Lefke’nin yakın geçmişini en iyi bilenlerden biri olan, yaşayan tarih Yusuf Kubilay ile geçtiğimiz hafta, çaşı merkezindeki dükkanının önünde bir araya gelerek Lefke’yi konuştuk…
Yusuf Kubilay, 1925 Bodamya / Dereliköy doğumlu. 91 yaşında… Çok sevdiği rahmetli eşi Refika Hanım ile evlenmesinin ardından, 1951 senesinde Lefke’ye yerleşti. Tahsin, Ayşe, Hülya Nazif isminde üç evladı ve dört torunu var. Yusuf Bey, 26 yaşından 91 yaşına kadar her gününü Lefke’de geçirdi. Ömrüne çok hatıralar sığdırdı. O anılar ki, hayali cihana değer…
Sohbetimiz esnasında, Yusuf Kubilay ile hem Lefke’yi hem de geçmişten günümüze ülkemizin geçirdiği badireleri ve geldiğimiz noktanın bu mu olması gerektiğini konuştuk. Hepimizin Yusuf amcamızın, söylediklerinden öğrenecekleri var. Giyimine meraklı Yusuf Kubilay, her gün traşını oluyor, gömleğini giyip, kravatını takıyor… Sohbetimizden geriye kalanları onun ağzından sizlerle paylaşıp, tarihe not düşmek istiyorum.
1951’DEN GÜNÜMÜZE 65 YILIK ESNAFIM
Evlilik dolayısıyla 1951 senesinde, Lefke’ye gelir gelmez ilk dükkanımı açtım. O dönemde, Kıbrıs İngiliz İdaresindeydi. Cyprus Mines Corporation (CMC)’nin en güçlü olduğu yıllardı. Lefke çok kalabalık bir kasaba hüviyetindeydi. İlk dükkanım kumaş mağazasıydı. Özellikler madencilere, arşınlık kumaş satıyordum. O yıllarda, terzilik çok rağbet gören bir alandı.
Her 15 günde bir “ödeme” denilen, madencilerin maaşlarını aldıkları güne denk gelen Cuma günleri çok büyük panayırlar kuruluyordu. Kıbrıs’ın her köşesinden esnaflar Lefke’ye geliyordu. Kumaşçı, ayakkabıcı, kebapçı gibi, sağlı sollu onlarca satıcı ürünlerini satıyordu. Aralarında, günümüzde çok iyi duruma gelmiş, şimdilerde çok meşhur olan isimler de vardı. Günümüzde Lefke içindeki festivallere gelen kalabalıkları gördükçe, eski ödeme günlerini hatırlıyorum. İlk senelerde, işlerim çok iyiydi ancak 1958’de Rumların Lefke’den ayrılmaları ile birlikte, işlerimde gerileme başladı. 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti kuruluşu, 1963’te yıkılışı derken… Toplum olarak, çalkantılı dönemler geçirdik. 1974 sonrasında dükkanımı hediyelik eşya ve ev eletlerinin ağırlıklı olarak satılan bir dükkana dönüştürdüm. Halen devam ediyorum… Doğdum doğalı esnafım. Piyasanın içindeyim. Çok şeyler görüp, yaşadım…
GEMİDE ÇOK İYİ TAYFAYIK AMA KAPTAN OLAMADIK
Memleketimiz çok güzel. Lefke de, Kıbrıs’ın en güzel yeri. Bir zamanlar 53 köyün merkeziydi. Posta, mahkeme, polis ve idari merkez Lefke’deydi. Bence Lefke’nin en güzel olduğu yıllar, İngiliz İdaresindeki dönemdi. Adalet ve kültür başkaydı. Halka, en fazla değer o dönemde verildi. Günümüzde, üniversite ve Şeyh Nazım faktörü olmasa, Lefke çok durgun bir hal alacak. Çarşı zayıf. Eskiden Lefke’de on bin nüfus yaşıyordu. Şimdilerde bu rakam dört bin dolaylarındadır. Lefke, tabiri cayizse otel olarak yatmadan yatmaya kullanılıyor.
Lefke’deki en eski CTP’lilerdenim. Ahmet Mithat Berberoğlu’nun ilk afişini dükkanıma ben astım. Afişin izi hala daha duvarda durur. Ama CTP, toplumumuzda hayal kırıklığı yaratmıştır. Partiye çok kırgınım. Genel anlamda ülkemizdeki memleket yönetimi çok kötü. Siyasete ve siyasetçiye güven kalmadı. Sancaktarlık zamanında bile bu kadar kötü değildik. İdareye güven yok. Kıbrıs Türkü için şunu söylemek istiyorum: “Gemide çok iyi tayfayık. Ama gemide kaptan olamadık. Kaptan olmayı becerebildiğimiz gün iyi yönde her şey değişecek.”
