1974’te bir buçuk milyona yakın zeytin ağacının bulunduğu Kuzey Kıbrıs’ta bugün bu sayı 475 binlere kadar geriledi. Üreticiler, “zeytin para etmiyor” diyerek başka ürünlere yöneldi.
İNŞAŞAT KURBAN: Zeytin ağaçlarının yok oluşa sürüklenen nedenlerin başında inşaat geliyor. Bir diğer önemli neden ise zeytinin, eski ekonomik değerini yitirmesi ve yıllarca tarım politikaları çerçevesinde gereken desteği görmemesi
MAĞUSA’DA DURUM VAHİM: Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın verilerine göre 2015 yılında 74 bin 235 zeytin ağacı bulunan Mağusa bölgesinde 2016 yılında bu rakam 46 bin 115 geriledi. Kalan ağaçlar ise yetersiz bakım nedeniyle istenen verimi vermiyor
AĞAÇTA BİRİNCİ, ÜRETİMDE SONUNCU: İskele bölgesi 181 bin 550 ağaçla KKTC’nin en çok zeytin ağacına sahip bölgesi. Ancak bu rakam üretime aynı oranda yansımıyor. Bölgeden çıkan zeytin ürünü ülke genelinin yalnızca yüzde 2’sine denk geliyor
ORTALAMA VERİM ÇOK DÜŞÜK: Zeytin ağacı sayısı 62 bin 820 ile İskele bölgesinin üçte birine denk gelen Güzelyurt’taki üretimin payı yüzde 30. Damla sulama ve özenli bakım bölgedeki verimi arttırdı. Ülke genelinde ağaç başına düşen verim ise yalnızca 6 kg
YERLİ ÜRETİM YETMİYOR: Yerli üretimin artan talep karşısında yetersiz kalışı, başta Türkiye olmak üzere Mısır, İspanya ve Malta’dan zeytinyağı, siyah zeytin, salamura zeytin, zeytin ezmesi ve zeytin konservesi gibi ürünlerin ithalatının yapılmasına neden oldu
İlke DAVULCU
Zeytinin ana vatanı sayılan Akdeniz’deki ülkemizde, zeytin ÜRETİMİ bitme noktasına geldi. Dahası zeytin ağacı sayısı da her geçen gün daha da azalıyor. Dünya genelinde zeytin üretimi yapan ülkelerin ekonomisinde büyük paya sahip olan zeytin, ülkemizde her geçen yıl geriye gidiyor.
1974 yılında ülkede bir buçuk milyon zeytin ağacı varken 2017’de bu sayı neredeyse üçte biri oranına geriledi. Hem zeytin ağacının azalması hem de zeytinle uğraşan üretici sayısının azalmasının ana nedeni ise zeytinin ülkede ederini bulamamış olması olarak gösteriliyor.
Üretici, ederini alamadığı için zeytin işinden vazgeçip başka ürünlere yöneliyor. Hal böyle olunca da iç talebi karşılamak için ithal izni veriliyor.
Eskiden tamamen yerli zeytin veya zeytin yağının satıldığı marketlerde artık yerli ürünlerin yerini ithal ürünler alıyor.
1.5 milyondan 500 bine
Zeytin Üreticileri Birliği’nin verilerine göre 1974 yılında bir buçuk milyona yakın zeytin ağacı bulunan ülkemizde bugün bu sayı 475 bin 895 adete kadar geriledi. 43 yıllık süre zarfında üçte bir oranında gerileyen zeytin ağacı sayısı haliyle üretiminde yok olmasına neden oluyor.
Yılda 336 ton yağ çıkarılıyor
Ülkede sağlıklı olması nedeniyle ciddi şekilde tercih edilen zeytinyağının yurt içi üretimiyle karşılanması imkansız görülüyor.
Zeytin ortalamasında ağaç başı verim 6 kilogram civarlarında seyrederken, 2016 yılı rakamlarına bakıldığında ülkede üretilen zeytinyağı miktarı 336 ton civarında.
