Bu seçim BİTMEZ - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Cuma, Mart 29, 2024
KıbrısManşet

Bu seçim BİTMEZ

Seçim

Siyasi partiler, “erken seçim” için tartışadursun, Yüksek Seçim Kurulu ve Devlet Basımevi, “teknik olarak seçimin mümkün olmadığı” konusunda uyardı. HAVADİS ayrıntılara ulaştı

 24 MÜ 25 Mİ? Yasadaki tezatlık nedeniyle karma oyların tamamı geçersiz sayılabilir. Yasa karma oyda 24 adayı öngörüyor. Yasanın 101’inci maddesi  4 (C) bendi ise en az 25 adaya karma oy kullanılmasını istiyor. 50 vekilli sistemde, ilçelerle ülke genelinde hesap birbirini tutmuyor 

 

SAYMAK İMKANSIZ HALE GELEBİLİR: 33/2016 sayılı Seçim ve Halkoylaması Yasası, ilçe ilçe kullanılacak tercih ve karma oylarını 24 olarak belirliyor. Lefkoşa’da 8, Mağusa’da 6, Girne’de 5, Güzelyurt’ta 2, İskele’de 2 ve Lefke’de 1 tercih/ karma yapılabilecek. Oysa yasaya göre “1/2’den az oy kullanılması halinde pusula geçerisiz”

 

MATBAA YOK: Devlet Basımevi’nde yer alan makine 50 santime 70 santim oy pusulası basabilme kapasitesine sahipken, yeni seçim yasasına göre ebatlar en az 60 santime 85 santim olarak ortaya çıkıyor. Devlet Basımevi’nde bu imkan yok, yeni makine için öngörülen kaynak ise 5 milyon TL

 

EKSİK ÇOK: Yasada çok sayıda eksiklik var. Yüksek Seçim Kurulu, eksiklikleri belirleyerek, itirazlarını hükümete sundu. İşte bazı satır başları:

  1. Devlet Basımevi yeni oy pusulasını basacak donanımda değil

  2. Mevcut paravanlar, büyüyecek oy pusulalarını sığmaz

  3. 1 günde oy verme süresi yeterli olmayabilir, 2 bin yeni paravana ihtiyaç var

  4. Yasa “her ilçe bir seçim bölgesi” diyor, oysa artık ülke geneli seçim bölgesi

  5. İlçe Seçim Kurulu ve YSK’nın görev alanları yeniden düzenlenmeli

  6. Yasa içerisinde bir madde suçu tanımlarken, başka bir madde aklayabiliyor

  7. Tercih seçiminde ciddi tezatlıklar var. Binlerce oy pusulası geçersiz sayılabilir

  8. Yerel seçimle genel seçim kuralları birbirini tutmuyor

Bertuğ TOPAL

Yüksek Seçim Kurulu ve Devlet Basımevi, son yasalaşan Seçim ve Halkoylaması yasası’nda yer alan eksiklikler ve kamuya yüklediği yeni görevler nedeniyle endişeli.

Erken seçim çağrılarının ve restleşmelerin havada uçuştuğu şu günlerde, seçimin nasıl yapılacağı halen merak konusu.


Hem yeni oy pusulaları hem de yasal eksiklikler seçimin yapılmasını neredeyse imkansız kılıyor. Seçim kararı alınmadan önce, siyasetin önce bu “ayıbı” ortadan kaldırması gerekiyor. Yasal eksiklik ve YSK ile Devlet Basımevi’ni düşünmeden yapılan yasa, seçim yapılmasını da zora soktu.

Devlet Basımevi 50 santime 70 santim oy pusulası basabilme kapasitesine sahip. Oysa 33/2016 sayılı yeni seçim yasasına göre ebatlar en az 60 santime 85 santim olacak. Ayrıca Devlet Basımevi’nin binası da yeni bir makine için yetersiz

 

 

Eksikleri ilettiler

Seçim tartışmalarının alevlenmeye başladığı Ocak 2017 tarihinde, Önce Devlet basımevi Müdürü Hasan Ecer Yüksek Seçim Kurulu’na, ardından da Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Narin Ferdi Şefik Başbakan Hüseyin Özgürgün’e uyarı ve eksiklikleri içeren yazı gönderdi.

