Bazı meslekler vardır ki ‘vicdan’ en önemli ve en önde gelen kriterdir. Öğretmenlik de o mesleklerden bir tanesidir. Hangi eğitim akımı, kuram, teori uygulamaya konsa da öğretmenin vicdanından daha önemli olmaz. Bu nedenledir ki hiçbir meslek de ‘öğretmenlikten’ kadar hassas olamaz.
Vicdan TDK’da ‘Kişiyi kendi davranışları hakkında bir yargıda bulunmaya iten, kişinin kendi ahlak değerleri üzerine dolaysız ve kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan güç’ olarak tanımlanır. Öğretmenin öğrencilerine yönelik yaptığı tüm davranışlarında yapmış olduğu yargılamadır.
Akademik, sosyal ve duygusal gelişimleri için, öğrencilere yönelik yapmış olduğu tüm davranışlarını ahlaki açıdan ve kendiliğinden yargılamasıdır. Başka bir dış motive ya da zorlamaya ihtiyaç duymadan ‘Ben ne yaptım?’ sorusuna verdiği yanıttır, öğretmen vicdanı.
Eğitim var oldukça öğretmen vicdanı her eğitimsel girdinin en tepe noktasında olacaktır. Ne bilgisayar, ne internet, ne de bir teori öğretmen vicdanından daha etkili değildir. Her eğitim girdisi öğretmen vicdanı kadar etkili olacaktır. Diğer bir deyişle her girdi öğretmenin vicdanından geçerek, öğrencilerin başarıları üzerinden etkili olur. Vicdan kendisinin öğrencilerin başarısında kontrol edilemeyen ‘ara değişken’ olarak gösterir.
Öğretmen vicdanından güç alır. En donanımlı sınıf, en mükemmel araç-gereçten de önemlidir öğretmenin vicdanı. Vicdan gece yastığa başını koyunca rahat olmaktan daha da ötedir.
Vicdan öğretmenin bir çocuğa bakışında, jest ve mimiklerindedir. Kuramlar, teoriler, felsefik ya da eğitim akımlarında değildir. Öğretmenin vicdanı anne-babanın vicdanından öte bir duygudur. Anne-babanın vicdanı bir tane kişiliktedir ama öğretmenin yüzlerce kişiliktedir.
Kişilikler şekillenirken öğretmenin vicdanı rehber olur. Öğretmen vicdanı ‘baskı yapmamaktır’. Toplumsal değer ve normları zorla küçük ve yetişen yüreklere zorla kabul ettirmekten öte bir rehberdir. Öğretmen vicdanı ‘özgürlükçü’dür ve ‘sezgi’ye dayanır. Öğrencilerin istedikleri, kendi ilgi ve ihtiyaçlarına uygun değerlerin neler olduklarını onlara ‘sezdirecek’ müthiş bir rehberdir.
Aslında söylediklerinden çok öte bir kriterdir öğretmen vicdanı. Söylediklerinin ötesini öğrencilerine yaptıkları ile rehber olmaktır öğretmen vicdanı. Öğretmen vicdanı, bazen toplumsal değer ve normları zorla kabul ettirmek görevi olduğunu bilerek ‘siz bunların ötesini görün’ demektir öğretmen vicdanı.
Bunu sezdirebilmek için yol bulur öğretmen vicdanı. Yol da ‘yaptıkları’ ile rehber olmaktır. Öğrencilerine yaptıkları ile ‘aslında bunlar önemli değil ama görev nedeniyle toplumun istediklerini size zorla aktarıyorum’u sezdirebilmektir öğretmen vicdanı. Diyeceğim o ki öğretmen vicdanı çoğu durumda ‘gizlidir’ de.
Öğretmen bazen toplumsal değer ve normları istemeden öğrencilere ‘kabul ettirmek’ ve onlara karşı ‘olumu tutum’ kazanmaları için söylemde bulunmada gizli olarak kendini gösterir. Bu durumda da öğretmenin vicdanı öğretim sürecine dahil olur.
Öğretmen vicdanı bu baskıyı kaldırma. O durumda vicdan öğretmenin jest ve mimiklerinde hayat bulur. İşte onları okumak lazım. Öğretmenin jest ve mimiklerini okuyan öğrenciler, kendileri için önemli olan ilgi ve ihtiyaçların en doğru ve gerçekler olduğunu ‘sezgi’ yolu ile göreceklerdir.
Öğretmenlik işte bu noktada öğretmenin vicdanında ortaya çıkar. Öğrencilere doğru bilginin, gerçekliğin, ahlaklı davranışın, güzelliğin ne olduğunu öğretmen vicdanı yargısı ile jest ve mimiklerinde gösterir.
Pandemi nedeniyle öğretmenler öğretim sürecinde bilgisayarlardaydı ama vicdan yine ordaydı. Öğretmekle yükümlü oldukları derslerdeki hedefler doğrultusunda öğrencilerinin öğrenmesinde vicdanı kadar etkili oldular. Öğretmen vicdanı bilgisayardan ve internetten daha önemliydi.
Öğrencileri uzaktan birkaç cümle ile motive etmede öğretmen vicdanı rol oynadı. Onların öğrenmesi için elinden gelenin fazlası ile orada olmak, küçük birkaç kelime ile yüzyılda bir yaşanan olgudan öğrencilerinin yara almadan çıkmasında öğretmen vicdanı en önemliydi.
Hiçbir eğitim girdisi pandemi sürecinde ‘öğretmen vicdanı’ndan daha etkili değildi. ‘Öğrencilerin psikolojilerinde’ öğretmenin vicdanından çıkan birkaç sözün rahatlatıcılığının önüne geçecek başka bir değişken yok. Bu nedenle öğretmen vicdanı inanılmaz bir güvendir. Vicdanı ile süreci pozitif yöneten öğretmenleri saygı ile selamlıyoruz.
