ALTIOK: Para olmadığı için benzini 8 ay taksitle alıyoruz. 1.40 kuruş her kilowatt başına artış yapmak zorunda kalıyoruz. Verimsiz santrallerden dolayı daha fazla yakıt yakıyoruz. Kurumun kredi imkanı olacaktı. Borcu olmasaydı yeni santral kurulurdu.
BU SİSTEMDE ZAMLAR SÜRECEK: Ekonomist Hasan Altıok, zam yapmanın Kıb-Tek’in içerisinde bulunduğu duruma uzun süreli bir çözüm sağlamayacağını kaydederek eğer ileriki dönemde Elektrik Kurumu için ciddi adımlar atılmaz ise bu zamların devam edeceğini vurguladı
SAAT DİLİMLERİNİ GENİŞLETMEK GEREK: Altıok, santrallerin verimliliğini artırmak adına insanları gün içinde belirli saatlerde elektrik kullanmak yerine daha geniş saat dilimlerinde elektrik kullanmaya teşvik etmek gerektiğini belirtti
“BİR AKSA SAHİBİ OLABİLİRDİK”: Altıok, Kıb-Tek’in bu duruma gelmesindeki ana nedenleri sıralarken ilk sıraya tahsilat sorununu koyuyor. Kıb-Tek’in tüm alacaklarını tahsil etmesi durumunda AKSA’ya yapılan yatırım kadar bir santral sahibi olabileceğine vurgu yapıyor
İŞTE ÖNERİLER: Ekonomist Hasan Altıok, sorunların tespiti yanında Kıb-Tek’in bulunduğu çıkmazdan kurtulması adına bazı önerilerde de bulundu.
– Akıllı saat uygulamasına geçilmeli
– Tahsilat artırılmalı
– Peak-off peak şekliyle tarife çeşitlendirilmeli
– Önceden ödeme fırsatı sağlanmalı
– Kaçak kullanım önlenmeli
– Alacaklar takvimlendirilmeli
– Teknolojinin yenilenmesi ile ilgili halka bilgi verilmeli
Bertuğ TOPAL
Ekonomist Hasan Altıok, hükümet tarafından elektriğe yapılan %18 ile %29 arasındaki zammın Kıb-Tek’in kurtuluşu olmadığını kurumun zamla çözülemeyecek daha derin sıkıntılarının bulunduğunu ifade etti.
Altıok, ülke gündeminin ilk sırasına yerleşen elektrik zammı ve Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun içerisinde bulunduğu maddi krizi Havadis’e yorumladı.
Toplam üretim 305 megawatt
Altıok, Kıb-Tek, AKSA ve 1 megawattlık solarla beraber toplam kurulu kapasitenin 358 megawatt olduğunu söyleyerek üretilen elektriğin 305 megawatt olduğunu söyledi. Ülkenin elektrik ihtiyacı olarak ulaştığı en yüksek seviyenin 280 megawatt olduğunu belirten Altıok, bu verilerin Kıb-Tek’in yanında AKSA’ya da her şekilde ihtiyaç olunduğunu gösterdiğini söyledi.
Farklı fiyatlandırma yapılmalı
Santrallerin verimli kullanımı açısından bir peak (yoğun kullanım) saatlerinin off peak (yoğun kullanım olmayan) saatlere göre bir düzenleme yapılması gerektiğini ifade eden Altıok, yıl içerisinde bazı aylarda daha çok elektrik üretimi yapıldığını ve bu ayların özellikle ocak, şubat, temmuz ve ağustos ayları olduğunu belirtti.
Altıok şöyle konuştu:
“En az 90 megawatt sürekli elektrik üretmek gerekir. Bazı saatler Peak’deyiz ama genelde off-peak’teyiz.
Altıok, mevcut santrallerin toplam gücünün sadece %50’sini kullandıkları belirterek bunun elektriğe yapılan yatırımın %50’sini kullanmak anlamına geldiğini söyledi. Bu durumun talep dolayısıyla ortaya çıktığını da ifade eden Altıok, yaz aylarında ve kış aylarında yüksek seviyelere çıkıldığını bunun da diğer ülkelerdeki gibi peak saat ve off-peak saat uygulamasıyla farklı fiyatlandırma yapmanın gerekliliğini ortaya çıkardığını belirtti.
Saat dilimlerini genişletmek gerek
Altıok, santrallerin verimliliğini artırmak adına insanları gün içinde belirli saatlerde elektrik kullanmak yerine daha geniş saat dilimlerinde elektrik kullanmaya teşvik etmek gerektiğini belirtti. İnsanların elektrik kullanımını daha geniş saat dilimlerine yaymanın santralleri daha verimli kullanma adına gerekli olduğunu ifade eden Altıok, ülkenin peak saat ve off-peak saat uygulamasına geçmek için uygun olduğunu belirtti.