Siyaset “seçim” ile ilgili tartışmalar yapsa da, ne Devlet Basımevi’nde pusulaları basacak matbaa, ne de Yüksek Seçim Kurulu’nda kullanılacak oyların nasıl sayılacağına yönelik bir hazırlık yok.

 

5 milyon TL…

Seçim ve Halkoylaması Yasası, Cumhurbaşkanlığı, genel, yerel ve ara seçimlerde oy pusulası ve diğer evrakların basım yetkisini Devlet Basımevi’ne veriyor.

Devlet Basımevi’nde yer alan makine 50 santime 70 santim oy pusulası basabilme kapasitesine sahipken, yeni seçim yasasına göre ebatlar en az 60 santime 85 santim olarak ortaya çıkıyor. Bir vatandaşın, altı ilçede oy kullanmasını öngören yeni yasa, ada genelindeki tüm adayların tek pusulada basılmasını zorunlu hale getiriyor.

Öngörülen seçim pusulalarının Devlet Basımevi’nde basılabilmesi için 1 milyon 292 bin Euro üretici firmeye, 58 bin Euro da Devlet Basımevi’nin fiziki koşullarının makine montajına uyumlu hale getirilmesi için gerekiyor. 1.3 milyon Euro, yani yaklaşık 5 milyon TL yeni bir masraf da yapılması gündemde.

 

YSK’nın sorunu daha büyük

Devlet Basımevi’nin uyarısının yanı sıra, daha büyük bir sorun Yüksek Seçim Kurulu’nda yaşanıyor. Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Narin Ferdi Şefik, Başbakan Hüseyin Özgürgün’e gönderdiği yazıda, endişelerini sıraladı.

Yedi maddelik YSK yazısında, matbaa ve paravanların uyumsuzluğundan, yasa içerisindeki tezatlıklara kadar bir çok madde var. Teknik yanlış anlamalara imkan vermemek adına, YSK’nın Başbakan Hüseyin Özgürgün’e gönderdiği yazıyı aynen paylaşıyoruz:

İşte o 7 madde:

