Türkiye’de kur korumalı mevduat düzenlemesi yapıldıktan sonra bir süre yatay seyreden yabancı para fiyatları yeniden yükselişe geçti. Mayıs ayının başından beri yaklaşık yüzde 10 değer kazancı mevcut.
Yükseliş neden?
Öncelikle şunu belirtmem lazım. Döviz talebi değişik yöntemlere benzemiş olsa da güçlü bir biçimde devam ediyor. Türk lirası hesaplarından kur korumalı mevduata bile gelen mevduat aslında örtülü bir döviz talebidir. Döviz talebi güçlü seyrediyor ama döviz arzı piyasalarda yok. Daha ziyade TCMB rezervleri bunu karşılamaya çalışıyor ve 128 milyar dolar gibi bir müdahale oldu. Piyasalara döviz rezervleri yapılmış durum sınırlı talebi karşılamıyor. Giderek artan dış ticaret açığı da döviz talebi yaratıyor. Enflasyonun yüzde 75’e yükselmekte olduğu bir dönemde yabancı para fiyatlarının yükselmemesi Türk lirasının değer kaybı olmaması mümkün mü? Türkiye’de ÜFE yüzde 125’nin üzerine çıktı. Yabancı para fiyatları elbette yükselecek aksi takdirde dış ticaret açığı daha fazla artar.
Türkiye’nin CDS primi 740 baz puanla kabul edilebilen oran olan 300 baz puanın çok üzerinde ve kredi notu yatırım yapılabilir seviyesinin 3 basamak altında bunun sonucu olarak dış sermaye yatırımları çok gerilemiş dış borç bulma zorlaşmış. Bu durumda kur boşuna yükselmiyor. Kur korumalı mevduatında Türk lirasının değer kaybetmesinin önüne geçemediği ve KKM getirisinin kur değişiminden pek farklı olmadığını görüyoruz. Bu durumda Türk lirasının değer kaybının devam edeceği bütün indikasyonlarla ortaya çıkıyor.
Türkiye 1980’lere kadar sermaye hareketlerini kontrol altında tutardı. Sonra değişim başladı ve 1990 yılında konvertibiliteye geçti ve sermaye hareketlerini serbest bıraktı. Sermaye hareketlerinin serbestliği sabit döviz kuru ve bağımsız para politikası uygulaması aynı anda var olmaz. Yani eğer ülkede sermaye hareketleri serbestse döviz kuru ve faizi aynı anda kontrol edemezsiniz. Birini kontrol edecekseniz, diğerini serbest bırakmak lazım.
Yani eğer enflasyon yüksekse, sermaye hareketleri de serbestse ve faiz enflasyonun altında kurda gerçek değerinin altındaysa sermaye yurt dışına kaçar ve sizin sermaye açığınız doğar ve döviz fiyatları yükselir.
Maalesef Türkiye’de ne sermaye hareketlerinin serbestliği ne sabit döviz kuru ve bağımsız MB ne de bağımsız para politikası vardır. Bankalara düşük döviz mevduat faizi uygulayın diye baskı yapmak, döviz transferi için döviz almak isteyenlere %5 gibi yüksek bir komisyon uygulamak sermaye hareketlerini kısıtlayıcı engellerdir.
Bu durumda Türkiye’de faizi de kuruda kontrol altında tutmak mümkün değil.
