Amerika Başkan Yardımcısı Biden’ın Kıbrıs ziyareti sırasında Cumhurbaşkanı Anastasiadis’in Maraş’ın iadesi önerisini hayata geçirmek için çok uğraştığını fakat başarılı olamadığını öğrendik. Biden’ın ziyareti sonunda kapsamlı çözümün öncelik olduğunu vurgulaması ve müzakere sürecinin hızlandırılıp yoğunlaştırılacağının açıklanması ne kadar sevindirici gelişmeler ise Maraş’ın iadesi konusunda başarısız olması da en az o kadar sevindirici.
* * *
Kıbrıs Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Kasoulides’in cuma günü yaptığı açıklamadan, Anastasiadis’in öneri paketinde, Kıbrıslı Rumların sadece Maraş’ın yeniden inşa edilip iadesini değil, aynı zamanda Türkiye deniz ve hava limanlarının da kendilerine açılmasını talep ettiklerini öğreniyoruz. Bunların karşılığında ise Anastasiadis iki şey vermeyi önermiş: (1) Mağusa Limanı’nın Avrupa Birliği gözetiminde uluslararası ticarete açılması; (2) Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne katılım görüşmelerindeki Rum vetosunun kaldırılması.
* * *
Paketin özünü teşkil eden Maraş’ın iadesi ve Kıbrıs bandıralı gemi ve uçakların Türkiye limanlarına girebilmesi nasıl güven artırıcı önlem diye lanse edilir anlayamıyorum. Daha doğrusu, bana göre, iddia edilenin aksine, hem Maraş’ın iadesi hem de gemilerin Türkiye limanlarına girebilmesi tamamen ekonomik talepler. Üstelik bu talepler Kıbrıslı Rumların tümünün ekonomik çıkarlarını ileriye götürecek cinsten talepler değil. Bunlar sadece taşımacılık işleriyle uğraşan Kıbrıslı Rum gemi sahiplerinin ve Maraş bölgesinde mal sahibi olan az sayıdaki insanın ekonomik çıkarlarını ileriye götürecek. Bu iki talebin gerçekleşmesinin Omorfo’da, Girne’de ve Karpaz’da malını bırakmış olan Kıbrıslı Rumlara hiçbir faydası olmaz. Hatta Maraş dışında kuzeyde mallarını bırakmış olan insanlar arasında, bırakınız güven artırmayı, dargınlık ve kızgınlık bile yaratabilir.
* * *
Kıbrıs Cumhuriyeti’nde yasama ve yürütmeyi elinde tutanlar üstünde nüfuz sahibi olan küçük ve iyi örgütlenmiş Kıbrıslı Rum özel çıkar guruplarının kendi ekonomik çıkarlarını ileriye götürmek için uğraşmasını yadırgamam. Fakat Anastasiadis’in öneri paketini güven artırıcı önlem olarak görenleri ve bunun Kıbrıslı Rum toplumunu kapsamlı bir çözüme ulaşmaya teşvik edeceğini bekleyenleri yadırgarım. Böylesi paketleri uygulamaya koymak olsa olsa var olan düzenin kalıcılığını sağlar. Bu da Kıbrıslı Türklerin içinde bulundukları patikadan çıkmaları ve uluslararası hukukun kapsam alanına girmelerini geciktirmekten başka hiçbir şeye yaramaz. İşte bu yüzden Biden’ın kapsamlı çözümün öncelik olduğunu vurgulaması ve müzakere sürecinin hızlandırılıp yoğunlaştırılacağının açıklanması kadar Maraş’ın iadesi önerisinin hayata geçirilmesini sağlayamaması da iyi oldu.
* * *