  1. tadil edilmiş şekli ile 5/1976 sayılı Seçim ve Halkoylaması altında milletvekili seçimi için öngörülen oy pusulasının boyutunun 9 siyasi parti ve bağımsızların katılması halinde 64×84 cm olacağı tespit edilmiştir. Siyasal parti sayısının çoğalması halinde bu ebat daha da artacaktır. Her partinin 50 aday göstereceği gerçeği ışığında seçimde kullanılan bir çok Yüksek Seçim Kurulu formunun boyutları da değişmiştir. Bu formların Devlet Basımevi’nde basılması imkanı olmadığı bildirilmiştir. Devlet Basımevi’nin en büyük boyut olarak basım yapabileceği evrağın 50×70 cm ebatında olduğu bildirilmiştir. Seçim evraklarının bilhassa oy pusulalarının özel bir şirket tarafından basılması söz konusu olamaz. Bu nedenle Devlet Basımevi’nin milletvekilliği seçiminde kullanılacak oy pusulası ve tüm Yüksek Seçim Kurulu formlarının basımının gerçekleştirilebilecek donanıma kavuşturulması gerekecektir.
  2. Milletvekilliği seçiminde kullanılacak yeni oy pusulaları çok büyük olduğundan mevcut paravanlarımızın kullanılması mümkün değildir. Bu nedenle yeni paravana ihtiyaç duyulacaktır. Oy verme süresinin milletvekilliği seçiminde uzayacağı göz önünde tutularak, sandıklardaki paravan sayısının artırılması gerektiğinden, en az 2000 adet yeni paravana ihtiyacımız olacaktır.
  3. 5/1976 sayılı Seçim ve Halkoylaması Yasası’nın 5. Maddesinde milletvekilliği seçiminde halen her ilçenin bir seçim bölgesi olduğu yer almaktadır. 33/2016 sayılı yasa ile yapılan tadilat neticesinde milletvekilliği seçiminde seçim bölgesi tüm ülke olarak kabul edilmiş olmakla birlikte, 5. Madde tadil edilmeden bırakılmıştır. 5. Maddenin düzeltilmesi gereklidir. Aynı şekilde milletvekilliği seçimi için seçim bölgesi devlet sınırları olarak değiştirildikten sonra “seçim bölgesi” ibaresinin kullanıldığı tüm diğer maddelerin de gözden geçirilmesi ve milletvekilliği seçiminde İlçe Seçim Kurulu ve Yüksek Seçim Kurulu görevlerinin yeniden düzenlenmesi gerekecektir.
  4. Tadil edilmiş 5/1976 sayılı Seçim ve Halk Oylaması Yasası’nın seçim yasaklarını düzenleyen 79. Maddesine 33/2016 sayılı yasa ile yeni bir 3. Fıkra eklenmiş bulunmaktadır. “Seçim yasaklarının başladığı tarihten itibaren adaylar, herhangi bir spor kulübü, dernek, hayır kurumu ve benzeri yerlere her ne ad altında olursa olsun herhangi bir maddi katkıda bulunamazlar.” Ancak bu fıkraya aykırı hareket edilmesi hali için aynı yasanın 190. Maddesinin 3. Fıkrasında herhangi bir suç oluşturulmamıştır. Bu eksikliğin 190. Maddeye ilave edilmesi gerekmektedir.
  5. 5/1976 sayılı Seçim ve Halkoylaması Yasası’nı tadil eden 33/2016 sayılı yasa ile karma oy ile ilgili, 101. Maddenin (4) (A) fıkrasına tadil yapılmış (4) (C) fıkrası ise değiştirilmemiştir. “(4) (A) milletvekilliği seçiminde oyunu, birleşik oy pusulasında adı ve soyadı bulunan herhangi bir partili aday ve/veya bağımsız adaylara karışık olarak vermek isteyen seçmen, orada bulundurulan kalemle, oy vermek istediği adaylara, ad ve soyadları karşısındaki kareye işaret koymak suretiyle oyunu “KARMA” olarak kullanır. Karma oy, en az iki siyasal parti adayları arasında ve/veya en az bir siyasi partinin adayları ile bağımsız adaylar arasında kullanılır.

Ancak seçmen oyunu karma olarak kullanmak isterse, bu hakkını, en az 24 (yirmidört), en fazla 50 (elli) aday için kullanmak ve her ilçeden en az aday sayısının yarısı kadar adaya oy vermek zorundadır.

Aday sayısının yarısının ondalıklı olduğu ilçelerde aday sayısının yarısı ondalıklar hesaba katılmaksızın belirlenir. Seçmenin aday sayısının yarısından az sayıda aday oy verdiği ilçelerde kullandığı karma oylar geçersiz sayılır. Bu durumda seçmenin aday sayısının en az yarısı kadar oy verdiği ilçelerdeki oyları geçerli kabul edilir.

(4) (C) Karma olarak kullanılan oy pusulasından geçersiz sayılan işaretler dışındaki işaretlerin sayısı, bu fıkranın kesirlerin hesaba katılmayacağını öngören (A) bendi kuralları saklı kalmak koşuluyla, o bölgeden çıkarılacak milletvekili sayısının yarısından az olması halinde, o oy pusulası geçersizdir.”

Madde 101 (4) (A) altında seçmen oyunu karma olarak kullandığı takdirde en az 24 aday, en fazla 50 aday için kullanacak ve ayrıca her ilçede en az aday sayısının yarısı kadar oy vermek zorunda olacaktır.

