KKTC’de haziran ayı enflasyonu % 1.27, geçen Aralık ayına göre 6 aylık % 7.57, yıllık enflasyon ise % 24.69 oldu. Geçen Mayıs ayı yıllık ortalaması %26.75’2 göre, %2.06 bir düşüş var. Geçen ay Aralık 2018’e göre ise, 5 aylık % %6.22’den, Haziran enflasyonu ile bu ay %7.57 oldu.
Bu arada Hp ödeneğinin %2 kesilmesi genelde toplumun büyük bir kesimini ilgilendirdiği cihetle fazla bir maliyet getirmediği halde kesinti kararı, aslında 7.7 milyarTL’lik bir bütçe hacmi içinde bu kategorideki dar ve orta direk grubu üzerinden yapılacak bütçe tasarruf miktarının azlığına göre bu pahalılıkta moral açıdan yarattığı olumsuz yankı kanaatime göre değmedi. Bu kadar kayıt dışı gelir varken, keşke kayıt altına alınamayan aşırı kazançlardan gelir sağlansa daha adil olurdu. Örneğin Kurumlar Vergisi oranının toplam gelirler içindeki payı iş hacmi ve kazanç artmakta olduğu halde, bu kategori vergiler gittikçe azalmaktadır.
Bütçe hacmini dar ve orta kesim üzerinden daraltmak yerine vergi kapsamı dışındaki gelirleri arttırmak, sosyal devlet ve yatırımlar ve mal-hizmet üreten sektörlerin teşvikleri için daha yararlı ve adil olacağına inanırım. Kayıt dışılığın yarattığı gelir uçurumu da azaltılmış olur. Suç oranlarını azaltır.
Türkiye’de de yıllık enflasyon Haziran’da % 0.03 ve yıllık % 15.72 oldu. Geçen ay yıllık % 18.71’den 3 puan kadar düştü. Özellikle yaz ayları dolayısıyla işlenmemiş gıdalarda ve sebze ve meyvelerde fiyatlar oldukça düştü. KKTC’de yiyecek fiyatları daha yüksek, dolayısıyla genelde 2018-2019 yılı enflasyon oranı Türkiye enflasyonu ile % 9 farkla devam etti.
Enflasyonun 2019 yılı sonunda TCMB tahminlerine göre yıllık %14.6 olacağı öngörülüyor. Yabancı derecelendirme kuruluşlarının bazıları da %14’leri gösteriyor.
Enflasyonun düşme eğilimine girmesi faizleri de gündeme getirdi ve TCMB’nın bu yıl 4 defa faiz indirimine gidebileceği tahmin ediliyor. Esasen bankalar şimdiden TL faizlerini düşürdü. Ancak dövize göre getirisi daha fazla oldu. Enflasyon düşme eğiliminde devam ederse, faizlerin düşüşe geçeceği öngörüleri doğru orantılı olacak. Çünkü şimdi döviz kurları da düşme eğiliminde ve bu eğilimde stabil bir görüntü çiziyor. Şartların olumluya gitmesi ihtimalleri devam ederse bu yıl daha düşük enflasyon ve faiz uygulaması üretime de olumlu yansır.
Bu yıl TL/ dolarda 6 aylık % 4.2, yıllık (Haziran2018-2019)% 21, Euro’da 6 aylık %3, yıllık %16, sterling’de 6 aylık %2.8, yıllık % 16.6 değer kazandı. En yüksek getiri altında ve TL’de oldu..Kur düşüşlerine göre maalesef genel olarak fiyatlarda orantılı bir düşme yok. Özellikle bu yıl ve geçen aydan itibaren de devamlı geçerli dövizlerde TL karşısında devamlı düşüş söz konusudur. Bu yıl Türkiye’de ihracatın artması, ithalatın azalması, enerji fiyatlarındaki düşüş, yabancı turistlerin son yaz aylarında getirilerinin de, döviz ihtiyacı açısından olumlu bir sonuç doğurmasına yardımcı oldu. Cari açık da oldukça düştü. (12 aylık 8milyar$) Geçen gün ihracatçılar Birliği başkanı bu yıl ihracatın 182 milyar$’a çıkacağını ifade etti. Geçen yıl 170 mlyr$ idi. Türkiye’nin en yüksek pazarı AB pazarı. Ancak bu yıl AB pazarları yeni anlaşmalarla ticaret alanını başka ülkelerle de genişlettiği için bir miktar alışlarında az da olsa azalma olduğu cihetle başka pazarlara da ihtiyaç olacak..
