Belki hiç keşfedilmeyen şey insanın kendisidir.
İnsan birçok şeyi keşfederken kendisini keşfediyor olabilir.
Düşünüyor, konuşuyor diye yığınla sözcük ayaklarına dolanmıyor mu sanki, ve sanki bütün kelimeler keşfedilmiş mi? Bütün kelimeleri keşfetmiş gibi davranmak gelecekte oluşacak düşünceleri rahatsız etmez mi? Onlar insanın önünde-ilerisinde-geleceğinde duruyor nasıl olsa.
Açıklanmayan veya henüz kelimeleri bulunmayan düşüncelerin peşine düşülebilir ama nihayetinde bilinmeyen, açıklanmayan bir düşüncenin önünde durmak belki de bir uçurumun başında durmak gibidir.
Bilinmeyen düşüncelerin kıyısında yaşamak bugünün cahilliğidir…
…
Bir insanın bir insana, insanlara veya herhangi bir şeye “bakış” ı üzerinde duralım.
Bakıştan bakışa fark vardır.
Bir bakışta çok kelimeler olabilir, o bakıştan çok şeyler anlaşılabilir; sevinç, hüzün, öfke, neşe… Çok şey anlaşılabilir, kelimeler olmadan, herhangi bir konuşma olmadan sadece bir bakıştan.
Hiçbir şey anlaşılmayabilir de.
Bu gibi bakışlara “boş bakmak” denmez“ mi?
Bir bakış nasıl “boş” olur; kelimesiz, anlamsız?
Bir bakış herhangi bir düşünceyi kullanmadan bakıyorsa boş bakıyor demektir, ya da herhangi bir hissiyata dayanmadan atılan bir bakış boş bakmaktır.
Bir bakışta eleştirisel veya yadırgayıcı anlam yüklenmesi nedir?
O bakış sahibinin elde ettiği bütün düşüncelerin toplamından kaynaklanıyor olmalı.
Bazan yanlış bir bakış atılması bundandır!
…
Hayır! İnsan kendisini henüz, tam olarak demek bile gereksiz, keşfetmemiştir.
Her keşfettiği şey onu tamamlayan şeydir ve keşfedilecek çok şey vardır.
Ne kadar birikimli, ne kadar deneyimli, ne kadar yetenekli, ne kadar içerikli olursa olsun bir insan aslında bir hiçtir.
Bütün deneyimler, yetenekler bir hiçlikten doğar.
Tanrı’yı arayacaksan o hiçlikte arayacaksın.
İnsan kendi elini bile keşfedememiştir.
Piyano çalan birinin elleri ile çalmayan birinin elleri aynı ellerdir.
“Her insan piyano çalmalıdır” şeklinde bir düşünceyi ileri sürmüyoruz, bu değildir.
Ama piyano çalmayanın piyanodan ve onun tınılarından ve onun üzerinde yapılan uğraşlardan haberdar olması gerektiğidir söylemek istediğimiz; nasıl ki her insanın ay’dan ve denizlerden ve ağaçlardan ve dağlardan, ormanlardan, kuşlardan, çiçeklerden ve mevsimlerden haberi, ya da bilgisi diyelim, varsa.
O zaman insanlar birbirlerini daha iyi anlayacaklar ve eksik olan taraflarını tamamlamakta ilerlemeye devam edeceklerdir; hep fazlalaşarak ama hep eksik kalarak.
İnsan düne göre fazladır, yarına göre eksik…
