Kuzey Kıbrıs ekonomisi 2008 yılından itibaren patinaj yapmakta,kamu finansman açığı,kamu ve özel(şirket ve tüketiciler) borç stoğu artmakta ve kişi başı gelirde 14-16 bin USD bandında dolanmaktadır. Ekonomimizi, acilen büyütmemiz ve bu kısır patikadan çıkarmamız gerekir.
Çözümsüzlüğe rağmen, Kuzey ekonomisinin büyüme potansiyeli de epey vardır.Çünkü, bastırılmış potansiyeller üzerinde oturuyoruz, kaynaklarımızı henüz yeterince kullanamıyoruz; bütün mesele bunları açığa çıkaracak doğru politikaları ve iyi yönetişimi becerebilmektir.
2016-2018 TC-KKTC Ekonomik Programı ile UBP-DP hükümet programı(ekonomik vizyonu) arasında yüksek bir uyum ve kimya vardır. Bu ekonomiyi dönüştürmek ve büyütmek için iyi bir fırsattır. Kuzey ekonomisinin sağlıklı ,sürdürülebilir ve yüksek tempolu büyümeye geçmesi için yapılması gereken eş zamanlı bir çok yapısal reform, icraat ve vizyon değişikliği vardır.
Ama bana göre en önemli ve öncelikli iki politika “ (i) Özelleştirme ve liberalizasyon politikaları ve (ii )Yasakçı ve korumacı ithalat rejimini terketmektir ”. Tek başına bu 2 alandaki politika değişimi bile, ekonomide verimliliği, büyümeyi-istihdamı sağlayacaktır.
Ekonomide beklenti ve algı yönetimi çok önemlidir. Başbakan Özgürgün,eğitimi ve özel sektör tecrübesi ile ekonomiyi anlayan bir siyasetçidir. Kararlılığı, karizması ve dinamizmi ile ekonomi odaklı icraatlarla piyasalara güven ve istikrar sunabilir. Ve bu şekilde, son yıllarda,yerli-yabancı yatırımcılar açısından bozulan Kuzey ekonomisi algısını ve imajını toparlayabilir.
Zaten, bunu yapamazsa, muhtemelen ilk seçimde partisi ve kendisi de epey hasar alır. Başbakan Özgürgün’e ekonomide başarılı olabilmesi için çok net ve özlü tavsiyelerde bulunmak isterim.
Her işin başı doğru ekip ve yönetişim.Bir kere, kesinlikle öncelikli bürokrasi dışından özel sektör tecrübesi,ekonomiyi teori-pratik,finans vs bilen ve bizzat kendisiyle birlikte çalışacak 2-3 kişilik bir danışman ekip kurmalıdır. Bu ekiple hem thınk-thank yapmalı, büyük projeleri yürütmeli,hem de bu ekip bizzat kararları kendi adına bürokraside hayata geçirecek şekilde yetkilendirilmelidir.
Bununla birlikte 3 kurumu yeniden kurgulamalı ve kesinlikle başlarına da çok iyi bürokratlar atamalıdır.Bu 3 kurumun başkanları ile tam zamanlı çalışmalı ve başkanlarını-kurumları performans olarak ölçmeli,takip etmeli,motive etmeli,sahip çıkmalıdır.Mesaisinin önemli bölümünü bu 3 kurumun başkanlarına ayırmalıdır.
- Reel Sektör Danışma Kurulu
Önceki hükümet döneminde özel ve kamu işbirliğinde kurulan bu kurul ne yazık esas konsantre olması,fokuslanması gereken alanların dışında çıktı ve çok faydalı icratlar yapma kapasitesi de köreldi. Bu kurul,kesinlikle ekonominin ve sektörlerin DIŞ TALEP-BÜYÜME-PAZARLAMA tarafına fokuslanmalı,bu konularda proje ve politika üretmeli,sektörlerin master planını yapmalı vs.Asla,yatırım ve iş iklimini iyileştirme politikalarına girmemelidir.
- Yatırım Ortamı İyileştirme Komitesi
Bu komite,iş-yatırım ikliminin önündeki engelleri süpürecek görevde olmalıdır.Özel ve kamu işbirliğinde kurulmalı ve başına da perfmansı sürekli ölçülen bir bürokrat getirilmeli.İşte bu kurum yukardakı kurumun ve ekonominin önünü açacak iş ve yatırım iklimi için mevzuatları iyileştirmeli ve bürokraside sıkıntıları gidermelidir.Örneğin,28 günde değil bir haftada şirket kurulması için çalışmalıdır vs.Başbakan Özgürgün, haftalık-aylık olarak bu kurumun performansını takip etmelidir, ekibe yardımcı olmalıdır.
- YATIRIMLARI GELİŞTİRME VE DESTEKLEME AJANSI (YAGA)
Başbakanın her gün görüşmesi ve her zaman yanında taşıması gereken YAGA başkanıdır. YAGA, kesinlikle mevzuat,fiziksel alt yapısı ve personel olarak yeniden kurgulanmalıdır.Bu arada yatırım-proje çöplüğüne dönen kurum acilen Başbakan Özgürgün’ün motive etmesi ve sahip çıkması ile yeniden harekete geçirilmelidir. YAGA,ihtiyacımız olan yatırımları hayata geçirebilir,ülkemizi yabancı sermayeye tanıtabilir. YAGA Başkanı Berkan bu kapasitede olan biridir ve doğru kullanılırsa yılda ortalama 200 milyon USD yatırımı hayata geçirebilir.
