Dünyada binlerce kişinin ölümüne neden olan Sıtma mikrobu Kıbrıs’ta ilk kez 1930’lu yıllarda Lefke’de görüldü. Sıtma bölgede çoğu çocuk birçok insanın canını aldı. İngiliz sömürge yönetimi çareyi aşıda buldu anca aşılı ve aşısız çocuklar karışınca, aşılılar damgalandı
Tarihteki en ölümcül hastalıklardan biri olan ve kitleler halinde ölüme sebep olan Sıtma ( Malarya-Malaria ) Hastalığı, Kıbrıs’ta ilk kez 1930’lu yıllarda Lefke’de görüldü.
“Malarya” olarak da bilinen Sıtma Hastalığı’na yakalanan birçok kişi o yıllarda yaşamını yitirdi.
Hastalığın yaygınlaşması üzerine İngiliz İdaresi, Sıtma mikrobunu insandan insana taşıyan sivrisinek popülasyonunun azalması için bölgedeki bataklıkları kuruttu, sağlık ekipleri, bölgede yaşayan ve henüz mikrobu taşımayan herkese aşı yaptı. Aşı yapılan her bireyin kürek kemiğine de o kişinin aşılandığını tespit edebilmek için kalcı boya ile iki mavi nokta koydu.
Aşılandığı dönemde çocuk olan birçok kişi, sırtındaki küçük mavi noktaların ne olduğunu yıllar sonra öğrendi.
Lefke’de 88 yıl önce yaşanan olayın tanıkları Havadis’e konuştu.
Dağtaş: Kardeşim Malarya hastalığı sebebi ile öldü
Lefke’de ikamet eden 70 yaşındaki Cemal Dağtaş, kendisinde bu işaretlerin olmadığını, ancak annesinin ve teyzesinin sırtında ben gibi iki adet nokta şeklinde mavi renkte işaret olduğunu söyledi.
Dağtaş, bir gün merak edip annesine ve teyzesine sırtlarındaki işareti sorduğunu söylediğinde ise o işaretlerin Sıtma aşısı yapılan herkeste bulunduğunu öğrendiğini anlattı.
Dağtaş şunları söyledi: “Annem ve teyzeme bir gün sırtlarındaki iki mavi nokta şeklindeki işaretin ne olduğunu sordum. Annem ve teyzem, Gemikonağı, Yeşiyurt ve Lefke’nin bazı yerlerinin bataklık olduğunu ve bataklıkta üreyen sivrisineklerin Malarya hastalığı mikrobunu taşıdığını söylediler. Annem, o dönem bölgede yaşayan insanların bu hastalığa yakalanmalarını önlemek maksadı ile aşılandığını, aşı yapılan kişilere bu işaretlerin konduğunu anlattı. Annem ve teyzemden öğrendiğim bilgiye göre, İngiliz İdaresi, mikrobun yayılmaması önlemek maksadı ile o dönem, bu sineklerin ürediği bataklıkları da kurutmuş. Bataklık olan yerlere efkalüftüs ağaçları dikilmiş.”
Sıtma mikrobunun ölümcül olduğunu ifade eden Cemal Dağtaş, hatta kardeşinin henüz 6 yaşında iken Malarya hastalığından vefat ettiğini kaydetti.
Kayımbaşıoğlu: Yıllar sonra öğrendim
Lefkeli 84 yaşındaki Akşit Kayımbaşıoğlu ise kendisinde de bu işaretten olduğunu söyledi.
Kayımbaşıoğlu, “Ben henüz çok küçükken aşılanmışım. Büyüyünce anneme sırtımdaki iki mavi noktanın ne olduğunu sorduğumda, bu işaretlerin Malarya hastalığına karşı aşı yapılan her insanda olduğunu öğrendim. Bizim yaşlardaki insanlarda bu işaretlerden herkesin var olduğunu biliyorum. Bu aşının da o dönemde mecburi olarak her insana yapıldığını tahmin ediyorum” dedi.
Sıtma ( Malarya-Malaria ) hastalığı nedir?
Sıtma, hastalık yapıcı bir grup parazit olan plazmodiumların, dişi anofel sivrisinekleriyle insanlara bulaşmasıyla yayılan ateşli bir hastalıktır. Hastalığın en bariz belirtisi olan titremeyle yükselen ateş plazmodiumun çeşidine göre değişik fasılalarla olur. Enfeksiyonun kaynağı genellikle hasta bir şahıs veya belirtisiz bir taşıyıcıdır. Sıtma, sivrisineklerle bulaştığı gibi, hastalıklı kan nakilleriyle veya bulaşık şırıngalarla da geçebilir.
Gürsel KARAGÖZLÜ
