Ekonomilerin karakteristik özelliklerine göre Paranın dolaşım hızı ile fiziksel üretim sabittir. Eğer para arzı fiziksel üretimin üzerinde bir artış kaydederse dengelerin sağlanması için fiyatlar genel düzeyi yükselecek. Para arzındaki artış süreklilik gösterirse fiyatlar genel düzeyindeki yükseliş de sürekli bir hal alacak yani enflasyon oluşacak.
Türk lirasının ana yurdu Türkiye’de 2020 Nisan ayından itibaren sürekli artış gösteren para arzı 2021 Nisan ayından 2022 Nisan ayına kadar %60,4 artmış. Yine enflasyona baktığımızda 2021 yılının Nisan ayından itibaren enflasyonun da hızla yukarı çıktığını görüyoruz. Buda para arzının artmasıyla fiyatlar genel düzeyinin de arttığını ve enflasyonun yukarı çıktığını görüyoruz. Para arzının artışı talep enflasyonunu da artırmaktadır.
Şimdi gelelim faiz politikasının para arzı artışıyla birleşmesine.
Bir ekonomide tasarruf sahipleri birikimlerine enflasyonun üzerinde reel getiri almak ister. Eğer bankalar tasarruf sahiplerine pozitif reel faiz vermezse. O zaman paradan kaçma eğilimi başlar. Yabancı para’ya yönelme başlar. Yabancı para değer kazandıkça bu tasarrufun milli para karşılığı yükselir ve insanlar milli paradan varlık artışı sağladılar psikolojiyle daha fazla harcama yapmaya başlarlar. Bu zenginleşme psikolojisi talep artışına yol açar ve enflasyonun yükselişini körükler yani artırır.
Faiz eğer enflasyonun altında kalırsa bankaların kaynak maliyeti düşer bu ise bankaların ciddi para kazanmalarına yol açar. Küresel krizi hatırlarsak eğer ekonomiler resasyona girmesin diye bütün gelişmiş ülkeler faizlerini enflasyonun altına çekmişlerdir. Ekonomileri daralmamıştır. Şimdi ise yüksek enflasyona karşı faizlerini yükseltmişlerdir. Finansal olarak bağlı bulunduğumuz finansal olarak bağlı bulunduğumuz Türkiye Cumhuriyeti ne oldu? İlk zamanlar para arzı artmadığı gibi faizleri de enflasyonla paralel tuttu. Fakat 2021 yılının Eylül ayından sonra para arzı arttığı gibi faizlerde düşürüldü yani tam ters bir durum söz konusu oldu.
Artırılan TL para arzı ve düşük tutulan faizler dolarizasyonu artırınca para arzı yüksek iken reel büyümeden fazla olan para arzı sonucu enflasyon hızlandı. Bu durum ise maliyet enflasyonuna sebep olduğu gibi tüm bu ortaya koyduğum sebep sonuç ilişkileri servet sahibi kişilerin servetlerine servet katıldı. Sabit ve dar gelirliler ise ekonomik yaşamdan neredeyse çekildi. Yükselen enflasyonla birlikte Nisan 2022 ayı itibariyle Türkiye’de 89 bine yakın yeni milyoner ortaya çıktı. Toplam milyoner serveti 3,9 trilyon liraya ulaşmıştır. (Kaynak DW Pelin Ünker)
BDDK verilerine göre ise Türkiye’de milyoner sayısı 2022 yılı Nisan ayına kadar %17 artmış. Servet artışı ise %20 olmuş. Türkiye’de bu gerçekler hayat bulurken enflasyonun %100 civarına gelen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetin‘de de durum Türkiye’den farklı değildir. Kabul edilen ekonomik protokollerin yıllar içinde uygulanan kısımlarıyla yüksek kur politikası ile ithal edilen yüksek enflasyon sayesinde milli gelirden alınan pay servet sahibi kişilerin leyhine artarken asgari ücretli başta olmak üzere alt gelir gruplarında aylık kazançların önemli bir kısmı bir asgari ücretten fazla enflasyon karşısında kaybedildi.