Şu andaki nüfus sayısına göre tespit ettiğimiz milletvekili sayısına göre bu, Lefkoşa’da 8, Mağusa’da en az 6, Girne’de en az 5, Güzelyurt’ta en az 2, İskele’de en az 2 ve Lefke’de en az 1 oya, toplam 24 oya tekabül edecektir.

Madde 101 (4) (A) altında seçmenin aday sayısının yarısından az sayıda adaya oy verdiği ilçelerde kullandığı karma oylar geçersiz sayılacak diğer ilçelerdeki karma oylar geçerli kalmaya devam edecektir.

Madde 101 (4) (C) altında ise geçersiz sayılan işaretlerin dışındaki işaretlerin sayısı, o bölgeden çıkarılacak milletvekili sayısının 1/2 ‘sinden az olması halinde oy pusulası geçersiz olacaktır. Bu durumda madde 101 (4) (C)’ye göre 1/2 ‘den az oy kullanılan bir ilçe bulunması halinde, sadece o ilçe için verilen oylar geçersiz sayılmayacak, tüm oy pusulası geçersiz olacaktır.

Ayrıca 5. Madde tadil edildikten sonra milletvekilliği seçiminde devlet sınırlarının bir seçim bölgesi olması ile, 50 oyun yarısı olan 25’in altında oy kullanılması halinde oy pusulası geçersiz addedilecektir.

  1. Madde 136 (2) (C)’de “………. Ancak, bir seçmenin kullandığı tercih oylarının geçerli sayılıp hesaplamaya dahil edilebilmesi için “EVET” mührünün kullandığı siyasal partiden olmak koşuluyla, her ilçeden aday sayısının yarısı kadar adaya tercih oyu vermesi gereklidir” demektedir.

Madde 101 (2) (C)’de ise “Ancak, seçmen bu tercih hakkını kullanmak isterse, o siyasal partinin listesinde ad ve soyadları yazılı adayların yarısı için kullanmak zorundadır” demektedir.

Madde 136 (2) (C)’ye göre seçmen Lefkoşa’da 8, Mağusa’da 6, Girne’de 5, Güzelyurt’ta 2, İskele’de 2 ve Lefke’de 1 aday için toplam 24 tercih oyu kullanacakken, madde 101 (2) (C)’ye göre toplam 25 tercih kullanması gerekmektedir. 25’den az tercih kullanıldığı takdirde tercihler geçersiz sayılacaktır. Bu nedenle bu sorunun çözülmesi gerekmektedir.

  1. Madde 101 (7) ile Belediye Meclis Üyeliği seçimlerinde 101. Maddenin 1., 2., 3., 4., 5. Ve 6. Fıkra kuralları çerçevesinde seçmenin oyunu kullanacağı, ancak milletvekili sayısı ile ilgili kuralların, Belediye Meclisi Üyeliği seçimlerinde uygulanmayacağı yer almaktadır.

Madde 96 (5)’de de yine Belediye Meclis Üyeliği seçiminde oy pusulalarında bu maddenin 1., 2., 3., ve 4. Fıkralarının uygulanacağı belirtilmektedir.

Milletvekilliği seçiminde kullanılacak yeni oy pusulası 96. Maddenin tadilatı ile belirlenmiştir. Milletvekilliği seçiminde ülke genelinde oy kullanılacaktır. Bu tadilata kadar, milletvekilliği ve Belediye Meclis Üyeliği seçimleri için uygulanacak oy pusulasının da yasada belirlenmesi gereklidir.

Ayrıca 101. Maddede Belediye Meclis Üyeliği seçimlerinde ne şekilde oy verileceğinin belirlenmesi gerekir.

136. maddeye de, tadilat öncesinde var olduğu gibi Belediye Meclis Üyeliği’nde oyların hesaplanması ile ilgili düzenleme konulmalıdır.

 

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar