağbet etmeye başlamışlar, ancak dünyadaki ödeme araçları içinde payı ise daha çok düşüktür.
TC Merkez Bankası, geçen hafta 16 Nisan 2021 tarihli TC resmi Gazete’de, ‘ Ödemelerde Kripto varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik’ yayınlamıştır.
Bu Yönetmelik ile, ‘kripto paraların, itibari para, kaydî para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder’ şeklinde tanımlamasını yaptıktan sonra, 1. Kripto Varlıkların ödemelerde doğrudan doğruya veya dolaylı şekilde kullanılamayacağını, 2. Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan doğruya veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik, hizmet sunulamayacağı, Ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların kullanılmaması, 3- Ödeme hizmeti sağlayıcılarının ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında doğrudan veya dolaylı bir şekilde iş geliştiremeyeceği, ve bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamayacağı, 4-Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının, kripto varlıklara ilişkin alım, satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez. Şeklinde öngörülmektedir.
Bu Yönetmelik 30 Nisan 2021 de yürürlüğe girer ve Yürütmesi TCMB tarafından yapılır., hükmü ile biter.
Bu Yönetmeliğin kayıtdışılığı ve satın alan şirketlerin kripto para alım ve satımlarında zarar veya kâr ettikleri durumunda vergi açısından muhasebe kayıtları açısından bilançolara nasıl intikal ettirileceği husus ile ilgili muğlaklıklar olduğu cihetle de kayıt dışılığın artmasını önlemek için bu Yönetmeliğin çıktığı ve alım satımların riskler dolayısıyla sınırlayıcı bir amacı olduğu görülüyor ki bu ortamda doğru bir karardır kanaatindeyim.
25.4.2021 Onur Borman