Türkiye’de ekonomik ve mali nedenler yanında Siyasi istikrar konusu da etkisini devam ettirirse enflasyonun % 12’lere inmesi bile olası görülmektedir. Çünkü ilk 6 ayda Aralık 2018’e göre Türkiye’de Haziran sonu itibariyle enflasyon oranı% 5’lerde seyretti. Tabii bu uygulanacak para-faiz ve fiyat politikalarına, ekonomi politikalarına bağlı olacak. Dışa bağımlılığın azaltılması gibi temel reformların başlatılacağı yetkililerce ifade edilmektedir. Bu alanda enflasyonun ve fiyat istikrarının önemine binaen Kamu Gelirleri artışında enflasyonu körükleyecek kararlardan yani Dolaylı vergilerden kaçınmak şarttır. Çünkü Dolaylı vergiler otomatik olarak fiyatlara ve dolayısıyla enflasyona olumsuz yansır. KKTC’de de buna çok dikkat edilmesi gerekir.
Faiz indirimleri genelde bu yıl dünyada enflasyon düşüklüğü olan gelişmiş ülkelerde yaygın uygulanacağı belli oldu. ABD faizleri bir miktar düşürdü. Şimdi de 10 yıllık tahvil faizlerini ¼ oranında azalttı.
G-20 Toplantısı kararları
G-20 Toplantısı öncesinde dünya kamuoyunda Çin-ABD arasındaki ticaret gerginliklerinin nereye varacağı merak konusu idi, çünkü gelişmekte olan ülkelere zararı daha fazla büyüyerek yansıyacaktı. Ancak korkulan olmadı. ABD gümrük vergisi almadığı 300 milyar$’lık mala ek gümrük koymayacağını, buna karşılık Çin’in de hemen ABD tarım ürünleri alımı yapacağı ve ticaret müzakerelerinin devam edeceği açıklandı.
Türkiye açısından da Trump’ın toplantı öncesinde S-400’ler konusunda Türkiye’ye verdiği sert beyanatlar ve yaptırım tehditlerinin nasıl sonuçlanacağı ile Türkiye-ABD ticaretinde ABD’nin gümrük konusundaki yeni engellerle ile ilgili tutumu ve Suriye’deki farklı görüşler merak edilmekte idi. Sonuçta Türkiye –ABD Liderleri Sayın Erdoğan-Trump ikili görüşmeleri sonucunda sürpriz olumlu beyanatlar verildi ABD Başkanı Trump Türkiye’yi S-400’lerin alımı konusunda haklı bulduğunu beyan etti ve Türkiye hakkında olumlu konuşmasına ilaveten, eski ABD başkanı Obama’nın Türkiye’ye karşı hatalı olduğu yönündeki görüşlerini de açıklaması, kayda değer değişiklik olarak karşılandı. Trump, Türkiye-ABD arasında stratejik ortaklıktan da bahsederek hatta vurgu yaparak Türkiye-ABD ticaret hacminin 75 milyar$’a çıkarılmasını söyledi.
Bu arada THY’nin bu toplantı esnasında yapılan görüşmelerde 100 Boeing uçak alacağı haberleri için de, Türkiye yetkilileri tarafından bu siparişin yeni olmadığı, aylar öncesinden resmen sipariş verilen ve 2024’e kadar alınacak bir proje olduğu açıklandı.Yani verilen bir taviz yok. Dolayısıyla ABD Başkanı Trump’ın Türkiye ile olan ilişkileri, Türkiye’nin kararlılığı karşısında, bozma niyetinden vazgeçtiği ve iyi ilişkilerin geliştirilmesine yönlendiği anlaşılmaktadır. Şimdilik görünen bu.
Bu toplantıda ikili görüşmeler ve sorunlar daha çok yer aldı. Kayda değer bir gelişme de Rusya ile Suudilerin anlaşması ve OPEC kararlarında söz sahipliliğini güçlendirmesi oldu. Petrol piyasasına yön vermede daha önce başlatılan görüşmeler bu toplantıda devam etti.
G- 20 Toplantısı özet Genel kararları;
- Küresel sorunlara işaret edilerek müşterek ve ortak çaba oluşturmak, çevre sorunları,
- Önceki Yönetimlerin çalışmalarının üzerine eşitsizliğe işaret edilerek erdemli bir büyüme döngüsü oluşturmak,
- Kapsayıcılığın geliştirilmesi ve bireylerin tüm potansiyellerini kullanabileceği bir toplumu gerçekleştirmek için G-20 ülkelerinin ortak çaba harcayacakları, gibi her toplantı sonrasında değinilen genel küresel sorunlar, dile getirildi.
Ancak her toplantıda bütün bu temennilere karşın dünyada gelir dağılımında çok daha fazla bozulma, açlık, çevre sorunları, silahlanmadan, savaşlardan, aşırı materyalist politikalardan, menfaatlerin çok farklılaştırılmasından kaynaklanan sorunlar gittikçe dünyada daha da büyümekte ve zengin ülkeler daha çok menfaat için fakir ve güçsüz ülkeleri daha çok istismar etmekte, göçmen sorunları da gittikçe dünyaya daha vahim ve insanlık dışı yöntemlerle yayılmaktadır ne yazık ki.
Keşke her toplantı sonucunda yazdıkları kararlar doğrultusunda ‘Küresel sorunlara elbirliği ile ve ortaklaşa çözüm yolları’ bulunsa ve dünya halkları da daha mutlu ve huzurlu olsa..
