Dünya Kadınlar Satranç Şampiyonası hakemlerinden Shohreh Bayat, Çin’in Şanghay kentindeki turnuvada başörtüsünü boynuna doladığı fotoğraflarının yayımlanmasından sonra gözaltına alınabileceği endişesiyle ülkesine dönemediğini söyledi.
İran Satranç Federasyonu’nun özür dilemesi gerektiğine yönelik talebini reddeden Bayat, tepkilerin ardından turnuvanın ikinci ayağı Vladivostok’ta, “Artık kaybedecek bir şeyim yok” diyerek başörtüsü takmadı.
Bayat, “Bu çok zor bir karar. Çok üzülüyorum. Çünkü ailemi özleyeceğim. Fırsatım olsa, tabii ki ülkeme dönmek isterim. Ama şimdi ne olacağını bilmiyorum” dedi.
BBC’nin sorularını yanıtlayan Bayat, “Cep telefonumu açtığımda her yerde [İran medyası] fotoğraflarımı gördüm. Başörtüsü takmadığımı ve başörtüsünü protesto ettiğimi iddia ediyorlardı. Oysa başörtüsü takıyordum” dedi.
Bayat, kuralları onaylamamasına rağmen her uluslararası turnuvada başörtüsü taktığını belirterek “İnançlarıma aykırı. İnsanların istedikleri gibi giyinme hakları olmalı. Bu size dayatılmamalı. İran’da kurallara uyuyordum. Çünkü İran’da yaşıyorum ve başka seçeneğim yoktu”.
32 yaşındaki Bayat, dünyanın az sayıdaki satranç kadın baş hakeminden biri. Asya’nın da tek kadın baş hakemi.
‘Özür yazısı’
İran medyasının yer verdiği ve Şanghay’da çekilen fotoğraflarda Bayat’ın başörtüsü saçlarının üzerinde değil omuzlarındaydı. Aynı gün çekilen başka fotoğraflarda Bayat’ın -saçlarının bir kısmı açıkta olsa da – başörtüsü taktığı görülüyor.
Fotoğrafların yayımlanmasından sonra İran Satranç Federasyonu’nun tepkilere yanıt olarak kendisinden “bir şeyler yazmasını” istediğini belirten Bayat, bunu “bir özür ve başörtüsü yasağını savunma talebi” olarak gördüğü için reddettiğini belirtti.
İran’daki ailesinin yanına dönmenin çok riskli olduğunu ifade eden Bayat, şöyle devam etti: “İran’da başörtüsü yüzünden hapiste olan birçok insan var. Çok ciddi bir mesele. Belki beni başkalarına karşı bir örnek olarak kullanacaklardı.”
‘İran Satranç Federasyonu baskı altında’
Uluslararası Satranç Federasyonu (FIDE) tartışmalarda sessiz kaldı.
Ancak FIDE’nin başkan yardımcısı, İngiliz büyük usta Nigel Short, Twitter’da yayımladığı bir fotoğrafta Bayat’ın baş hakem olarak sergilediği performansı övdü.
İran Satranç Federasyonu’ndan ülkesine güvenli bir şekilde dönebileceğini garanti eden bir mektup yazmasını istediğini ancak bu talebinin reddedildiğini belirten Bayat, federasyonun “yukarıdan baskı altında olduğuna” inanıyor. İran’ın bugüne kadar Olimpiyatlar’da madalya kazanan tek kadın sporcusu olan Kimya Alizade de hafta sonunda ülkesini terk ettiğini açıklamıştı.
21 yaşındaki tekvandocu, Instagram hesabından yaptığı açıklamada “İkiyüzlülüğün, yalanların, adaletsizliğin ve dalkavukluğun parçası olmak istemiyorum. İranlı yetkililer, ‘Bir kadın için bacaklarını esnetmek iffetli bir davranış değil’ diyerek beni küçük düşürüyorlardı” dedi.
Kimya Alizade 2016 Rio Olimpiyatları’nda 57 kilogramda bronz madalya kazanmıştı.
Başörtüsü tartışmasının başarısını gölgelediğini vurgulayan Shohreh Bayat, “Daha önce hiçbir İranlı bir kadın, böyle yüksek seviyedeki bir turnuvada görev almadı. Ama onlar için en önemli şey yaptıklarım değil, başörtüm” diye konuştu.
