“Ebeveynler olarak, hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olan teknoloji karşısında nasıl galip gelebilirsiniz?”
Karneler alındı, uzun süreli bir yaz tatili süreci başladı, ardından da uzun süreli bir bayram tatili. Uzunca bir dinlenme süreci ardından yeni başlayan haftayla birlikte iş temposuna geri dönüyorsunuz. Sizin için tatil bitmiş olabilir ancak çocuklarınız hala yaz tatilindeler.
Tatil, çocuklarınızın televizyon, bilgisayar, cep telefonu veya tablet gibi teknolojik kaynaklar önünde oyun oynayarak geçirdikleri bir dinlenme biçimi değil. Tatil, çocukların kurstan kursa koşmaya devam edecekleri bir ders çalışma süreci de değil. Tatil, çocukların eğitim dönemindeki streslerinden arınıp, enerjilerini boşaltacakları hem eğlenceli zaman geçirip hem de dinlenecekleri bir dönem olmalı. Bazı ailelerin tatili boşa geçen zaman gibi düşündüklerini, bu zamanı boşa geçirmemek için çocuklarını kurslara yönlendirdiklerini, ya da tam aksine bu süreçte çocuklarını dinlenmeleri için kendi hallerine bırakarak teknolojik kaynaklar önünde sınırsızca zaman geçirmelerine izin verdiklerini görüyorum. Bu sınırsızlık maalesef çocuklarınızda teknoloji bağımlılığının gelişmesine neden olabiliyor.
Bayram tatili süresinde anne babaların en fazla şikayet ettikleri konulardan biri çocukların teknolojik kaynaklarda sınırsızca zaman geçiriyor olmalarıydı. Ebeveynler bu durumun önüne geçemediklerinden yakınıp duruyorlar. Televizyon, cep telefonu, tablet önünde zaman mevhumundan bir haber, kendilerini kaptırıp sosyalleşmeyi unutan çocuklar.
Tüm kabahati teknoloji ile bu kadar fazla zaman geçiren çocuklara yüklemek doğru değil. Daha önceki yazılarımda da bahsettiğim gibi, çocuklarınızın sizin belirleyeceğiniz sınırlara ihtiyaçları var. Teknoloji kullanımı konusunda mutlaka sınırları belirlemeli ve bu konuda tutarlı olmalısınız. Ebeveynler olarak, hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olan teknoloji karşısında galip gelebilmeyi, teknolojiyi etkin bir şekilde kullanmayı öğrenmeniz lazım. Peki nasıl?
“Televizyon izleme süresini kısıtlayın.”
Yapılan araştırmalara göre televizyon izletmemek değil, çocuğun yaşına, gelişimsel durumuna uygun programlar izlemesini sağlamak önemli. Şiddet, öfke ve saldırganlığı tetikleyen filmler, teknoloji oyunları gibi yapımlar çocukları olumsuz yönde etkileyecektir.
0-2 yaş arası dönemdeki çocuklarınızı teknolojik kaynaklardan kesinlikle uzak tutmanız gerektiğini belirtmeliyim. Özellikle bu yaş döneminde, dil gelişimi açısından resimli hikayeler önem taşıyor. Çocuklarınızla birlikte kitap okumalı, çocuğunuzun gördüklerini anlamlandırabileceği, sade çizimlerden oluşan resimler hakkında konuşmalısınız. Bu yaş dönemini çocukların sosyal becerilerin yanında, konuşma, yürüme gibi becerileri kazandıkları gelişimsel olarak kritik bir dönem. Bu süreçte çocukların teknolojik ürünler, özellikle de televizyon karşısında geçirecekleri süre onların gelişimlerinden çalacağınız saatler olacaktır. 2-6 yaş arasındaki çocuklarınızın ise günde en fazla 1 saat ve şiddet içermeyen, olumlu sosyal mesajlar taşıyan çizgi filmler, belgeseller izlemelerine dikkat etmelisiniz. Bu süre ilkokul ve ortaokul dönemindeki çocuklarınız içinse günde 2 saati geçmemeli. Bu yaş dönemideki çocukların dışarı çıkıp arkadaş gruplarıyla gezmeleri, spor yapmaları, takım olmayı ve birlikte çalışmayı öğrenmeleri gerekmektedir.
Siz kendinize zaman ayırmaya çalışırken, yorgunken veya bir şeylerle meşgul olurken teknolojik kaynakları, çocuklarınıza bakıcılık yapmaları için kullanmaktan kaçınmalısınız. Elbette bazı durumlarda teknolojiden yararlanmanız işinizi kolaylaştırıyordur ancak siz evde bir şeylerle meşgul olurken ya da kendiniz için özel zaman yaratmaya çalışırken çocuğunuz da kendini meşgul edecek etkinliklerle uğraşmalı. Bu meşgaleler çocuğunuzun yaşına göre değişiklik gösterecektir. Özellikle de çocuğunuz henüz bunu hiç deneyimlememişse, ona kendini nasıl meşgul edebileceğiyle ilgili alternatifler sunarak bu beceriyi ona kazandırmak, ebeveyn olarak sizin sorumluluğunuz tabii. Yap boz yapmak, kitap/dergi okumak, resim yapmak, evde yapılması gereken ve çocuğunuzun baş edebileceği ufak tefek ev işleri gibi alternatifleri kullanabilirsiniz.