4 ana sebep var
Ekonomist Hasan Altıok, Kıb-Tek’teki sorunları ana nedenlerini 4 ana başlık altında toplanabileceğini ve bu sorunların aşılması halinde ülkedeki elektrik sorununun çözülebileceğine inandığını kaydetti.
Tahsilat sorunu
Altıok Kıb-Tek’in bu duruma gelmesindeki ana nedenleri sıralarken ilk sıraya tahsilat sorununu koyuyor. Kıb-Tek’in tüm alacaklarını tahsil etmesi durumunda AKSA’ya yapılan yatırım kadar bir santral sahibi olabileceğine vurgu yaptı
“Eğer Kıb-Tek tüm borçlarını zamanında tahsil etmiş olsaydı AKSA santrali kadar bir santral bizim olabilirdi” diyen Altıok, Kıb-Tek’in şu anda alacaklarını tahsil edemediği için elektriğin maliyetinin yüksek olduğunu da söyleyerek, şunları söyledi: “Para olmadığı için benzini 8 ay taksitle alıyoruz. 1.40 kuruş her kilowatt başına artış yapmak zorunda kalıyoruz. Verimsiz santrallerden dolayı daha fazla yakıt yakıyoruz. Kurumun kredi imkanı olacaktı. Borcu olmasaydı yeni santral kurulurdu.”
Sürekli bu zammı yapmak gerekecek
Zam yapmanın Kıb-Tek’in içerisinde bulunduğu duruma uzun süreli bir çözüm sağlamayacağını kaydeden Altıok, eğer ileriki dönemde Elektrik Kurumu için ciddi adımlar atılmaz ise bu zamların devam edeceğini vurguladı. Halka bu zammın sadece dövizden kaynaklanan bir zam olduğunu söylemelerini yanlış olduğunu ifade eden Altıok, halka sorunların nedenini ve çözüm önerileri sunulmadığı takdir halkın kendisini kandırılmış hissetmeye devam edeceğini söyledi.
Maliyeti artırıcı teknoloji kullanımı
Altıok, ikinci sorunun ise maliyeti artırıcı teknoloji kullanımı olduğunu vurguladı. Kıb-Tek’in santrallerinden dolayı bu durumun oluştuğunu kaydeden Altıok, sorunun Kıb-Tek’in kullandığı ve base load denilen iki tane 120 megawattlık buhar türbünü santrallerinin olduğunu söyleyerek, bu santrallerin yakıt maliyetlerinin çok yüksek olduğunu ve santrallerin verimsiz kullanıldığının altını çizdi. Altıok, “1 kw elektrik üretmek için yaktığı yakıt, dizel santrallerden çok daha yüksektir. Normalde üretilen elektrik yakıtı en az kullanan teknoloji olması gerekirken bizde tam tersidir. Burada ürettiğimiz elektrik en pahalı elektriktir. Yılda 8760 saat vardır. Bu 8760 saatte 90 megawatt en az üretmek zorundayız. Ağustos’ta bu rakam 300 megawatta çıkar” şeklinde konuştu.
Tarifeler artan yakıt fiyatlarına endekslenmiyor
Gıda, Tarım ve Enerji Bakanı Önder Sennaroğlu’nun geçtiğimiz günlerde zammı açıklamak adına yaptığı basın açıklamasında değindiği konunu tarifelere yapılan zammın artan yakıt fiyatları nedeniyle olduğunu söyleyen Altıok, bakanın yaptığı açıklamanın yanlış yöntemle yapıldığını söyledi. Yakıt fiyatlarının bunca zamandır yükseldiğini ancak hiçbir yönetim tarafından tarifeleri artan yakıt fiyatlarına göre endekslenmediğini ifade eden Altıok, sorunun bundan kaynaklandığını söyledi.
Tek tarifeden doğan yüksek üretim maliyeti
Altıok, şu an uygulanan tek tarife uygulamasıyla insanlara “istediğin saat kullan zaten ayni tarifeden fiyat uygulaması uygulanıyor” denildiğini aslında bu uygulamanın yanlış olduğunu belirterek şunları söyledi: “Peak saatlerde tarifeler daha yüksek olmalı ki insanlar kendini o peak saatlerden daha ucuz saatlere endekslesin. Dünyanın her yerinde bu uygulama yapılır. Ama sen dersen ki akşam da sabah da su ısıtıcısını yakarsan da bilinir ayni paradır insanlar bunu yapmaz. En pahalı elektrik peak saatte üretilen elektriktir. Biz ne kadar Peak’i aşağıya çekersek o kadar maliyeti indiririz.”
