İş adamıyla, küçük esnafla, tüketiciyle konuştuğumuzda ekonomiye güven duyulmadığını ve/veya duyulan güvenin azaldığını hissedebiliyoruz. Bunu somut rakamlarla ortaya koymak mümkün değildir. Çünkü Devlet Planlama Örgütümüz henüz güven endekslerini ölçme kabiliyetine gelebilmiş değildir. Umuyorum ve diliyorum ki 2016 yılında OVP çalışmasını başardığı gibi güven endekslerini de ölçme başarısını görürüz. Fakat insan dışarıdan da bilimsel çalışma yapmadan bu ölçümleri yapabiliyor.
Dıştan yapmış olduğum meraki araştırmamda ve de hissettiklerimin sonucunda
• Tüketici güven endeksi ve
• Reel kesim güven endeksi gibi ekonomiye güven duyulup duyulmadığını belirten endekslerden bazıları olan bu endekslerde azalma olduğudur. Bu durumun bugünkü de-fecto durumdan kaynaklandığını söylememiz çok mümkün değildir. Kalitesiz ürün satışı kamunun yatırım yapma kabiliyetinin olmayışı borç stokunun yüksek olması yanında eriyen satın alma gücünün ve Reel kesimin yatırım yapamamasının sonucudur güven kayıpları.
Ekonomiye güvenin azalmasının diğer nedenleri
1. Ekonomik göstergeler bozuk, düzelme gözlemlenmiyor.
2. Büyüme global ekonomiye paralel düşük potansiyelli.
3. İşsizlik oranı gizli işsizlikle beraber yüksek .
4. İhracat çok düşük düzeyde.
5. Reel faizler yüksek.
6. Kamu borç yükü dön dürülmez düzeyde
7. Yerel yönetimlerin SSD ve İHS’na olan borçları döndürülemiyor.
8. Türk Lirası diğer Dolar,Euro ve Sterlin’e karşı değer kaybı içinde Türk Lirası zaman zaman biraz toparlanır gözükse de orta vadede değer kaybı sürüyor.
Ben bu konuların içinde güven endekslerini en fazla etkileyen göstergelerin Döviz Kurları ve Satın Alma Gücü olduğunu düşünüyorum.
İş âlemine “ Sizi kur artışı dışında en çok ne etkiler ?” diye sorarsanız yanıt kur artışı olur. Dövizle hiç ilgisi olmayan yoldan geçen adama sorsanız Sterlin’in çok fazla arttığından şikâyet edecektir. Çünkü bu artış günlük yaşamı etkiliyor. Aynı adam almış olduğu maaşla artık geçinmekte zorluk çektiğini çünkü hayatın pahalı olduğunu söylüyor.
İş âlemi ise genel ekonomik durumdan, ekonomi politikalarından ve bürokratik zorluklardan yakınıyor. Bu günkü ortamda yüksek döviz kuru, yüksek faiz, kamu yatırımının kabiliyetsizliğinde güvenin oluşturulması oldukça zor görünüyor.
2015 yılını savrula savrula geçiriyoruz. Ne yolun gideceği yerleri ne de sonunu görmek mümkün olmadı. Birçok belirsizliklerle inişli, çıkışlı, virajlı bir yılı bitiriyoruz. Bu yıl hepimiz fakirleştik. Belirsizlikler hiç bitmedi. Dövizlerin değeri sürekli arttı. FED faiz artıracak artırmayacak belirsizliği, çin ekonomisindeki durgunluk. Emtia fiyatlarındaki düşüşün gelişmekte olan ekonomilere yarattığı sıkıntılar. 2015 sarsıntılarını iliklerimize kadar hissettik.
Bu sarsıntılardan KKTC ekonomisi de büyük ölçüde etkilendi. Türkiye’nin yukarıda bahsettiğim etmenlerden ve dışa bağımlılığından dolayı yükselen döviz kurları bizi Türk Lirası kullanmamızdan dolayı fazlasıyla etkiledi. Hatta Türkiye’yi etkilediğinden daha çok etki altında kaldık. Halen dolar ku-uru 2.88 Türk Lirası dolayında bulunuyor.
2015 yılı böyle bitiyor. 2016 yılı nasıl olacak?
Reel Sektörle ve de yoldaki insanlarla konuştuğumuz zaman 2016 yılında değişen bir şeyin olmayacağını, 2016 yılının da diğer yıllardan farklı bir yıl olmayacağını yani beklenti içinde olmadıklarını belirtiyorlar. İktisatçılar gibi gerçekleri görüyorlar. Bende aynı kanaatteyim. İnişli çıkışlı bir yıl olmaya aday 2016.
