Bir zamanlar Osmanlının adada muhassılı olan Bekir Paşa, adı ile anılan su kemerlerini kendi kişisel bütçesinden yaptırmıştı.
Larnaka’da susuzluk çeken ahaliye acıyan Paşa, su kemerleri vasıtası ile Lefkoşa’dan Larnaka’ya su taşınmasını sağlamıştı.
Aynı şekilde Lefkoşa’nın içinde köşede bucakta atıl bir şekilde duran çeşmeler hayırsever kişiler tarafından yaptırılmıştır.
Kıbrıslı muhasıllardan Ali Ruhi Efendi bunlara örnektir…
…
Osmanlı fethettiği toprakları “sömürge” zihniyeti ile yönetmiş, koyduğu ağır vergilerle beytülmal’a para aktarmıştır.
Bu vergiler yüzünden de adada sürekli tedirginlikler ve isyanlar yaşanmıştır.
Büyük Han gibi yapıların dışında yapılan anlamlı eser sayısı çok azdır…
…
Camilere gelince,
Şimdi her yere dikilen arabik camilerin dışında kalan ve kültürel değerleri yüksek olan en görkemli camiler “dönme”dir, yani kiliseden dönme.
Mağusa’daki St. Nicholas, Lefkoşa’daki Aya Sofya camileri gibi.
Her iki katedral de Lüzinyanlar döneminde inşa edilmiştir.
Bu her iki yapı yerli yabancı bütün turistlerin “rota”ları arasındadır…
…
“Altertanif Bir Rota: Vakıf Şehir Lefkoşa” adı altında bir proje yürürlüğe kondu…
…
Vakıf şehir de ne demek?
…
O ŞEHER’dir…
Ne Sarayönü adı sökülüp atılabilmiştir,
Ne Girne Kapısı,
Ne Ayasofya Camisi.
Ahali yüzyıllardır böyle bellemiştir.
Lefkoşa’ya başka anlamlar yüklemenin, ona başka ve hatta “dini” anlamlar katmanın ya da “Osmanlılık” vesveseleri içinde rota çizmenin gereği yoktur.
Rota buysa, bu rota yanlıştır…
…
Vakıfların elbette Kıbrıs Türk toplumu açısından yeri ve önemi büyüktür ve tarihseldir.
Vakıflara ait varlıkların da “mamur” edilmesi tabii ki makuldür hatta şarttır, üstelik geç de kalınmıştır…
…
Rota şeherdir ve 2 bin yıllık rota da budur…
…
Şeher dedikleri, Lüzinyan, Venedik, Osmanlı ve İngiliz eserlerinin,
Yani cami, kilise, sokak çeşmeleri, hanlar, hamamlar, yatırlar ve daracık sokakların, geniş avlulu, taş havuzlu, cumbalı köşklü, kerpiçten ve sarı taştan evlerin ve Lüzianyanlara kadar uzanan Arasta’nın, ve bütün çarşıların birleştiği Bandabuliya’nın, ve orada nişanı konan “Sıfır Noktası” ile Venediklilerden kalma 11 burçtan ibaret surların ve onun içinde gelip geçen hayatların toplamıdır…
…
Rota budur bayım!
Şeherdir.
İhora…
…
Rota, şeheri şeher yapanların hikayesidir.
Çorniklere, Osman Gezerlere, Beceriklilere ve Altıparmaklara, Ahmet Rasimlere, Haşmet Muzaffer Gürkanlara, Hizber Hikmetağalar’a, Dr. Küçüklere, Guşolara, Paraşütlere, Ali Dayılara, Küçük Aysellere, Talat ve Rifatlara, Galadarilere, İsmetlere ve nicelerine,
Daha gerilere gidersek Lokman Hekimlere, Filozof Necmi Sagıp Bodamyalızadelere, Remzi Okanlara, Jon Rifatlara, Necati Özkanlara giden yoldur rota…
…
Rota budur.
İstesen de değiştiremezsin…
…
“Vakıf şehir Lefkoşa” da nereden çıktı?
Nedir aklınızdaki?
…
2 bin yıldır tek bir rota var,
O da ŞEHER’dir!