Tüketim artıyor, üretim azalıyor
Uzmanlar tarafından sağlıklı yaşam için tüketilmesi önerilen zeytin ve zeytinyağı son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi KKTC’de de tüketim konusunda hızlı artış gösteriyor. İhtiyaç duyulan ölçüde üretim gerçekleştirilemediği için her geçen yıl ithalata olan ihtiyacın arttığı ülkemizde ithalat izni verilmesi ile stantlar ithal zeytin ürünleri ile doldu.
Üretici vazgeçme noktasında
Yıllarca ülkede çiftçilikte ön sıralarda yer alan zeytincilik, artık yerini başka ürünlere bırakma noktasına geldi. Üreticiler, zeytinin ithal ürünler nedeniyle ederini bulamadığını ifade ederek üretimden vazgeçme noktasına geldi. 1
Mağusa bir yılda 28 bin zeytin ağacı kaybetti
KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın verilerine göre 2015 yılında 74 bin 235 zeytin ağacının bulunduğu Mağusa bölgesinde 2016 yılında bu rakam 46 bin 115 geriledi. Bu ciddi düşüşün nedeninin sadece çiftçilerin bu üründen vazgeçmesi sonucu mu olduğu ise bilinmiyor.
Bir neden de inşaatlar
Kuzey Kıbrıs’taki zeytin ağaçlarının her geçen gün azalmasının bir nedeni de inşaatlar. Özellikle Annan Planı döneminde hız kazanan inşaat sektörü birçok zeytin ağacının sonunu getirdi. Plansız yapılaşma özellikle Girne bölgesindeki ağaçların azalmasına neden oldu.
İskele ağaçta birinci, üretimde sonuncu
İskele bölgesi 181 bin 550 ağaçla en çok zeytin ağacına sahip bölge olarak kayıtlarda yerini alıyor. Ancak buna rağmen İskele’nin zeytin üretimindeki payı sadece yüzde 2. İskele bu sonuçla üretimde sonuncu sırada yer alırken damla sulama sisteminin uygulandığı Güzelyurt ise 62 bin 820 ağaçla zeytin üretiminde %30 payla birinci sırada.
Yerli üretim yetmiyor
Yerli üretimin artan talep karşısında yetersiz kalışı nedeniyle başta Türkiye olmak üzere Mısır, İspanya ve Malta’dan zeytinyağı, siyah zeytin, salamura zeytin, zeytin ezmesi ve zeytin konservesi gibi ürünlerin ithalatının yapılmasına neden oldu.
75 buçuk ton zeytin yağı ithal edildi
2015 verilerine bakıldığı zaman ülkeye ithal edilen zeytinyağı miktarının 75 buçuk ton olduğu görülüyor. 2016 yılında ise zeytinyağı ithaline izin verilmedi.
İthalat giderek artıyor
Yine verilere göre işleme sanayisi gelişmemiş olan siyah zeytin, zeytin ezmesi ve zeytin konservesi gibi zeytin ürünlerinin ithal miktarlarına bakıldığı zaman 2005’te 331.7 ton olan ithalat, 2015 yılı itibarı ile 824 ton’a ulaştı.
Sanayi eksik
Üreticiler, KKTC’de zeytin ve zeytinyağı pazarlama sektöründe örgütlenmiş bir yapı bulunmamasının, üretilen ürünlerin pazarlanma alanını iç piyasa ile sınırlandırdığını ifade ediyor.
Üreticiler, üretilen sofralık zeytin ürünlerinin miktarının yetersiz oluşu ve işleme sanayilerinin yok denecek kadar az olmasının zorunlu bir ithalatı doğurdu görüşünde.
“Bir biz kullanamıyoruz”
Zeytin üreticileri Akdeniz’in sembolü kabul edilen zeytinin ülkemizdeki üretim miktarının başta diğer Akdeniz ülkelerine kıyasla yok denilecek kadar az olduğunu ifade ederek Yeşil Hat Tüzüğü ile de yurtdışına ihraç edilen sofralık zeytinin 2016 yılında 6.9 ton, zeytin yağı ise 15.6 tonda kaldığını ifade ediyor.
