Arkeologlar Batı Şeria’da küçük bir “lanet tableti” keşfetti.
Bir posta pulundan biraz daha büyük olduğu ifade edilen tablette Tanrı’ya sesleniliyor ve sözünü tutmayan bir kişiyi lanetlemesi isteniyor.
Eski İbranice harflerle yazılan tabletin kesin tarihi henüz belirlenmedi. Ancak onu keşfeden uzmanlar, buluntunun en az 3 bin 200 yaşında olduğunu tahmin ediyor.
Zira tabletin bulunduğu alandaki toprak katmanları, tabletin MÖ 1200’e tarihlendiğini gösteriyor.
Bu da tabletin bilinen en eski İbranice metin olduğu anlamına gelebilir. Arkeologlar ayrıca, bunun, Tanrı’nın İbranice adının yer aldığı ilk metin olduğunu öne sürüyor.
Kazı ekibine liderlik eden ABD’li arkeolog Scott Stripling, tabletin Aralık 2019’da Filistin yönetimindeki Nablus şehrinin hemen kuzeyinde yer alan Ebal Dağı’nda gün yüzüne çıkarıldığını ama daha yeni deşifre edildiğini söyledi.
Stripling ve meslektaşları, buluntuyu 24 Mart’ta Teksas’ta düzenlenen bir basın toplantısında duyurdu.
Tablet, aslında iki santimetrekarelik, katlanmış bir kurşun muska niteliğinde. Kurşunun kimyasal izotoplarının analizi, malzemenin o dönemde Yunanistan’da aktif olan bir madenden geldiğini ortaya koyuyor.
Muskayı 2020’de inceleme altına alan araştırma ekibi, buluntuya zarar vermeden metni okuyabilmek için Bilgisayarlı Tomografi (BT) teknolojisinden yararlandı.
İncelemeler, 40 harften oluşan eski bir proto-alfabetik İbranice yazıtı ortaya çıkardı. Tablette yer alan ifadeler şöyle:
Lanetli, lanetli, lanetli. Tanrı YHVH tarafından lanetlendi.
Hıristiyanların Eski Ahit adını verdiği, Yahudilerin kutsal metni Tanah’ta YHVH, İsrailoğulları’nın Tanrısına atıfta bulunmak için kullanılan bir İbranice ifade.
Söz konusu muska, YHVH kelimesinin bilinen en eski kullanımına işaret ediyor.
Öte yandan bulgular, henüz hakemli bilimsel bir dergide yayımlanmadı. Bu nedenle diğer uzmanlar, arkeologların ifadelerine temkinli yaklaşıyor.
Örneğin, Tel Aviv Üniversitesi’nden arkeolog Israel Finkelstein, keşifle ilgili bilimsel bir makale yayımlanana kadar iddiaların ayrıntılı bir analizinin mümkün olmayacağını söylüyor.
Independent Türkçe, Livescience, Times of Israel
Derleyen: Çağla Üren