Cep telefonu, bilgisayar, tablet, televizyon arasında hayatını geçiren çocuklarda zekâ gelişiminde aksamalar, ruh sağlığında bozulmalar, konuşma zorluğu, sosyal açıdan geri kalma gibi olumsuz etkilere sıkça rastlanılmakta ancak teknolojiden uzak durun demiyorum elbette. Teknolojinin avantajları saymakla bitmiyor, fakat kullanım süresini kısıtlı tutmalı ve kaynakları akıllıca kullanmalısınız. Siz yetişkinlerin bu süreyi çocuklarınız için şekillendirmesi önemli. Gün içinde teknolojinin ve dijital kaynakların kullanılacağı zamanları ve ne kadar kullanılacağına ilişkin süreleri, çocuğunuzun gelişimini ve gelişimsel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak belirlemeli ve bu kurallara sadık kalmalısınız.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise çocukların model alarak, yani biz yetişkinlerin yaptıklarını gözlemleyerek öğrendikleri ve kendilerini geliştirdikleri gerçeği. Yani siz ne kadar kurallar belirleyip tutarlı olmaya çalışsanız da onlar bir yandan sizin yaptıklarınızı gözlemleyecek, yani davranışlarınızı model alacaklar. Bu durumda siz çocuklarınıza “kitap oku, resim yap, yap bozla yap, çık bahçede biraz zaman geçir vs.” gibi tavsiyelerde bulunurken elinizden tableti ya da cep telefonunu düşürmüyor, hiç kitap, gazete okumuyorsanız boşa nefes tüketiyorsunuz haberiniz olsun! Çocuklarınızın teknoloji ve dijital yaşamla olan ilişkilerini denetim altına almaya çalışırken kendinize karşı da dürüst olmalısınız. Siz anne ya da baba olarak teknolojiye hayatınızda ne kadar yer veriyorsunuz? Çocuklarıyla birlikte zaman geçiren pek çok anne babanın çocuklarının aktivitelerine katılmak yerine, onların fotoğraflarını veya videolarını çekmeye, anlık ve seri şekilde sosyal medyada paylaşımlarda bulunmaya kendilerini adadıklarını görüyorum. Siz bu kadar teknolojiyle iç içeyken çocuklarınızdan farklı bir davranış sergilemelerini beklemeniz de anlamsız olacaktır.
Çocuklarınız yaz tatilindeyken ve özellikle de siz yanlarında yokken, evde sizin gözetiminizden uzakta onların zamanlarını nasıl geçirdiklerini denetlemeniz pek de mümkün olmayabilir. Bunun için size önerebileceğim en ideal yöntem “Tatil Kuralları”nın belirlenmesi olacaktır. Bu kuralları belirlemeden önce çocuklarınızdan gün içinde neler yapmalarını bekleyeceğinizi eşinizle kararlaştırmalı, ardından bu beklentilerinizi gerekçeleri ile çocuklarınızla paylaşmalı ve kurallar üzerinde onlarla uzlaşmaya varmalısınız. “Tatil Kuralları” diye bir liste çıkarabilirsiniz. Bu listenin içeriği “sabah yatağını toplama, dişlerini fırçalama, kahvaltı yapma, 20/30 dakika kitap okuma, 20/30 dakika resim yapma/yazı yazma (tatil günlüğü tutmak gibi), kendi odasını temizleme, belirlenen ev işlerine yardım etme vs.” şeklinde olabilir. Listedeki maddeleri “Günlük Yapılacaklar Listesi” gibi bir başlık altında sıralayabilir, çocuğunuzun kolaylıkla erişebileceği bir yere asabilir ve her gün çocuğunuzun gerçekleştirdiği maddeleri işaretlemesini bekleyebilirsiniz.
Bu kuralları ve listenin içeriğini siz kendi yaşam şeklinize göre belirleyeceksiniz elbette, maddeler artacak ya da azalacak belkide. Çocuğunuza bu kurallara uymalarında motivasyon olarak ise belirlenen koşulları tamamladıktan sonra “teknolojik kaynaklarda zaman geçirmeye hak kazanmak” gibi bir ödül kullanabilirsiniz. Böylece teknolojiyi hem çocuğunuzun sorumluluk almak başta olmak üzere kişisel gelişimini desteklemekte bir araç olarak kullanacak hem de siz yetişkinlerin pek çok açıdan, özellikle de çocuklarınızın teknolojik kaynaklarla geçireceği süreyi kontrol edebilmeniz açısından, işinizi kolaylaştıracağını göreceksiniz.
[newsbox style=”nb3″ title=”POLİ 291″ display=”tag” tag=”291″ number_of_posts=”6″ sub_categories=”no” show_more=”no” post_type=”post”]
